Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Erken Dönem Politik İhtilafların Şi'i-İmamî Ekoldeki Teolojik İzdüşümleri

Yıl 2011, Cilt: 4 Sayı: 2, 63 - 122, 05.08.2011

Abdulcabbar Adıgüzel

Öz

Bu makalede, İslam'ın ilk dönemlerinde Şiî ayrılığın zeminini hazırlayan tarihî ve siyasî etkenler tespit edilerek, Şiî-İmâmî ekolün bu olayları okuma biçimi gösterilmeye çalışılmıştır. Söz konusu gayeye matuf olmak üzere Hz. Peygamber'in hastalığından itibaren, Şia'yı kendi kimliğini oluşturmaya doğru götüren Üsame'nin Ordusu, Kırtas Hadisesi, Sakifetu Benî Saîde meselelerinden başlayarak 4 halife dönemi ve sonrasında Şia'yı derinden etkileyen olaylara ve bu olayların Şia'ya olan etkisine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şia siyaset mezhep halife ihtilaf teoloji

Kaynakça

  • Akbulut, Ahmet, Sahabe Dönemi İktidar Kavgası, Pozitif Yay., Anka- ra 2001.
  • ---------, “Hz. Muhammed Sonrası İlk Siyasi Krizin Teolojik Yansı- maları”, Kelâm Araştırmaları Dergisi, 4:2 (2006).
  • Akpınar, Yusuf, Abdullah b. Sa’d b. Ebî Serh’in Hayatı, (yayımlan- mamış yüksek lisans tezi), Sivas 2007.
  • el-Alevî, Allâme es-Seyyid Muhammed b. Akîl b. Abdillah b. Ömer b. Yahya (135/752), en-Nesâihu’l-Kâfiye, (thk. Gâlib eş-Şâbinder) Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, yrsz. 1427/2006.
  • Arı, Mehmet Salih, İmâmiye Şîası Kaynaklarına Göre İlk Üç Halife, Düşün Yayıncılık, İstanbul 2011.
  • Askerî, Allame Murtaza, Ehl-i Beyt ve Ehl-i Sünnet Ekolleri –İmamet ve Sahabe-, (çev. Cafer Bendiderya – İsmail Bendiderya), Kevser Yayıncılık, İstanbul trz.
  • Atalan, Mehmet, “Hz. Muhammed’in Vefatından Sonraki Hilafet Tartışmaları”, FÜİFD, Elazığ 2004, 9/2.
  • Ateş, Ali Osman, Ehli Sünnet ve Şia’nın Delil Olarak Aldığı Bazı Ha- disler, Beyan, İstanbul 1996.
  • Aycan, İrfan-Söylemez, M. Mahfuz, İdeolojik Tarih Okumaları, Anka- ra Okulu Yayınları, Ankara 2002.
  • ---, “Muaviye”, DİA, İstanbul 2005.
  • Belâzurî, Ebu’l-Abbas Ahmed b. Yahya, Ensâbu’l Eşrâf, el- Mektebetü’ş-Şâmile, el-İsdâr es-Sânî, 2.11.
  • Boyacıoğlu, Ramazan, “Hz. Muhammed’in Hastalığı Sırasında Hz. Ömer’in Tavrı ve Halife Seçimi”, CÜİFD, Sivas 2002, c. 6, sy. 1.
  • Bozan, Metin, İmamiyye’nin İmamet Nazariyesi’nin Teşekkül Süreci, (Yayımlanmamış doktora tezi), Ankara 2004.
  • Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail, Sahîhu’l-Buhârî, I. Baskı, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut 1422/2001.
  • Büyükkara, Mehmet Ali, “Kerbela’dan İnkılab’a: İmâmî-Şiî Şehadet Düşüncesi ve Problemleri”, AÜİFD, Ankara 2002, c. XLIII, sy. 2.
  • Corbin, Henry, İslâm Felsefesi Tarihi –Başlangıçtan İbn Rüşd’ün Ölümüne Kadar 1198-, (Çev. Hüseyin Hatemî), İletişim Yayınları, İstanbul 1986.
  • Çağatay, Neşet – Çubukçu, Agâh, İslâm Mezhepleri Tarihi, Ankara 1965.
  • Çubukçu, Asri, “Buâs”, DİA, İstanbul 1992.
