Aleviliğin eğitim müfredatının merkezinde yer alan Dört Kapı, bireysel olduğu kadar toplumsal eğitimin de mihenk taşıdır. İnsanı, olgun yani kâmil hâle getirmeyi, toplumu ise rızalık temelinde inşa etmeyi hedefleyen bu eğitim programı, inancın içselleştirilmesi ve davranışa dönüştürülmesi için takip edilen süreci ifade eder.
Bu çalışmada Aleviliğin yazılı kaynakları, yani buyruk adı altında toplanan eserler, erkânnâmeler, velayetnâmeler, icazetnâmeler, şecereler ile Alevi ariflerine ait risaleler ve şiirler esas alınarak Alevilikteki Dört Kapı programı incelenmiştir. Programın kaynakları, temel özellikleri, ana çerçevesi, hangi mecazlarla ifade edildiği gibi birçok konu Aleviliğin iç metinlere bakılarak karşılaştırılmış, benzer ve farklı yönleri ortaya konulmuştur.
Makalede cevabı aranan sorular şunlardır: Aleviliğin yazılı kaynaklarında Dört Kapı kavramının kökeni nereye dayandırılmıştır? Dört Kapı programının temel özellikleri nelerdir? Dört Kapı kavramı hangi mecazlarla ifade edilmiştir? Dört Kapı kavramının ana hatları nasıl çizilmiştir? Dört Kapı ile kişinin hangi hedeflere ulaşması öngörülmüştür? Şeriat, Tarikat, Marifet ve Hakikat (Sırr-ı Hakikat) kapıları birbirinden bağımsız mı, yoksa birbirini takip eden süreçler şeklinde mi ele alınmıştır?
Çalışmada Aleviliğin yazılı kaynaklarında Dört Kapı’nın dayanakları, temel özellikleri, mecazları, hedefleri ve ana çerçevesi hakkında birbirini tamamlayan genel bir uyum olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Çalışmayı okuyarak değerli önerilerde bulunan Özlem Özdemir, Ali Tanrıverdi, Ali Timurtaş Özmen, Metin Küçük, Hüseyin Dedekargınoğlu, Cevat Gök, Yılmaz Arı ve Erkan Doğan’a teşekkür ederim.
The concept of Four-Gate (Dört Kapı) is the cornerstone of both community and individual education and located at the center of the educational curriculum of Alevism. This educational program, which aims to make people mature, that is, to build a society on the basis of consent, expresses the process followed to internalize belief and turn it into behavior.
This study aims at examining the Four-Gate program in Alevism based on the written sources of Alevism, namely the tales and poems belonging to the Alevi scholars, the works collected under the name of the Buyruk, Erkânnâme, Velayetnâme, Icazetnâme, and Şecere. Many aspects such as the sources, basic features, main framework and the metaphors of the program were compared by looking at the inner texts of Alevism, and the similar and different aspects were revealed.
The article tries to answer the following questions: Where did the concept of the Four-Gate originate in the written sources of Alevism? What are the main features of the Four-Gate program? In which metaphors is the concept of the Four-Gate have been expressed? How was the Four-Gate concept outlined? Which goals are the individuals foreseen to be achieved by the concept of Four-Gate? Are Şeriat, Tarikat, Marifet, and Hakikat (Sırr-ı Hakikat) doors handled independently or as successive processes?
The study concludes that the written sources of Alevism complemented each other with respect to the foundations, basic features, metaphors, goals of the concept of Four-Gate.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Din Araştırmaları |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2020 |
Gönderilme Tarihi | 25 Nisan 2020 |
Kabul Tarihi | 26 Haziran 2020 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020Cilt: 13 Sayı: 1 |
_____________________________________ ISSN 1309-5803 e-Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi _______________________________