Öz
Kaynakça
- Andani, Khalil. “Evolving Creation: An Ismaili Muslim Interpretation Of Evolution”. Zygon, 57/2 (21 February 2022), 443-466.
- Ayman Fu’ad Sayyid in collaboration with Paul E. Walker, Maurice A. Pomerantz. The Fatimids and their Successors in Yaman : the history of an Islamic community [Arabic edition and English summary of volume 7 of Idris ‘Imad al-Din’s ‘Uyun al-akhbar]. London : I.B. Tauris ; The Institute of Ismaili Studies, 2002.
- Corbin, Henry. Cyclical Time and Ismaili Gnosis (Islamic Texts and Contexts). London: Keganpual International [and] Islamic Publications, 1983.
- Daftary, Farhad. The Ismailis Their History and Doctrines. New York: Cambridge University Press, 2007.
- De Smeth, Daniel. “Isma‘ili Visiond of Hell: From the “Spiritual” Torment of the Fâtimids to the Tayyibî Rock of Sijjîn”. Locating Hell in Islamic Traditions. ed. Christian Lange, (Brill: 2016), 241-267.
- De Smeth, Daniel. “La transmigration des âmes. Une notion problématique dans l’ismaélisme d’époque fatimide”, dans: Orkhan Mir-Kasimov (éd.), Unity in Diversity. Mysticism, Messianism and the Construction of Religious Authority in Islam (Islamic History and Civilization. Studies and Texts 105). (Leiden-Boston, Brill: 2014). 77-110.
- Hâmidî, İbrâhim b. Hüseyin (öl. 557/1162). Kenzü’l-veled. nşr. Mustafa Gālib. Beyrût: Dârü’l-Endelüs, 1979.
- Ihvân-ı Safâ. “Matematik Kısmının Dokuzuncu risâlesi: Ahlâkın Anlamı, Farklı Oluşunun Nedenleri ve Ahlâkî Hastalıkların Çeşitleri, Peygamberlerin Ahlâkına Dair Bazı Nükteler Ve Filozofların Ahlâkının Özü Üzerine”. çev. İsmail Çalışkan - Enver uysal, İhvân-ı Safâ Risâleleri I. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012.
- Karmatî, Abdân. Kitâbu Şecerati’l-Yakîn. thk. Arif Tamir. Beyrut: Dâru’l-âfâkı’l-cedîd, 1402/1982.
- el-Kureşî, İdrîs İmâdüddin. Zehru’l-me‘anî. thk. Mustafa Gâlib, Beyrut: el-Müesesetü’l-Cami‘e li’d-Dirâsât ve’n- Neşr ve’t-Tevzî, 1411/1991.
- el-Kirmânî, Hamîduddîn Ahmed b. Abdullah. Râhetu’l-ʿakl. thk. Mustafa Gâlib. Beyrut: Dâru’l-Endülüs, 2. Baskı, 1983.
- Pabani, Nadim. “The Qā’im and Qiyāma Doctrines in the Thought of Fāṭimid and Alamūt Ismāʿīlism: The Evolution of a Doctrine”. MSc Islamic and Middle Eastern Studies. University of Edinburgh: 16.08.2022.
- Sâ‘idrâzî Abdulalî. “Me‘ad ez Didgâh-i İsmâ‘iliyyân”. İsma‘iliyye. Gurûh-i Mezâhib-i İslâmî, (Kum: Merkez-i Mutalaât-i ve Tahkîkât-i Edyân ve Mezâhib), 189-248.
- Sicistânî, Ebu Yakub İshak b. Ahmed (öl. 393/1003 [?]). Keşfu’l-maḥcûb. Fransızca mukaddime: Hanry Corbin. Tahran: Encümen-i İranşinasî-yi Franse. 3. Baskı, 1367/1988.
- Traboulsi, Samer. “Sources fort he History of the Tayyibi İsmâilî Da‘wa in Yaman and Its Relocation to India”. Journal od Islamic Manuscripts. 5 (2014). 246-274
- Tığlı, Asiye. “İsmâilîlik’te Varlığın Hudûdu ve Âdem’in Hübûtu”. Kader. 19/2 (31 Aralık 2021), 785-812. https://doi.org/10.18317/kaderdergi.993777.
- Tığlı, Asiye. “İsmâilîlik’te Nefsânî Diriliş ve Tenasüh İnancı”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 31/1 (Haziran 2022), 1-37. https://doi.org/10.51447/uluifd.1103575.
- Walker, E. Paul. Early Philosophical Shiism: The Neoplatonism of Abû Ya‘qûb al-Sijistânî. Cambridge University Press, 1993.