  • Demir, Ahmet İshak, “İmamiyye Şî’ası’ında İmamın Yetkilerinin Fa- kihlerce Devralınma Süreci”, e-Makâlât, II/I, (Bahar 2009).
  • Demircan, Adnan, Hz. Ali Dönemi ve Ehl-i Beyt, Beyan Yay., İstan- bul 2008.
  • ---, Hz. Ali’nin Hilafet Hakkı Meselesinde Gadîr-i Hum Olayı, Beyan Yayınları, İstanbul 1996.
  • ---, “Ali b. Ebî Tâlib’i, Tahkimi Kabule Zorlayanlar Üzerine”, İSTEM Dergisi, 2005, y. 3, sy. 6.
  • ---, “Hz. Hasan ve Halîfeliği”, HÜİFD, Şanlıurfa 1995.
  • ---, “Üçüncü Halife Osman’a Yöneltilen Bazı Eleştirilere Bâkıllânî’nin Cevapları”, İSTEM Dergisi, 2006, y. 4, sy. 8.
  • Dineverî, Ebu Hanife Ahmed b. Davud, el-Ahbâru’t-Tıvâl, Mısır 1330/1912.
  • Ebu Mihnef, Lut b. Yahya el-Ezdî el-Ğamidî el-Kufî, Kerbela Vakıası –Vak’atu’t-Taf-, (Terc. Nuri Dönmez), Kevser Yayıncılık, İst. 2010.
  • Eş’ari, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail, Makâlâtu’l-İslâmiyyîn ve’htilâfi’l- Musallîn, (thk. Helmut Ritter), 3. Baskı, Dâru İhyâu’t-Turâsi’l- Arabî, Beyrut trz.
  • Fayda, Mustafa, “Ebû Bekir”, DİA, İstanbul 1994.
  • ---, “Muhammed”, DİA, İstanbul 2005.
  • ---, “Ömer”, DİA, İstanbul 2007.
  • Fığlalı, Ethem Ruhi, İmâmiyye Şîası (Ca’feriyye Mezhebi) Doğuşu, Gelişmesi ve Görüşleri, Ağaç Kitabevi Yayınları, 2. Basım, İstan- bul 2008.
  • ---, “Ali”, DİA, İstanbul 1989.
  • ---, “Cemel Vak’ası”, DİA, İstanbul 1993.
  • ---, “Hasan”, DİA, İstanbul 1997.
  • ---, “İslâm Tarihinde Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin Dönemleri”, AÜİFD, XXVI, Ankara.
  • ---, “Hüseyin”, DİA, İstanbul 1998.
  • Goldziher, Ignaz, İslam Tefsir Ekolleri, (çev. Mustafa İslamoğlu), Denge Yayınları, İstanbul 1997.
  • Hakyemez, Cemil, Gaybet İnancı ve Şiîlik’teki Yeri, (Yayımlanmamış doktora tezi), Ankara 2006.
  • ---, “İmamiyye Şiasında İsmet İnancı –İlk Tezahürleri, Teşekkülü ve İtikadîleşmesi-, Marife Dergisi, Konya 2007, VII/I.
  • Hamidullah, Muhammed, İslâm Müesseselerine Giriş, (çev. İhsan Süreyya Sırma), Beyan Yayınları, İstanbul 1992.
  • el-Hasenî, Hâşim Ma’rûf, Târîhu Fıkhi’l-Ca’ferî –Arz ve Dirâse-, Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, Kum 1407/1987.
  • el-Hillî, Cemaluddin Ebû Mansur Hasan b. Yusuf b. Ali b. Muham- med b. Mutahhar, İmamet, (terc. Komisyon), Alulbeyt Yayıncılık, 2008.
  • ---, Keşfu’l-Murâd fî Şerhi Tecrîdi’l-İ’tikâd, Kum 1409.
  • Hizmetli, Sabri, “İtikâdî İslam Mezheplerinin Doğuşuna İctimâî Hâdiselerin Tesirleri Üzerine Bir Deneme”, AÜİFD, Ankara 1983, c. XXVI.
  • ---, “İtikadî İslâm Mezheplerinin Ortaya Çıkış Sebepleri ve Bâbîlik- Bahâîlik”, İslâm’da İnsan Modeli ve Hz. Peygamber Örneği, (Kutlu Doğum Haftası Sempozyumu 93), TDV Yay., Ankara 1995.
  • İbn Ebi’d-Dünya, Abdullah b. Muhammed b. Ubeyd b. Süfyan, Mak- telu Emîri’l-Mü’ninîn Ali b. Ebî Talib , 1. Baskı, thk. İbrahim Salih, Dâru’l-Beşâir, yrz. 1422/2001.
  • İbnu’l-Esîr, Ebu’l-Hasan Ali b. Ebi’l-Kerem Muhammed b. Muham- med eş-Şeybânî, el-Kâmil fi’t-Tarih, el-Mektebetü’ş-Şâmile, el- İsdâr es-Sânî, 2.11.
