Abstract
Arap Alevîleri, Adana’da yaşayan en eski dinî gruplardan biridir. Arap Alevîlerinin Adana’daki varlığı, kimi kaynaklar tarafından 10. asra kadar götürülmektedir. Siyasî destekten yoksun olmalarına rağmen Arap Alevîlerinin Adana’daki varlıklarını bu kadar uzun süre koruyabilmelerinde en büyük katkılardan biri, hiç şüphesiz Arap Alevîsi âlimlere aittir. Söz konusu âlimlerin çoğu hakkında günümüze bilgi ulaşmamıştır. Bununla birlikte yakın tarihte Adana’da yaşamış bazı Arap Alevîsi âlimlere ilişkin elimizde somut bilgiler bulunmaktadır. Bu makalenin konusu, 20. asırda Adana’da yaşamış ve haklarında somut bilgilere sahip olduğumuz Arap Alevîsi âlimlerdir. Makale, bahsi geçen konuyu ilmî bir üslupla araştırmak suretiyle Arap Alevîlerinin Adana’daki yakın tarihine ışık tutmayı amaçlamaktadır. Makalede tasvirci metot takip edilmiş, objektif olmaya özen gösterilmiştir. Konuyla ilgili yazılı kaynakların toplanması için zorlu bir saha çalışması yapılmış, bunun yanı sıra, konuya vâkıf Arap Alevîsi kanaat önderleriyle temas kurularak onlardan tamamlayıcı şifahî bilgiler alınmıştır. Bu makale aracılığıyla ileride konuya ilişkin çalışma yapacak araştırmacılara sağlam bir hareket noktası temin edilmiş, ayrıca konuya ilgi duyan okuyuculara güvenilir bir başvuru kaynağı sunulmuştur.
References
- Ahmed, Ali Süleyman. el-İmâm eş-Şeyh Süleyman el-Ahmed. Dımaşk: Dârü’l-Ferkad, 2010.
- Ali, Esʿad Ahmed. Maʿrifetullâh ve’l-Mekzûn es-Sincârî. Beyrut: Dârü’r-Râ’idi’l-‘Arabî, 1972.
- Bedir, Mustafa Ali. Hadîkatü’ş-şi‘r. Adana: y.y., 2010.
- Bedir, Mustafa Ali. Ehlibeyt Sevgisi Cennetin Anahtarıdır. Adana: Koza Matbaası, 4. Basım, 2016.
- Bedir, Sabahattin. Güney Alevîleri ve Nusayrîlik Kavramı. Adana: Velayet Yayıncılık, ts.
- Bilgili, Ali Sinan. “Osmanlı Arşiv Belgelerinde Adana, Tarsus ve Mersin Bölgesi Nusayrileri (19-20. Yüzyıl)”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 54 (Mart 2010), 49-78.
- Celâl, Muhammed. Kitâbü’n-Neseb li ehli’l-‘ilmi ve’l-edeb. İskenderun: y.y., 2007.
- Evliya Çelebi. Seyahatnâme. 9. Cilt. İstanbul: İstanbul Devlet Matbaası, 1938.
- Friedman, Yaron. el-‘Aleviyyûn en-Nusayriyyûn: el-hüviyyetü ve’l-mu‘takadât. çev. İbrahim Kays Cerkes. Bağdat: Dârü Sutûr, 2023.
- Harfûş, Hüseyn. Târîhü’ş-Şeyh Hüseyn Harfûş. 5 Cilt. nşr. İbrahim Harfûş. Lazkiye: y.y., 1987.
- el-Hatîb, Yusuf Ali. Târîhü’ş-Şeyh Yusuf Ali el-Hatîb. nşr. Şaban Ali. Lazkiye: y.y., ts.
- İbrahim, Yusuf Ahmed. ed-Dîvân. drl. Muhammed Celâl. İskenderun, y.y., 1987.
- Massignon, Louis. “Nusayrîler”. İslam Ansiklopedisi. 9/365-370. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
- Mecmû‘atü’l-eş‘âr. drl. Muhammed Abdullah. Adana: y.y., 1965.
- Merâsi’ş-Şeyh Ahmed İbrahim. drl. Hüseyn Muallâ. Adana: y.y., 1935.
- Merâsi’ş-Şeyh Ali Bedir. drl. Hüseyn Muallâ. Adana: y.y., 1943.
- Merâsi’ş-Şeyh Hasan el-Hişşî. drl. İbrahim Saîd. Adana: y.y., 1954.
- Mertcan, Hakan. Türk Modernleşmesinde Arap Aleviler. Adana: Karahan Yayınevi, 2. Basım, 2014.
- Muallâ, Hüseyn. ed-Dîvân. 3 Cilt. Tarsus: y.y., ts.
- Mustafa, İbrahim - Mustafa, Muhammed. Târîhü’l-Emîn li âli Bûga ecma‘în. Adana: y.y., 1945-1984.