- Walker, E. Paul. “Eternal Cosmos and The Womb of History: Time in Early Ismaili Thought”. International Journal of Middle East Studies. Cambridge University Press. 9/3, (Oct. 1978), 355-366.
- Wifred Madelung - Paul E. Walker. An Ismaili Heresiogrphy: The “Bâb al-shaytan” from Abû Tammâm’s kitâb al-shajara. Leiden; Boston; Köln: Brill, 1998. preface vii-xi.
Öz
The Musta'li-Tayyibis, some of the Ismailis of the late time, generally adhered to the Fatimi philosophy. However, they did add certain additions and adopted a more mythological narrative approach on such subjects as Adam’s descent to earth, the recognition of numerous prophetic cycles, transmigration of the soul after death and the concept of Heaven and Hell. In this study, the Tayyibis' methods to transmigration are discussed in relation to the development of the nafs (soul). According to this, souls who are not yet pure enough to ascend to the "spiritual world" (al-ʿālam al-rūḥānī) will have a chance to advance spiritually by returning to the physical world in various forms or bodies, or by ascending and descending through the seven planetary spheres of hell. After receiving the penalty they earned and realizing the truth, souls in this spiral of cycles, in which they experience numerous deformations, are given the opportunity to be purified once more by accepting the invitation. However, the Tayyibis claim that reincarnation should not be confused with the advancements the soul makes after traveling through numerous stages. Each soul, having passed through these stages and illuminated by the light of the invitation, finally leaves the body and rises to a higher position in the hierarchy where it unites with other venerable souls in the spiritual world.
Anahtar Kelimeler
Ṭayyibī Ismāʿīlīsm reincarnation (tanâsukh) soul (nafs) perfection (takāmul)
Kaynakça
- Andani, Khalil. “Evolving Creation: An Ismaili Muslim Interpretation Of Evolution”. Zygon, 57/2 (21 February 2022), 443-466.
- Ayman Fu’ad Sayyid in collaboration with Paul E. Walker, Maurice A. Pomerantz. The Fatimids and their Successors in Yaman : the history of an Islamic community [Arabic edition and English summary of volume 7 of Idris ‘Imad al-Din’s ‘Uyun al-akhbar]. London : I.B. Tauris ; The Institute of Ismaili Studies, 2002.
- Corbin, Henry. Cyclical Time and Ismaili Gnosis (Islamic Texts and Contexts). London: Keganpual International [and] Islamic Publications, 1983.
- Daftary, Farhad. The Ismailis Their History and Doctrines. New York: Cambridge University Press, 2007.
- De Smeth, Daniel. “Isma‘ili Visiond of Hell: From the “Spiritual” Torment of the Fâtimids to the Tayyibî Rock of Sijjîn”. Locating Hell in Islamic Traditions. ed. Christian Lange, (Brill: 2016), 241-267.
- De Smeth, Daniel. “La transmigration des âmes. Une notion problématique dans l’ismaélisme d’époque fatimide”, dans: Orkhan Mir-Kasimov (éd.), Unity in Diversity. Mysticism, Messianism and the Construction of Religious Authority in Islam (Islamic History and Civilization. Studies and Texts 105). (Leiden-Boston, Brill: 2014). 77-110.
- Hâmidî, İbrâhim b. Hüseyin (öl. 557/1162). Kenzü’l-veled. nşr. Mustafa Gālib. Beyrût: Dârü’l-Endelüs, 1979.
- Ihvân-ı Safâ. “Matematik Kısmının Dokuzuncu risâlesi: Ahlâkın Anlamı, Farklı Oluşunun Nedenleri ve Ahlâkî Hastalıkların Çeşitleri, Peygamberlerin Ahlâkına Dair Bazı Nükteler Ve Filozofların Ahlâkının Özü Üzerine”. çev. İsmail Çalışkan - Enver uysal, İhvân-ı Safâ Risâleleri I. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012.
- Karmatî, Abdân. Kitâbu Şecerati’l-Yakîn. thk. Arif Tamir. Beyrut: Dâru’l-âfâkı’l-cedîd, 1402/1982.
- el-Kureşî, İdrîs İmâdüddin. Zehru’l-me‘anî. thk. Mustafa Gâlib, Beyrut: el-Müesesetü’l-Cami‘e li’d-Dirâsât ve’n- Neşr ve’t-Tevzî, 1411/1991.
- el-Kirmânî, Hamîduddîn Ahmed b. Abdullah. Râhetu’l-ʿakl. thk. Mustafa Gâlib. Beyrut: Dâru’l-Endülüs, 2. Baskı, 1983.