  • İbn Mâce, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî, Sünen-i İbn Mace, (thk. Muhammed Fuad Abdulbaki), Dâru’l-Fikr, Beyrut trz.
  • İbn Sa’d, Muhammed b. Sa’d b. Munî’ ez-Zuhrî, Kitâbu Tabakâti’l- Kubrâ, (Thk. Ali Muhammed Amr), Mektebetu’l-Hâncî, Kahire 1421/2001.
  • İbn Şâzân, Fadl b. Şâzân el-Ezdî, el-Îzâh, (thk. Es-Seyyid Cemalud- din el-Huseynî el-Urmevî el-Muhaddis), Müessesetu İntişârât, Tahran 1363.
  • İlhan, Avni, el-Âmidi’de İmâmet Nazariyesi, (Yayımlanmamış dokto- ra tezi), İzmir 1982.
  • Kâhyaoğlu, M. Tayyip, Üsâme b. Zeyd, Hayatı ve Şahsiyeti, (yayım- lanmamış yüksek lisans tezi), Konya 2001.
  • Kevserî, Muhammed Zahid, “Mezheplerin Doğuşuna Bir Bakış”, (Çev. Seyit Bahçiyan), SÜİFD, Konya 2001, sy. 12.
  • Koçyiğit, Talat, “Abdullah b. Übey b. Selûl”, DİA, İstanbul 1998.
  • el-Kuleynî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Ya’kûb, el-Kâfî, (tlk. Ali Ekber el-Ğifârî), V. Baskı, Dâru’l-Kutubu’l-İslâmî, Tahran 1363.
  • el-Kummî, Ebu’l-Hasan Ali b. İbrahim, Tefsîru’l-Kummî, (tsh. Es- Seyyid Tayyib el-Musevî el-Cezâirî), Daru’l-Kitâb, Kum 1404.
  • Kutlu, Sönmez, “Kerbelâ Vakasına Yaklaşımlarda Yöntem Sorunu”, Çeşitli Yönleriyle Kerbela (Tarih Bilimleri), Sivas 2010.
  • Küçükaşçı, Mustafa Sabri, “Sakîfetü Benî Sâide”, DİA, İstanbul 2009.
  • el-Meclisî, Allâme Muhammed Bâkır b. Muhammed Tâkî, Bihâru’l- Envâri’l-Câmia li-Dureri’l-Eimmeti’l-Athâr, (thk. Muhammed el- Bâkır el-Behbûdî), II. Baskı, Dâru İhyâ, Beyrut 1403/1983.
  • el-Minkârî, Nasr b. Müzâhim, Vak’atu Sıffin, Mevki’u Ya’sûb, Mısır 1382/1962
  • el-Muzaffer, Muhammed Rıza, es-Sakîfe, Necef 1400.
  • Müslim, Ebu’l-Huseyn b. El-Haccâc el-Kuşeyrî en-Neysâbûrî, Sahîhu Müslim, I. Baskı, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut,
  • Nâşî el-Ekber, Abdullah b. Muhammed, Mesâilu’l-İmâme ve Muk- tefât mine’l-Kitâbi’l-Evsat fi’l-Makalât, (thk. ve neşr. Josef Van Ess), Beyrut 1971.
  • Neşvânu’l-Himyerî, el-Hûru’l-Îyn, el-Mektebetü’ş-Şâmile, el-İsdâr es- Sânî, 2.11. en-Nevbahtî, Hasan b. Musa - el-Kummî , Sa’d b. Abdullah, Fira- ku’ş-Şîa, (thk.. Abdu’l-Mun’im el-Hanefî), Dâru’l-İrşâd, yrsz. 1992/1412.
  • Onat, Hasan, “Şiiliğin Doğuşu Meselesi, AÜİFD, Ankara 1997.
  • ---, “Şiî İmâmet Nazariyesi (Kuleynî, Kummî ve Tûsî’nin Görüşleri Çerçevesinde)”, AÜİFD, Ankara 1992.
  • Öz, Mustafa, , “Kerbelâ”, DİA, Ankara 2002.
  • ---, “Şia”, DİA, İstanbul 2010.
  • Öz, Şaban, “İslam Siyaset Geleneğinde Bir Şaz –Şiî-Sünnî Yol Ayrı- mında Sakîfe Hadisesi-”, İSTEM Dergisi, 6/11, 2008.
  • ---, “Şiî ve Sünnî Tarih Yorumu Açısından Hz. Ali’nin Hz. Ebu Bekr’e Beyati Meselesi”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 7/1, 2007.
  • ---, “Tarih Felsefesi Bağlamında Şiî Tarih Yorumunun Karakteristik Özellikleri”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, VII (2007), sy. 3.