- Nardalı, Şahap. Obalar Müfrezesi Komutanı Şeyh Cemil Nardalı. Adana: Karahan Yayınevi, 2022.
- Özezen, Mehmet Tevfik. Tarihî Hakikatler. Adana: Sürat Basımevi, 1959.
- Özezen, Mehmet Tevfik. Basında Diyanet Olayı ve Alevîlik. Adana: Öz Akdeniz Basımevi, 1992.
- Özezen, Mehmet Tevfik. Ehlibeyt’e Göre Cenaze Namazı ve Tarihçesi. Adana: Koza Matbaası, 1998.
- Özezen, Mehmet Tevfik. Hayâtü’ş-ş-Şeyh Halil Hasan Ramadân. Adana: y.y., 2002.
- Özezen, Mehmet Tevfik. Muaviye Aldatmacası. Adana: Dikici Basımevi, 2015.
- Procházka, Stephan. Die Arabischen Dialekte der Çukurova (Südtürkei). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2002.
- Ramadân, Halil. ed-Dîvân. drl. Ali Ahmed Abdülhâlık. İskenderun, y.y., 1945.
- Saʿûd, Abdullatîf - Hasan Şaban, Muhammed. Hayâtü’ş-Şeyh Süleyman el-Ahmed. Lazkiye: y.y., 1985.
- Saylıca, Selman. ed-Dîvân. Antakya: y.y., 2016.
- et-Tâcir, Mudar Mustafa - Hasan, Vesîm Mahmud. Câmi‘u’l-beyân ‘an ihvati Süleymân. Dımaşk: Vezâretü’l- İ‘lâm es-Sûriyye Müdîriyyetü’l-Matbû‘ât ve’n-Neşr, 2018.
- et-Tavîl, Muhammed Emîn Gâlib. Arap Alevilerinin Tarihi. çev. İsmail Özdemir. İstanbul: Çiviyazıları, 2000.
- Uluçay, Ömer. Nusayrilik. Adana: Gözde Yayınları, 2011.
- Üzüm, İlyas. “Türkiye’de Alevî/Nusayrî Önderlerinin Eserlerinde İnanç Konularına Yaklaşım”. İslâm Araştırmaları Dergisi 4 (2000), 173-187.
- Winter, Stefan. Târîhü’l-‘Aleviyyîn min Haleb el-kurûni’l-vustâ ile’l-Cumhûriyyeti’t-Türkiyye. çev. Bâsil Vatfa - Ahmed Nazîr el-Etâsî. İstanbul: Merkez Harmûn, 2018.
Abstract
Arab ʿAlawīs are one of the oldest religious groups living in Adana. The presence of Arab ʿAlawīs in Adana is dated back to the 10th century by some sources. Despite their lack of political support, Arab ʿAlawī scholars undoubtedly made one of the greatest contributions to the Arab ʿAlawīs' ability to maintain their presence in Adana for so long. No information has survived to this day about most of these scholars. However, we have concrete information about some Arab ʿAlawī scholars who lived in Adana recently. The subject of this article is the Arab ʿAlawī scholars who lived in Adana in the 20th century and about whom we have concrete information. This article aims to shed light on the recent history of Arab ʿAlawīs in Adana by researching this issue in a scholarly manner. The descriptive method was followed in the article and care was taken to be objective. A challenging fieldwork was carried out in order to collect written sources on the subject, in addition to contacting Arab ʿAlawī opinion leaders who were familiar with the subject and receiving complementary oral information from them. Through this article, a solid starting point has been provided for researchers who will study on the subject in the future, and a reliable reference source has been presented to readers who are interested in the subject.
References
- Ahmed, Ali Süleyman. el-İmâm eş-Şeyh Süleyman el-Ahmed. Dımaşk: Dârü’l-Ferkad, 2010.
- Ali, Esʿad Ahmed. Maʿrifetullâh ve’l-Mekzûn es-Sincârî. Beyrut: Dârü’r-Râ’idi’l-‘Arabî, 1972.
- Bedir, Mustafa Ali. Hadîkatü’ş-şi‘r. Adana: y.y., 2010.
- Bedir, Mustafa Ali. Ehlibeyt Sevgisi Cennetin Anahtarıdır. Adana: Koza Matbaası, 4. Basım, 2016.
- Bedir, Sabahattin. Güney Alevîleri ve Nusayrîlik Kavramı. Adana: Velayet Yayıncılık, ts.
- Bilgili, Ali Sinan. “Osmanlı Arşiv Belgelerinde Adana, Tarsus ve Mersin Bölgesi Nusayrileri (19-20. Yüzyıl)”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 54 (Mart 2010), 49-78.
- Celâl, Muhammed. Kitâbü’n-Neseb li ehli’l-‘ilmi ve’l-edeb. İskenderun: y.y., 2007.
