Araştırma Makalesi
THE VISIT OF ALAWITES OF ALAMUT VILLAGE IN BOZDOGAN, AYDIN TO THE YATIRS (THE EXAMPLE OF MADRAN BABA)
Öz
This article deals with the visiting yatirs, publicly believed that a place or grave of a holy man, of Alawites in Alamut Village in Bozdogan, Aydin. In introduction part, I focus on the concept of yatir and tomb, which is used frequently related to this word. Chapter I talks about the geographic position and demographic structure of Alamut Village and then the history of the village and Alawites of the village in this region. Chapter II deals with these Alawites' visit to the yatir of Madran Baba in terms of customs, rules, beliefs, and traditions. In this Chapter, it is also mentioned some of the legends told about the yatir. Finally, I conclude my thoughts and opinions on the yatir of Madran Baba and the visit of Alawits of Alamut to this yatir in Conclusion part.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Atalay, Besim, Bektaşilik ve Edebiyatı, Matbaa-yı Amire, İstanbul 1340.
- Aytürk, Nihat-Bayram Altan, Türkiye’de Dini Ziyaret Yerleri, Ankara 1992.
- Baykal, Füsun-Mehmet Ali Toprak, “Kırsal Kalkınma ve Kırsal Turizm: Bozdoğan (Aydın) İçin Bir Araştırma”, Bozdoğan, Haz. Sabri Sürgevil, Lamineks Matbaacılık, İzmir 2010, II.
- Birdoğan, Nejat, Anadolu ve Balkanlarda Alevi Yerleşmesi, Mozaik Yayınları, İkinci Baskı, İstanbul 1995.
- Bozdoğan, Haz. Bozdoğan Belediyesi, İhlâs Matbaacılık, İstanbul 1989.
- Cavid, İbrahim, Aydın Vilayet Salnamesi R. 1307-H. 1308, Haz. Murat Babuçoğlu-Cengiz Eroğlu-Abdülkerim Şahin, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2010.
- Duymaz, Ali, “Balıkesir ve Çevresindeki Yatırları Fonksiyonları Açısından Bir Değerlendirme”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 3, Sayı 4, Balıkesir 2000.
- Evliya Çelebi, Seyahatname, Haz. Yücel Dağlı-Seyit Ali Kahraman- Robert Dankoff, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2005, IX.
- Fığlalı, Ethem Ruhi, Günümüz İslam Mezhepleri, İzmir İlahiyat Vakfı Yayınları, İkinci Baskı, İzmir 2011.
- Haytoğlu, Ercan, “Bozdoğan Yer Adları Üzerine Bir Bakış”, Bozdoğan, Haz. Sabri Sürgevil, Lamineks Matbaacılık, İzmir 2010, II.
- http://en.wikipedia.org/wiki/Luwian_language, 19.07.2012.
- http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnk sdb2Env&report=wa_turkiye_ilce_koy_sehir.RDF&p_il1=9&p_i lce1=1206&p_kod=2&p_yil=2011&p_dil=1&desformat=html, 27.06.2012.
- http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnk sdb2Env&report=wa_idari_yapi_10sonrasi.RDF&p_il1=9&p_yil =2011&p_dil=1&desformat=html, 27.06.2012.
- http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnk sdb2Env&report=wa_idari_yapi_10sonrasi.RDF&p_il1=1&p_yil =2011&p_dil=1&desformat=html, 27.06.2012.
- http://tdkterim.gov.tr/bts/ türbe maddesi, 16.07.2012.
- http://tdkterim.gov.tr/bts/ yatır maddesi, 16.07.2012.
- İnan, Abdülkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizm, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Dördüncü Baskı, Ankara 2000.
- Kadiyani, Abbas, Ferheng-i Cami’-i Tarih-i İran, İntişarat-ı Aron, Dördüncü Baskı, Tahran 1381, I.
- Kalafat, Yaşar, Altaylardan Anadolu’ya Kamizm Şamanizm, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2004.