  • Öztürk, Mustafa, Tefsirde Ehl-i Sünnet & Şia Polemikleri, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2009.
  • Reyşehrî, Muhammedî, İmamet ve Rehberiyyet Felsefesi, (Çev. Ünal Çetinkaya), Endişe Yayın-Dağıtım, Ankara 1991.
  • Rızvanî, Üstad Ali Asker, Kur’ân ve Sünnet Işığında Ehlibeyt Mekte- bi, (Çev. Ebulfez Kocadağ), Kevser Yayınları, trz.
  • Sofuoğlu, Cemal, “Gadir-i Hum Meselesi”, AÜİFD, Ankara 1983, XXVI.
  • Suyûtî, Ebu’l-Fadl Celaluddin Abdurrahman b. Ebi Bekir, Câmiu’l- Ehâdîs, el-Mektebetü’ş-Şâmile, el-İsdâr es-Sâni, 2.11.
  • Süt, Abdulnasır, “İslam Düşüncesinin Erken Döneminde Muhalefet ve Görüntüleri”, Kelam Araştırmaları, 2010, 8:1.
  • eş-Şehristânî, Muhammed b. Abdilkerim b. Ebîbekr Ahmed, el-Milel ve’n-Nihal, (thk. Muhammed Seyyid Geylanî), Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 1404.
  • Şeriati, Ali, Mükemmel Bir Cemaat Ali Şiası, (Çev. Yunus Eralp), Endişe Yayınları, Ankara 1992.
  • Şerif Murtazâ, Ali b. Hüseyin el-Musevî, eş-Şâfî fi’l-İmâme, Muesse- setu İsmâiliyyân, II. Baskı, Kum 1410.
  • Şeyh Mufîd, Muhammed b. Muhammed el-Bağdâdî, el-Cemel ve’n- Nusre li-Seyyidi’l-İtre fî Harbi’l-Basra, el-Mektebetu’d-Dâvirî, Kum trz.
  • ---, el-İfsâh fî İmâmeti Ali b. Ebî Tâlib, (Thk. Müessesetu’l-Bi’se), Dâru’l-Müfîd, II. Baskı, Beyrut 1414/1993.
  • ---, el-İrşâd, Dâru’l-Mufîd, Beyrut 1979.
  • Şeyh Sadûk, Muhammed b. Ali b. Bâbeveyh el-Kummî, el-Hisâl, (tsh. Ali Ekber el-Ğifârî), Kum 1403.
  • Tabatabâî, Allame Seyyid Muhammed Hüseyin b. Muhammed, İs- lam’da Şia, (Çev. Kadir Akaras-Abbas Kazimi), Kevser Yay., İs- tanbul trz.
  • Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir, Târihu’l-Ümem ve’l-Mülûk, Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, Beyrut 1407.
  • Topaloğlu, Fatih, Şia’nın Oluşumunda İran Kültürünün Etkisi, (Ya- yımlanmamış Doktora Tezi), İzmir 2010.
  • Turan, Ahmet, “İslâm Mezhepleri Tarihi Araştırmalarında Takip Edilmesi Gereken Yollar”, Günümüz Din Bilimleri Araştırmaları ve Problemleri Sempozyumu, Samsun 1989.
  • Üçok, Bahriye, İslâmdan Dönenler ve Yalancı Peygamberler (Hicrî 7. ve 11. Yıllar), AÜİF Yayınları, Ankara 1967.
  • Üzüm, İlyas, ”Hüseyin (Literatür)”, DİA, İstanbul 1998.
  • ---, “Sıffîn savaşı” (Kelâm), DİA, İstanbul 2009.
  • el-Vâkıdî, Ebu Abdullah Muhammed b. Ömer, Kitâbu’l-Meğâzî, (Thk. Marsden Jones) III. Baskı, Alemu’l-Kütüb, yrsz.
  • Ya’kûbî, Ahmed b. Ali Yakub b. Ca’fer b. Vehb, Târîhu’l-Ya’kûbî, el- Mektebetü’ş-Şâmile, el-İsdâr es-Sânî, 2.11.
  • Yavuz, Yusuf Şevki, “Cemel Vak’ası” (Kelam), DİA, İstanbul 1993.
  • Yılmaz, Musa Kazım, Tabersî ve Tabatabî’de İmamiye Tefsiri, (ba- sılmamış doktora tezi), Erzurum 1985.
  • ---, “Şia’nın Kur’an İlimleriyle İlgili Görüşleri”, Milletlerarası Tarihte ve Günümüzde Şiilik Sempozyumu, İstanbul 1993.
  • Yiğit, İsmail, “Osman”, DİA, İstanbul 2007.
  • ---, “Sıffîn Savaşı”, DİA, İstanbul 2009.