- Evliya Çelebi. Seyahatnâme. 9. Cilt. İstanbul: İstanbul Devlet Matbaası, 1938.
- Friedman, Yaron. el-‘Aleviyyûn en-Nusayriyyûn: el-hüviyyetü ve’l-mu‘takadât. çev. İbrahim Kays Cerkes. Bağdat: Dârü Sutûr, 2023.
- Harfûş, Hüseyn. Târîhü’ş-Şeyh Hüseyn Harfûş. 5 Cilt. nşr. İbrahim Harfûş. Lazkiye: y.y., 1987.
- el-Hatîb, Yusuf Ali. Târîhü’ş-Şeyh Yusuf Ali el-Hatîb. nşr. Şaban Ali. Lazkiye: y.y., ts.
- İbrahim, Yusuf Ahmed. ed-Dîvân. drl. Muhammed Celâl. İskenderun, y.y., 1987.
- Massignon, Louis. “Nusayrîler”. İslam Ansiklopedisi. 9/365-370. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
- Mecmû‘atü’l-eş‘âr. drl. Muhammed Abdullah. Adana: y.y., 1965.
- Merâsi’ş-Şeyh Ahmed İbrahim. drl. Hüseyn Muallâ. Adana: y.y., 1935.
- Merâsi’ş-Şeyh Ali Bedir. drl. Hüseyn Muallâ. Adana: y.y., 1943.
- Merâsi’ş-Şeyh Hasan el-Hişşî. drl. İbrahim Saîd. Adana: y.y., 1954.
- Mertcan, Hakan. Türk Modernleşmesinde Arap Aleviler. Adana: Karahan Yayınevi, 2. Basım, 2014.
- Muallâ, Hüseyn. ed-Dîvân. 3 Cilt. Tarsus: y.y., ts.
- Mustafa, İbrahim - Mustafa, Muhammed. Târîhü’l-Emîn li âli Bûga ecma‘în. Adana: y.y., 1945-1984.
- Nardalı, Şahap. Obalar Müfrezesi Komutanı Şeyh Cemil Nardalı. Adana: Karahan Yayınevi, 2022.
- Özezen, Mehmet Tevfik. Tarihî Hakikatler. Adana: Sürat Basımevi, 1959.
- Özezen, Mehmet Tevfik. Basında Diyanet Olayı ve Alevîlik. Adana: Öz Akdeniz Basımevi, 1992.
- Özezen, Mehmet Tevfik. Ehlibeyt’e Göre Cenaze Namazı ve Tarihçesi. Adana: Koza Matbaası, 1998.
- Özezen, Mehmet Tevfik. Hayâtü’ş-ş-Şeyh Halil Hasan Ramadân. Adana: y.y., 2002.
- Özezen, Mehmet Tevfik. Muaviye Aldatmacası. Adana: Dikici Basımevi, 2015.
- Procházka, Stephan. Die Arabischen Dialekte der Çukurova (Südtürkei). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2002.
- Ramadân, Halil. ed-Dîvân. drl. Ali Ahmed Abdülhâlık. İskenderun, y.y., 1945.
- Saʿûd, Abdullatîf - Hasan Şaban, Muhammed. Hayâtü’ş-Şeyh Süleyman el-Ahmed. Lazkiye: y.y., 1985.
- Saylıca, Selman. ed-Dîvân. Antakya: y.y., 2016.
- et-Tâcir, Mudar Mustafa - Hasan, Vesîm Mahmud. Câmi‘u’l-beyân ‘an ihvati Süleymân. Dımaşk: Vezâretü’l- İ‘lâm es-Sûriyye Müdîriyyetü’l-Matbû‘ât ve’n-Neşr, 2018.
- et-Tavîl, Muhammed Emîn Gâlib. Arap Alevilerinin Tarihi. çev. İsmail Özdemir. İstanbul: Çiviyazıları, 2000.
- Uluçay, Ömer. Nusayrilik. Adana: Gözde Yayınları, 2011.
- Üzüm, İlyas. “Türkiye’de Alevî/Nusayrî Önderlerinin Eserlerinde İnanç Konularına Yaklaşım”. İslâm Araştırmaları Dergisi 4 (2000), 173-187.
- Winter, Stefan. Târîhü’l-‘Aleviyyîn min Haleb el-kurûni’l-vustâ ile’l-Cumhûriyyeti’t-Türkiyye. çev. Bâsil Vatfa - Ahmed Nazîr el-Etâsî. İstanbul: Merkez Harmûn, 2018.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Islamic Sects |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 30, 2024 |
| Submission Date | April 4, 2024 |
| Acceptance Date | June 29, 2024 |
| Published in Issue | Year 2024Volume: 17 Issue: 1 |
_____________________________________ ISSN 1309-5803 e-Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi _______________________________