- Kaşgarlı Mahmud, Divan-ı Lügati’t-Türk, Türk Dil Kurumu Yayınları, Beşinci Baskı, Ankara 2006.
- Kaynak Kişi: Halil Yalçın, Güney Köyü, Bozdoğan/AYDIN (Görüşme Tarihi: Ağustos 2003).
- Kaynak Kişi: Hamdi AĞIRBAŞ (d. 1928), Hisar Mahallesi, Bozdoğan/AYDIN (Görüşme Tarihi: Nisan 2003).
- Kaynak Kişi: Hasan PEKER, Alamut Köyü, Bozdoğan/AYDIN (Görüşme Tarihi: Ağustos 2003).
- Kaynak Kişi: Hulki KULAKOĞLU (d. 1935), Alamut Köyü, Bozdoğan/AYDIN (Görüşme Tarihi: Ağustos 2003).
- Kaynak Kişi: Nuri YILDIRIM (d. 1949), Ziyaretli Köyü, Bozdoğan/AYDIN (Görüşme Tarihi: Temmuz 2012).
- Kaynak Kişi: Osman TOPALOĞLU (d. 1931), Madran Mahallesi, Bozdoğan/AYDIN (Görüşme Tarihi: Eylül 2003).
- Kaynak Kişi: Zehra TOPALOĞLU (d. 1932), Madran Mahallesi, Bozdoğan/AYDIN (Görüşme Tarihi: Eylül 2003).
- Kaynak Kişiler: Ali ve Nazmi ERKUT, Bozdoğan/AYDIN (Görüşme Tarihi: Haziran 2012).
- Köse, Ali-Ali Ayten, Türbeler Popüler Dindarlığın Durakları, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
- Ocak, Ahmet Yaşar, Alevi ve Bektaşi İnançlarının İslam Öncesi Temelleri, İletişim Yayınları, Üçüncü Baskı, İstanbul 2002.
- Ölmez, Filiz Nurhan-Şirin Gökmen, “Isparta İl Merkezinde Bulunan Türbeler”, Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Güz/Sayı 35, Ankara 2005.
- Önkal, Hakkı, “Tire Türbeleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 6, İzmir 1989.
- ------, “Klasik Devir Osmanlı Türbelerinin Plan Özellikleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 4, İzmir 1987.
- ------, “Osmanlı Türbelerinin Kitabeleri Hakkında”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 6, İzmir 1989.
- ------, Anadolu Selçuklu Türbeleri, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, Ankara 1996.
- Özaydın, Abdülkerim, “Hasan Sabbah” maddesi, Diyanet İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1997, XVI.
- Özdemir, Nazife, “Çorum İl Merkezine Bağlı Üçköy’deki Bazı Türbe ve Yatırlar Üzerine Derleme ve Değerlendirmeler”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Ankara 2005.
- Roux, Jean-Paul, Altay Türklerinde Ölüm, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 1999.
- Sepetcioğlu, Tuncay Ercan, “Bir Cumhuriyet Köyü: Bozdoğan Alamut Köyünün Dünü ve Bugünü Üzerine Bir Deneme”, Bozdoğan, Haz. Sabri Sürgevil, Lamineks Matbaacılık, İzmir 2010.
- TBMM Albümü 1920-2010, Ed. Sema Yıldırım-Behçet Kemal Zeynel, TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, İkinci Baskı, Ankara 2010, I.
- Topaloğlu, Nuri, “Bozdoğan ve Köylerinde Dini Hayat”, Bozdoğan, Haz. Sabri Sürgevil, Lamineks Matbaacılık, İzmir 2010, II, 315.
- Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Sekizinci Baskı, Ankara 1998, II.
- Türkdoğan, Orhan, Alevi Bektaşi Kimliği, Timaş Yayınları, İkinci Baskı, İstanbul 1995.
- Yılmaz, A., Tahtacılarda Gelenekler, CHP Halkevleri Yayınları, Ankara 1948.