Yıl 2011, Cilt: 4 Sayı: 2, 63 - 122, 05.08.2011

Abdulcabbar Adıgüzel

Öz

Kaynakça

  • Akbulut, Ahmet, Sahabe Dönemi İktidar Kavgası, Pozitif Yay., Anka- ra 2001.
  • ---------, “Hz. Muhammed Sonrası İlk Siyasi Krizin Teolojik Yansı- maları”, Kelâm Araştırmaları Dergisi, 4:2 (2006).
  • Akpınar, Yusuf, Abdullah b. Sa’d b. Ebî Serh’in Hayatı, (yayımlan- mamış yüksek lisans tezi), Sivas 2007.
  • el-Alevî, Allâme es-Seyyid Muhammed b. Akîl b. Abdillah b. Ömer b. Yahya (135/752), en-Nesâihu’l-Kâfiye, (thk. Gâlib eş-Şâbinder) Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, yrsz. 1427/2006.
  • Arı, Mehmet Salih, İmâmiye Şîası Kaynaklarına Göre İlk Üç Halife, Düşün Yayıncılık, İstanbul 2011.
  • Askerî, Allame Murtaza, Ehl-i Beyt ve Ehl-i Sünnet Ekolleri –İmamet ve Sahabe-, (çev. Cafer Bendiderya – İsmail Bendiderya), Kevser Yayıncılık, İstanbul trz.
  • Atalan, Mehmet, “Hz. Muhammed’in Vefatından Sonraki Hilafet Tartışmaları”, FÜİFD, Elazığ 2004, 9/2.
  • Ateş, Ali Osman, Ehli Sünnet ve Şia’nın Delil Olarak Aldığı Bazı Ha- disler, Beyan, İstanbul 1996.
  • Aycan, İrfan-Söylemez, M. Mahfuz, İdeolojik Tarih Okumaları, Anka- ra Okulu Yayınları, Ankara 2002.
  • ---, “Muaviye”, DİA, İstanbul 2005.
  • Belâzurî, Ebu’l-Abbas Ahmed b. Yahya, Ensâbu’l Eşrâf, el- Mektebetü’ş-Şâmile, el-İsdâr es-Sânî, 2.11.
  • Boyacıoğlu, Ramazan, “Hz. Muhammed’in Hastalığı Sırasında Hz. Ömer’in Tavrı ve Halife Seçimi”, CÜİFD, Sivas 2002, c. 6, sy. 1.
  • Bozan, Metin, İmamiyye’nin İmamet Nazariyesi’nin Teşekkül Süreci, (Yayımlanmamış doktora tezi), Ankara 2004.
  • Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail, Sahîhu’l-Buhârî, I. Baskı, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut 1422/2001.
  • Büyükkara, Mehmet Ali, “Kerbela’dan İnkılab’a: İmâmî-Şiî Şehadet Düşüncesi ve Problemleri”, AÜİFD, Ankara 2002, c. XLIII, sy. 2.
  • Corbin, Henry, İslâm Felsefesi Tarihi –Başlangıçtan İbn Rüşd’ün Ölümüne Kadar 1198-, (Çev. Hüseyin Hatemî), İletişim Yayınları, İstanbul 1986.
  • Çağatay, Neşet – Çubukçu, Agâh, İslâm Mezhepleri Tarihi, Ankara 1965.
  • Çubukçu, Asri, “Buâs”, DİA, İstanbul 1992.
  • Demir, Ahmet İshak, “İmamiyye Şî’ası’ında İmamın Yetkilerinin Fa- kihlerce Devralınma Süreci”, e-Makâlât, II/I, (Bahar 2009).
  • Demircan, Adnan, Hz. Ali Dönemi ve Ehl-i Beyt, Beyan Yay., İstan- bul 2008.
  • ---, Hz. Ali’nin Hilafet Hakkı Meselesinde Gadîr-i Hum Olayı, Beyan Yayınları, İstanbul 1996.
  • ---, “Ali b. Ebî Tâlib’i, Tahkimi Kabule Zorlayanlar Üzerine”, İSTEM Dergisi, 2005, y. 3, sy. 6.
  • ---, “Hz. Hasan ve Halîfeliği”, HÜİFD, Şanlıurfa 1995.
  • ---, “Üçüncü Halife Osman’a Yöneltilen Bazı Eleştirilere Bâkıllânî’nin Cevapları”, İSTEM Dergisi, 2006, y. 4, sy. 8.
  • Dineverî, Ebu Hanife Ahmed b. Davud, el-Ahbâru’t-Tıvâl, Mısır 1330/1912.