- Pabani, Nadim. “The Qā’im and Qiyāma Doctrines in the Thought of Fāṭimid and Alamūt Ismāʿīlism: The Evolution of a Doctrine”. MSc Islamic and Middle Eastern Studies. University of Edinburgh: 16.08.2022.
- Sâ‘idrâzî Abdulalî. “Me‘ad ez Didgâh-i İsmâ‘iliyyân”. İsma‘iliyye. Gurûh-i Mezâhib-i İslâmî, (Kum: Merkez-i Mutalaât-i ve Tahkîkât-i Edyân ve Mezâhib), 189-248.
- Sicistânî, Ebu Yakub İshak b. Ahmed (öl. 393/1003 [?]). Keşfu’l-maḥcûb. Fransızca mukaddime: Hanry Corbin. Tahran: Encümen-i İranşinasî-yi Franse. 3. Baskı, 1367/1988.
- Traboulsi, Samer. “Sources fort he History of the Tayyibi İsmâilî Da‘wa in Yaman and Its Relocation to India”. Journal od Islamic Manuscripts. 5 (2014). 246-274
- Tığlı, Asiye. “İsmâilîlik’te Varlığın Hudûdu ve Âdem’in Hübûtu”. Kader. 19/2 (31 Aralık 2021), 785-812. https://doi.org/10.18317/kaderdergi.993777.
- Tığlı, Asiye. “İsmâilîlik’te Nefsânî Diriliş ve Tenasüh İnancı”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 31/1 (Haziran 2022), 1-37. https://doi.org/10.51447/uluifd.1103575.
- Walker, E. Paul. Early Philosophical Shiism: The Neoplatonism of Abû Ya‘qûb al-Sijistânî. Cambridge University Press, 1993.
- Walker, E. Paul. “Eternal Cosmos and The Womb of History: Time in Early Ismaili Thought”. International Journal of Middle East Studies. Cambridge University Press. 9/3, (Oct. 1978), 355-366.
- Wifred Madelung - Paul E. Walker. An Ismaili Heresiogrphy: The “Bâb al-shaytan” from Abû Tammâm’s kitâb al-shajara. Leiden; Boston; Köln: Brill, 1998. preface vii-xi.
Öz
Geç dönem İsmâilîlerden olan Müsta‘li-Tayyibîler, genel anlamda Fatımî öğretisine bağlı kalmışlardır. Fakat, Adem’in yeryüzüne hubutu, çok sayıda nebevî döngünün kabulü ve ölümden sonra ruh göçü ile cennet ve cehennem gibi konularda bazı ilavelerde bulunmuş ve daha mitolojik bir anlatım tarzını benimsemişlerdir. Bu çalışmada, Tayyibîler’in ruh göçüne olan yaklaşımları nefsin tekamülü ile ilişkili olarak ele alınmıştır. Buna göre Letafet Alemi’ne çıkacak kadar arınamayan nefsler tekâmül şanslarını; maddi dünyaya tekrar geri gelip farklı kalıp ya da bedenlerle tezahür etmek yahut daha latif olan felekler arasında iniş ve yükselişler yaşamak suretiyle sürdürebilmektedirler. Çeşitli deformasyonlara uğradıkları bu döngü sarmalında ruhlar, hak ettikleri cezayı çekip gerçeği idrak ettikten sonra, davete icabet etme yoluyla arınma şansını tekrar elde etmiş olurlar. Fakat onlara göre ruhun hadden hadde geçiş yoluyla sağladığı bu yükselişlerin tenasühle karıştırılmaması gerekmektedir. Geçirdiği farklı aşamalardan sonra davetin nuruyla aydınlanan her ruh, nihayet bedeninden ayrılıp hiyerarşide kendisinden daha üst makama yükselir ve Letâfet Aleminde diğer mübarek ruhlarla birleşir.
Kaynakça
- Andani, Khalil. “Evolving Creation: An Ismaili Muslim Interpretation Of Evolution”. Zygon, 57/2 (21 February 2022), 443-466.
- Ayman Fu’ad Sayyid in collaboration with Paul E. Walker, Maurice A. Pomerantz. The Fatimids and their Successors in Yaman : the history of an Islamic community [Arabic edition and English summary of volume 7 of Idris ‘Imad al-Din’s ‘Uyun al-akhbar]. London : I.B. Tauris ; The Institute of Ismaili Studies, 2002.
- Corbin, Henry. Cyclical Time and Ismaili Gnosis (Islamic Texts and Contexts). London: Keganpual International [and] Islamic Publications, 1983.