- Yörükan, Yusuf Ziya, Anadolu’da Aleviler ve Tahtacılar, Haz. Turhan Yörükan, Kültür Bakanlığı Yayınları, İkinci Baskı, Ankara 2002.
- ------, Müslümanlıktan Evvel Türk Dinleri Şamanizm, Haz. Turhan Yörükan, Ötüken Yayınları, İstanbul 2006. ZEHRA
- (Önde Sağdan 2.) ve OSMAN
- (Ayakta Sağdan 2.) TOPALOĞLU MADRAN BABA’DA
- ZİYARETÇİLER İLE (1970) MADRAN BABA
- (AĞUSTOS 2003) MADRAN BABA (OCAK 2003) MADRAN BABA (OCAK 2003) MADRAN BABA (AYAK TARAFI) (24.08.2005) MADRAN BABA (BAŞ TARAFI) (24.08.2005)
- MADRAN BABA’YA NİYAZ (AĞUSTOS 2003)
- MADRAN BABA’YA NİYAZ (AĞUSTOS 2003)
- MADRAN BABA’DA KURBAN (AĞUSTOS 2003)
- HULKİ KULAKOĞLU (Sağda),
- OSMAN TOPALOĞLU İLE (AĞUSTOS 2003)
- EFENDİ YAYLASI (MADRAN BABA DAĞI) (AĞUSTOS 2003)
- ÇATMA MEZARLIĞI (KÜÇÜK MADRAN DAĞI) (AĞUSTOS 2003)
- ALAMUT KÖYÜNDEN BİR GÖRÜNÜM (MART 2003)
- VELİ AĞA (1877-1975)
- (ALAMUT KÖYÜNÜN KURUCUSU) ÖNDER VELİ DEDE
- (VELİ AĞA) TÜRBESİ (ALAMUT KÖYÜ MEZARLIĞI) (MART 2003)
Yıl 2012,
Cilt: 5 Sayı: 1, 67 - 93, 26.07.2012
Öz
Makalemizde Aydın ili Bozdoğan ilçesi Alamut Köyü Alevilerinin yatır ziyaretleri konu edilmektedir. Girişte yatır ve buna ilişkin olarak sıklıkla kullanılan türbe kavramı üzerinde durulmaktadır. Birinci bölümde, Alamut Köyünün konumu ve demografik yapısı hakkında bilgiler verildikten sonra köyün ve köyde yaşayan Alevilerin bu bölgedeki tarihçesi anlatılmaktadır. İkinci bölümde, asıl konumuz olan Alamut Köyü Alevilerinin Madran Baba yatırını ziyareti, adap, erkân, inançlar ve adetler bağlamlarında ele alınmaktadır. Bu kısımda ayrıca yatır hakkında anlatılan bazı efsanelere de yer verilmiştir. Sonuç kısmında ise Madran Baba yatırı ve Alamut Alevilerinde yatır ziyareti üzerine düşüncelerimiz yer almaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Atalay, Besim, Bektaşilik ve Edebiyatı, Matbaa-yı Amire, İstanbul 1340.
- Aytürk, Nihat-Bayram Altan, Türkiye’de Dini Ziyaret Yerleri, Ankara 1992.
- Baykal, Füsun-Mehmet Ali Toprak, “Kırsal Kalkınma ve Kırsal Turizm: Bozdoğan (Aydın) İçin Bir Araştırma”, Bozdoğan, Haz. Sabri Sürgevil, Lamineks Matbaacılık, İzmir 2010, II.
- Birdoğan, Nejat, Anadolu ve Balkanlarda Alevi Yerleşmesi, Mozaik Yayınları, İkinci Baskı, İstanbul 1995.
- Bozdoğan, Haz. Bozdoğan Belediyesi, İhlâs Matbaacılık, İstanbul 1989.
- Cavid, İbrahim, Aydın Vilayet Salnamesi R. 1307-H. 1308, Haz. Murat Babuçoğlu-Cengiz Eroğlu-Abdülkerim Şahin, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2010.