  • Ebu Mihnef, Lut b. Yahya el-Ezdî el-Ğamidî el-Kufî, Kerbela Vakıası –Vak’atu’t-Taf-, (Terc. Nuri Dönmez), Kevser Yayıncılık, İst. 2010.
  • Eş’ari, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail, Makâlâtu’l-İslâmiyyîn ve’htilâfi’l- Musallîn, (thk. Helmut Ritter), 3. Baskı, Dâru İhyâu’t-Turâsi’l- Arabî, Beyrut trz.
  • Fayda, Mustafa, “Ebû Bekir”, DİA, İstanbul 1994.
  • ---, “Muhammed”, DİA, İstanbul 2005.
  • ---, “Ömer”, DİA, İstanbul 2007.
  • Fığlalı, Ethem Ruhi, İmâmiyye Şîası (Ca’feriyye Mezhebi) Doğuşu, Gelişmesi ve Görüşleri, Ağaç Kitabevi Yayınları, 2. Basım, İstan- bul 2008.
  • ---, “Ali”, DİA, İstanbul 1989.
  • ---, “Cemel Vak’ası”, DİA, İstanbul 1993.
  • ---, “Hasan”, DİA, İstanbul 1997.
  • ---, “İslâm Tarihinde Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin Dönemleri”, AÜİFD, XXVI, Ankara.
  • ---, “Hüseyin”, DİA, İstanbul 1998.
  • Goldziher, Ignaz, İslam Tefsir Ekolleri, (çev. Mustafa İslamoğlu), Denge Yayınları, İstanbul 1997.
  • Hakyemez, Cemil, Gaybet İnancı ve Şiîlik’teki Yeri, (Yayımlanmamış doktora tezi), Ankara 2006.
  • ---, “İmamiyye Şiasında İsmet İnancı –İlk Tezahürleri, Teşekkülü ve İtikadîleşmesi-, Marife Dergisi, Konya 2007, VII/I.
  • Hamidullah, Muhammed, İslâm Müesseselerine Giriş, (çev. İhsan Süreyya Sırma), Beyan Yayınları, İstanbul 1992.
  • el-Hasenî, Hâşim Ma’rûf, Târîhu Fıkhi’l-Ca’ferî –Arz ve Dirâse-, Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, Kum 1407/1987.
  • el-Hillî, Cemaluddin Ebû Mansur Hasan b. Yusuf b. Ali b. Muham- med b. Mutahhar, İmamet, (terc. Komisyon), Alulbeyt Yayıncılık, 2008.
  • ---, Keşfu’l-Murâd fî Şerhi Tecrîdi’l-İ’tikâd, Kum 1409.
  • Hizmetli, Sabri, “İtikâdî İslam Mezheplerinin Doğuşuna İctimâî Hâdiselerin Tesirleri Üzerine Bir Deneme”, AÜİFD, Ankara 1983, c. XXVI.
  • ---, “İtikadî İslâm Mezheplerinin Ortaya Çıkış Sebepleri ve Bâbîlik- Bahâîlik”, İslâm’da İnsan Modeli ve Hz. Peygamber Örneği, (Kutlu Doğum Haftası Sempozyumu 93), TDV Yay., Ankara 1995.
  • İbn Ebi’d-Dünya, Abdullah b. Muhammed b. Ubeyd b. Süfyan, Mak- telu Emîri’l-Mü’ninîn Ali b. Ebî Talib , 1. Baskı, thk. İbrahim Salih, Dâru’l-Beşâir, yrz. 1422/2001.
  • İbnu’l-Esîr, Ebu’l-Hasan Ali b. Ebi’l-Kerem Muhammed b. Muham- med eş-Şeybânî, el-Kâmil fi’t-Tarih, el-Mektebetü’ş-Şâmile, el- İsdâr es-Sânî, 2.11.
  • İbn Mâce, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî, Sünen-i İbn Mace, (thk. Muhammed Fuad Abdulbaki), Dâru’l-Fikr, Beyrut trz.
  • İbn Sa’d, Muhammed b. Sa’d b. Munî’ ez-Zuhrî, Kitâbu Tabakâti’l- Kubrâ, (Thk. Ali Muhammed Amr), Mektebetu’l-Hâncî, Kahire 1421/2001.
  • İbn Şâzân, Fadl b. Şâzân el-Ezdî, el-Îzâh, (thk. Es-Seyyid Cemalud- din el-Huseynî el-Urmevî el-Muhaddis), Müessesetu İntişârât, Tahran 1363.
  • İlhan, Avni, el-Âmidi’de İmâmet Nazariyesi, (Yayımlanmamış dokto- ra tezi), İzmir 1982.
  • Kâhyaoğlu, M. Tayyip, Üsâme b. Zeyd, Hayatı ve Şahsiyeti, (yayım- lanmamış yüksek lisans tezi), Konya 2001.