- Daftary, Farhad. The Ismailis Their History and Doctrines. New York: Cambridge University Press, 2007.
- De Smeth, Daniel. “Isma‘ili Visiond of Hell: From the “Spiritual” Torment of the Fâtimids to the Tayyibî Rock of Sijjîn”. Locating Hell in Islamic Traditions. ed. Christian Lange, (Brill: 2016), 241-267.
- De Smeth, Daniel. “La transmigration des âmes. Une notion problématique dans l’ismaélisme d’époque fatimide”, dans: Orkhan Mir-Kasimov (éd.), Unity in Diversity. Mysticism, Messianism and the Construction of Religious Authority in Islam (Islamic History and Civilization. Studies and Texts 105). (Leiden-Boston, Brill: 2014). 77-110.
- Hâmidî, İbrâhim b. Hüseyin (öl. 557/1162). Kenzü’l-veled. nşr. Mustafa Gālib. Beyrût: Dârü’l-Endelüs, 1979.
- Ihvân-ı Safâ. “Matematik Kısmının Dokuzuncu risâlesi: Ahlâkın Anlamı, Farklı Oluşunun Nedenleri ve Ahlâkî Hastalıkların Çeşitleri, Peygamberlerin Ahlâkına Dair Bazı Nükteler Ve Filozofların Ahlâkının Özü Üzerine”. çev. İsmail Çalışkan - Enver uysal, İhvân-ı Safâ Risâleleri I. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012.
- Karmatî, Abdân. Kitâbu Şecerati’l-Yakîn. thk. Arif Tamir. Beyrut: Dâru’l-âfâkı’l-cedîd, 1402/1982.
- el-Kureşî, İdrîs İmâdüddin. Zehru’l-me‘anî. thk. Mustafa Gâlib, Beyrut: el-Müesesetü’l-Cami‘e li’d-Dirâsât ve’n- Neşr ve’t-Tevzî, 1411/1991.
- el-Kirmânî, Hamîduddîn Ahmed b. Abdullah. Râhetu’l-ʿakl. thk. Mustafa Gâlib. Beyrut: Dâru’l-Endülüs, 2. Baskı, 1983.
- Pabani, Nadim. “The Qā’im and Qiyāma Doctrines in the Thought of Fāṭimid and Alamūt Ismāʿīlism: The Evolution of a Doctrine”. MSc Islamic and Middle Eastern Studies. University of Edinburgh: 16.08.2022.
- Sâ‘idrâzî Abdulalî. “Me‘ad ez Didgâh-i İsmâ‘iliyyân”. İsma‘iliyye. Gurûh-i Mezâhib-i İslâmî, (Kum: Merkez-i Mutalaât-i ve Tahkîkât-i Edyân ve Mezâhib), 189-248.
- Sicistânî, Ebu Yakub İshak b. Ahmed (öl. 393/1003 [?]). Keşfu’l-maḥcûb. Fransızca mukaddime: Hanry Corbin. Tahran: Encümen-i İranşinasî-yi Franse. 3. Baskı, 1367/1988.
- Traboulsi, Samer. “Sources fort he History of the Tayyibi İsmâilî Da‘wa in Yaman and Its Relocation to India”. Journal od Islamic Manuscripts. 5 (2014). 246-274
- Tığlı, Asiye. “İsmâilîlik’te Varlığın Hudûdu ve Âdem’in Hübûtu”. Kader. 19/2 (31 Aralık 2021), 785-812. https://doi.org/10.18317/kaderdergi.993777.
- Tığlı, Asiye. “İsmâilîlik’te Nefsânî Diriliş ve Tenasüh İnancı”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 31/1 (Haziran 2022), 1-37. https://doi.org/10.51447/uluifd.1103575.
- Walker, E. Paul. Early Philosophical Shiism: The Neoplatonism of Abû Ya‘qûb al-Sijistânî. Cambridge University Press, 1993.
- Walker, E. Paul. “Eternal Cosmos and The Womb of History: Time in Early Ismaili Thought”. International Journal of Middle East Studies. Cambridge University Press. 9/3, (Oct. 1978), 355-366.
- Wifred Madelung - Paul E. Walker. An Ismaili Heresiogrphy: The “Bâb al-shaytan” from Abû Tammâm’s kitâb al-shajara. Leiden; Boston; Köln: Brill, 1998. preface vii-xi.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Din Araştırmaları |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 29 Haziran 2023 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 19 Şubat 2023 |
| Kabul Tarihi | 15 Haziran 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023Cilt: 16 Sayı: 1 |
_____________________________________ ISSN 1309-5803 e-Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi _______________________________