- Duymaz, Ali, “Balıkesir ve Çevresindeki Yatırları Fonksiyonları Açısından Bir Değerlendirme”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 3, Sayı 4, Balıkesir 2000.
- Evliya Çelebi, Seyahatname, Haz. Yücel Dağlı-Seyit Ali Kahraman- Robert Dankoff, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2005, IX.
- Fığlalı, Ethem Ruhi, Günümüz İslam Mezhepleri, İzmir İlahiyat Vakfı Yayınları, İkinci Baskı, İzmir 2011.
- Haytoğlu, Ercan, “Bozdoğan Yer Adları Üzerine Bir Bakış”, Bozdoğan, Haz. Sabri Sürgevil, Lamineks Matbaacılık, İzmir 2010, II.
- http://en.wikipedia.org/wiki/Luwian_language, 19.07.2012.
- http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnk sdb2Env&report=wa_turkiye_ilce_koy_sehir.RDF&p_il1=9&p_i lce1=1206&p_kod=2&p_yil=2011&p_dil=1&desformat=html, 27.06.2012.
- http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnk sdb2Env&report=wa_idari_yapi_10sonrasi.RDF&p_il1=9&p_yil =2011&p_dil=1&desformat=html, 27.06.2012.
- http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnk sdb2Env&report=wa_idari_yapi_10sonrasi.RDF&p_il1=1&p_yil =2011&p_dil=1&desformat=html, 27.06.2012.
- http://tdkterim.gov.tr/bts/ türbe maddesi, 16.07.2012.
- http://tdkterim.gov.tr/bts/ yatır maddesi, 16.07.2012.
- İnan, Abdülkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizm, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Dördüncü Baskı, Ankara 2000.
- Kadiyani, Abbas, Ferheng-i Cami’-i Tarih-i İran, İntişarat-ı Aron, Dördüncü Baskı, Tahran 1381, I.
- Kalafat, Yaşar, Altaylardan Anadolu’ya Kamizm Şamanizm, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2004.
- Kaşgarlı Mahmud, Divan-ı Lügati’t-Türk, Türk Dil Kurumu Yayınları, Beşinci Baskı, Ankara 2006.
- Kaynak Kişi: Halil Yalçın, Güney Köyü, Bozdoğan/AYDIN (Görüşme Tarihi: Ağustos 2003).
- Kaynak Kişi: Hamdi AĞIRBAŞ (d. 1928), Hisar Mahallesi, Bozdoğan/AYDIN (Görüşme Tarihi: Nisan 2003).
- Kaynak Kişi: Hasan PEKER, Alamut Köyü, Bozdoğan/AYDIN (Görüşme Tarihi: Ağustos 2003).
- Kaynak Kişi: Hulki KULAKOĞLU (d. 1935), Alamut Köyü, Bozdoğan/AYDIN (Görüşme Tarihi: Ağustos 2003).
- Kaynak Kişi: Nuri YILDIRIM (d. 1949), Ziyaretli Köyü, Bozdoğan/AYDIN (Görüşme Tarihi: Temmuz 2012).
- Kaynak Kişi: Osman TOPALOĞLU (d. 1931), Madran Mahallesi, Bozdoğan/AYDIN (Görüşme Tarihi: Eylül 2003).
- Kaynak Kişi: Zehra TOPALOĞLU (d. 1932), Madran Mahallesi, Bozdoğan/AYDIN (Görüşme Tarihi: Eylül 2003).
- Kaynak Kişiler: Ali ve Nazmi ERKUT, Bozdoğan/AYDIN (Görüşme Tarihi: Haziran 2012).
- Köse, Ali-Ali Ayten, Türbeler Popüler Dindarlığın Durakları, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
- Ocak, Ahmet Yaşar, Alevi ve Bektaşi İnançlarının İslam Öncesi Temelleri, İletişim Yayınları, Üçüncü Baskı, İstanbul 2002.
- Ölmez, Filiz Nurhan-Şirin Gökmen, “Isparta İl Merkezinde Bulunan Türbeler”, Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Güz/Sayı 35, Ankara 2005.