  • Kevserî, Muhammed Zahid, “Mezheplerin Doğuşuna Bir Bakış”, (Çev. Seyit Bahçiyan), SÜİFD, Konya 2001, sy. 12.
  • Koçyiğit, Talat, “Abdullah b. Übey b. Selûl”, DİA, İstanbul 1998.
  • el-Kuleynî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Ya’kûb, el-Kâfî, (tlk. Ali Ekber el-Ğifârî), V. Baskı, Dâru’l-Kutubu’l-İslâmî, Tahran 1363.
  • el-Kummî, Ebu’l-Hasan Ali b. İbrahim, Tefsîru’l-Kummî, (tsh. Es- Seyyid Tayyib el-Musevî el-Cezâirî), Daru’l-Kitâb, Kum 1404.
  • Kutlu, Sönmez, “Kerbelâ Vakasına Yaklaşımlarda Yöntem Sorunu”, Çeşitli Yönleriyle Kerbela (Tarih Bilimleri), Sivas 2010.
  • Küçükaşçı, Mustafa Sabri, “Sakîfetü Benî Sâide”, DİA, İstanbul 2009.
  • el-Meclisî, Allâme Muhammed Bâkır b. Muhammed Tâkî, Bihâru’l- Envâri’l-Câmia li-Dureri’l-Eimmeti’l-Athâr, (thk. Muhammed el- Bâkır el-Behbûdî), II. Baskı, Dâru İhyâ, Beyrut 1403/1983.
  • el-Minkârî, Nasr b. Müzâhim, Vak’atu Sıffin, Mevki’u Ya’sûb, Mısır 1382/1962
  • el-Muzaffer, Muhammed Rıza, es-Sakîfe, Necef 1400.
  • Müslim, Ebu’l-Huseyn b. El-Haccâc el-Kuşeyrî en-Neysâbûrî, Sahîhu Müslim, I. Baskı, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut,
  • Nâşî el-Ekber, Abdullah b. Muhammed, Mesâilu’l-İmâme ve Muk- tefât mine’l-Kitâbi’l-Evsat fi’l-Makalât, (thk. ve neşr. Josef Van Ess), Beyrut 1971.
  • Neşvânu’l-Himyerî, el-Hûru’l-Îyn, el-Mektebetü’ş-Şâmile, el-İsdâr es- Sânî, 2.11. en-Nevbahtî, Hasan b. Musa - el-Kummî , Sa’d b. Abdullah, Fira- ku’ş-Şîa, (thk.. Abdu’l-Mun’im el-Hanefî), Dâru’l-İrşâd, yrsz. 1992/1412.
  • Onat, Hasan, “Şiiliğin Doğuşu Meselesi, AÜİFD, Ankara 1997.
  • ---, “Şiî İmâmet Nazariyesi (Kuleynî, Kummî ve Tûsî’nin Görüşleri Çerçevesinde)”, AÜİFD, Ankara 1992.
  • Öz, Mustafa, , “Kerbelâ”, DİA, Ankara 2002.
  • ---, “Şia”, DİA, İstanbul 2010.
  • Öz, Şaban, “İslam Siyaset Geleneğinde Bir Şaz –Şiî-Sünnî Yol Ayrı- mında Sakîfe Hadisesi-”, İSTEM Dergisi, 6/11, 2008.
  • ---, “Şiî ve Sünnî Tarih Yorumu Açısından Hz. Ali’nin Hz. Ebu Bekr’e Beyati Meselesi”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 7/1, 2007.
  • ---, “Tarih Felsefesi Bağlamında Şiî Tarih Yorumunun Karakteristik Özellikleri”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, VII (2007), sy. 3.
  • Öztürk, Mustafa, Tefsirde Ehl-i Sünnet & Şia Polemikleri, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2009.
  • Reyşehrî, Muhammedî, İmamet ve Rehberiyyet Felsefesi, (Çev. Ünal Çetinkaya), Endişe Yayın-Dağıtım, Ankara 1991.
  • Rızvanî, Üstad Ali Asker, Kur’ân ve Sünnet Işığında Ehlibeyt Mekte- bi, (Çev. Ebulfez Kocadağ), Kevser Yayınları, trz.
  • Sofuoğlu, Cemal, “Gadir-i Hum Meselesi”, AÜİFD, Ankara 1983, XXVI.
  • Suyûtî, Ebu’l-Fadl Celaluddin Abdurrahman b. Ebi Bekir, Câmiu’l- Ehâdîs, el-Mektebetü’ş-Şâmile, el-İsdâr es-Sâni, 2.11.
  • Süt, Abdulnasır, “İslam Düşüncesinin Erken Döneminde Muhalefet ve Görüntüleri”, Kelam Araştırmaları, 2010, 8:1.
