e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi

Öz

Mezhepler tarihi‟nin Tanımı, Amacı, Lüzumu ve Diğer Bilimlerle İlişkisi adlı Birinci Bölüm‟de mezhepler tarihinin tanımı yapılmış, amacı ve lüzumu incelenmiştir. Mezhepler Tarihi‟nin diğer bilim dallarıyla ilişkisi başlığında Mezhepler Tarihi‟nin kelam, İslam tarihi, dinler tarihi ve din fenomenolojisi, din sosyolojisi ve din psikolojisi bilim dallarıyla olan farklı ve benzer yönler analiz edilmiştir. İlk dönemlerde Kelam ilmiyle sıkı bir işbirliği içerisinde gelişmiş olan Mezhepler Tarihi‟ni Kelam bilim dalından ayıran özellikler olarak yazar tarafından şunlar ifade edilmiştir: “Mezhepler Tarihi her bir mezhebin itikâdi ve siyasi görüşlerinin hangi şartlar içerisinde nasıl oluştuğunu kendi bütünlüğü ve insicamı içerisinde incelemektedir. Ayrıca Mezhepler Tarihi fikirlerin oluşum süreçlerini zaman-mekan ve fikir-hadise ya da hadise-fikir ilişkisi çerçevesinde açıklamaya çalışır. Kelam, klasik dönemde, İslam akidelerini daha ziyade, zaman ve zeminden, toplumsal yapılardan bağımsız olarak savunmak gibi bir görev üstlenmiştir. Mezhepler Tarihi, fikirlerin nüve hâlinden başlayarak son şeklini nasıl aldığı ve kurumsallaşarak fikrî zümrelere nasıl dönüştüğünü incelerken Kelam daha çok fikirlerin son şekliyle ve İslam akaidine ters düşen görüşlerin eleştirisiyle ilgilenmektedir. Mezhepler Tarihi, modern dönemde, klasik dönemdekine nazaran savunmacılıktan vazgeçip mezhepleri “ne ise o şekilde” betimleyici bir yöntemle ortaya koymaya çalışmaktadır.”