- Önkal, Hakkı, “Tire Türbeleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 6, İzmir 1989.
- ------, “Klasik Devir Osmanlı Türbelerinin Plan Özellikleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 4, İzmir 1987.
- ------, “Osmanlı Türbelerinin Kitabeleri Hakkında”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 6, İzmir 1989.
- ------, Anadolu Selçuklu Türbeleri, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, Ankara 1996.
- Özaydın, Abdülkerim, “Hasan Sabbah” maddesi, Diyanet İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1997, XVI.
- Özdemir, Nazife, “Çorum İl Merkezine Bağlı Üçköy’deki Bazı Türbe ve Yatırlar Üzerine Derleme ve Değerlendirmeler”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Ankara 2005.
- Roux, Jean-Paul, Altay Türklerinde Ölüm, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 1999.
- Sepetcioğlu, Tuncay Ercan, “Bir Cumhuriyet Köyü: Bozdoğan Alamut Köyünün Dünü ve Bugünü Üzerine Bir Deneme”, Bozdoğan, Haz. Sabri Sürgevil, Lamineks Matbaacılık, İzmir 2010.
- TBMM Albümü 1920-2010, Ed. Sema Yıldırım-Behçet Kemal Zeynel, TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, İkinci Baskı, Ankara 2010, I.
- Topaloğlu, Nuri, “Bozdoğan ve Köylerinde Dini Hayat”, Bozdoğan, Haz. Sabri Sürgevil, Lamineks Matbaacılık, İzmir 2010, II, 315.
- Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Sekizinci Baskı, Ankara 1998, II.
- Türkdoğan, Orhan, Alevi Bektaşi Kimliği, Timaş Yayınları, İkinci Baskı, İstanbul 1995.
- Yılmaz, A., Tahtacılarda Gelenekler, CHP Halkevleri Yayınları, Ankara 1948.
- Yörükan, Yusuf Ziya, Anadolu’da Aleviler ve Tahtacılar, Haz. Turhan Yörükan, Kültür Bakanlığı Yayınları, İkinci Baskı, Ankara 2002.
- ------, Müslümanlıktan Evvel Türk Dinleri Şamanizm, Haz. Turhan Yörükan, Ötüken Yayınları, İstanbul 2006. ZEHRA
- (Önde Sağdan 2.) ve OSMAN
- (Ayakta Sağdan 2.) TOPALOĞLU MADRAN BABA’DA
- ZİYARETÇİLER İLE (1970) MADRAN BABA
- (AĞUSTOS 2003) MADRAN BABA (OCAK 2003) MADRAN BABA (OCAK 2003) MADRAN BABA (AYAK TARAFI) (24.08.2005) MADRAN BABA (BAŞ TARAFI) (24.08.2005)
- MADRAN BABA’YA NİYAZ (AĞUSTOS 2003)
- MADRAN BABA’YA NİYAZ (AĞUSTOS 2003)
- MADRAN BABA’DA KURBAN (AĞUSTOS 2003)
- HULKİ KULAKOĞLU (Sağda),
- OSMAN TOPALOĞLU İLE (AĞUSTOS 2003)
- EFENDİ YAYLASI (MADRAN BABA DAĞI) (AĞUSTOS 2003)
- ÇATMA MEZARLIĞI (KÜÇÜK MADRAN DAĞI) (AĞUSTOS 2003)
- ALAMUT KÖYÜNDEN BİR GÖRÜNÜM (MART 2003)
- VELİ AĞA (1877-1975)
- (ALAMUT KÖYÜNÜN KURUCUSU) ÖNDER VELİ DEDE
- (VELİ AĞA) TÜRBESİ (ALAMUT KÖYÜ MEZARLIĞI) (MART 2003)
Toplam 61 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 26 Temmuz 2012 |
| Gönderilme Tarihi | 26 Temmuz 2012 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2012Cilt: 5 Sayı: 1 |
_____________________________________ ISSN 1309-5803 e-Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi _______________________________