  • eş-Şehristânî, Muhammed b. Abdilkerim b. Ebîbekr Ahmed, el-Milel ve’n-Nihal, (thk. Muhammed Seyyid Geylanî), Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 1404.
  • Şeriati, Ali, Mükemmel Bir Cemaat Ali Şiası, (Çev. Yunus Eralp), Endişe Yayınları, Ankara 1992.
  • Şerif Murtazâ, Ali b. Hüseyin el-Musevî, eş-Şâfî fi’l-İmâme, Muesse- setu İsmâiliyyân, II. Baskı, Kum 1410.
  • Şeyh Mufîd, Muhammed b. Muhammed el-Bağdâdî, el-Cemel ve’n- Nusre li-Seyyidi’l-İtre fî Harbi’l-Basra, el-Mektebetu’d-Dâvirî, Kum trz.
  • ---, el-İfsâh fî İmâmeti Ali b. Ebî Tâlib, (Thk. Müessesetu’l-Bi’se), Dâru’l-Müfîd, II. Baskı, Beyrut 1414/1993.
  • ---, el-İrşâd, Dâru’l-Mufîd, Beyrut 1979.
  • Şeyh Sadûk, Muhammed b. Ali b. Bâbeveyh el-Kummî, el-Hisâl, (tsh. Ali Ekber el-Ğifârî), Kum 1403.
  • Tabatabâî, Allame Seyyid Muhammed Hüseyin b. Muhammed, İs- lam’da Şia, (Çev. Kadir Akaras-Abbas Kazimi), Kevser Yay., İs- tanbul trz.
  • Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir, Târihu’l-Ümem ve’l-Mülûk, Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, Beyrut 1407.
  • Topaloğlu, Fatih, Şia’nın Oluşumunda İran Kültürünün Etkisi, (Ya- yımlanmamış Doktora Tezi), İzmir 2010.
  • Turan, Ahmet, “İslâm Mezhepleri Tarihi Araştırmalarında Takip Edilmesi Gereken Yollar”, Günümüz Din Bilimleri Araştırmaları ve Problemleri Sempozyumu, Samsun 1989.
  • Üçok, Bahriye, İslâmdan Dönenler ve Yalancı Peygamberler (Hicrî 7. ve 11. Yıllar), AÜİF Yayınları, Ankara 1967.
  • Üzüm, İlyas, ”Hüseyin (Literatür)”, DİA, İstanbul 1998.
  • ---, “Sıffîn savaşı” (Kelâm), DİA, İstanbul 2009.
  • el-Vâkıdî, Ebu Abdullah Muhammed b. Ömer, Kitâbu’l-Meğâzî, (Thk. Marsden Jones) III. Baskı, Alemu’l-Kütüb, yrsz.
  • Ya’kûbî, Ahmed b. Ali Yakub b. Ca’fer b. Vehb, Târîhu’l-Ya’kûbî, el- Mektebetü’ş-Şâmile, el-İsdâr es-Sânî, 2.11.
  • Yavuz, Yusuf Şevki, “Cemel Vak’ası” (Kelam), DİA, İstanbul 1993.
  • Yılmaz, Musa Kazım, Tabersî ve Tabatabî’de İmamiye Tefsiri, (ba- sılmamış doktora tezi), Erzurum 1985.
  • ---, “Şia’nın Kur’an İlimleriyle İlgili Görüşleri”, Milletlerarası Tarihte ve Günümüzde Şiilik Sempozyumu, İstanbul 1993.
  • Yiğit, İsmail, “Osman”, DİA, İstanbul 2007.
  • ---, “Sıffîn Savaşı”, DİA, İstanbul 2009.
Toplam 98 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Din Araştırmaları
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Abdulcabbar Adıgüzel

Yayımlanma Tarihi 5 Ağustos 2011
Gönderilme Tarihi 5 Ağustos 2011
Yayımlandığı Sayı Yıl 2011Cilt: 4 Sayı: 2

Kaynak Göster

ISNAD Adıgüzel, Abdulcabbar. “Erken Dönem Politik İhtilafların Şi’i-İmamî Ekoldeki Teolojik İzdüşümleri”. e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 4/2 (Aralık 2011), 63-122.

_____________________________________  ISSN 1309-5803 e-Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi  _______________________________