Öz
Eğitim ve öğretim, bireylerin maksatlı olarak donanımlı hale getirilmesini amaçlayan sistemli bir faaliyettir. Tarih boyunca eğitim ve öğretim faaliyetleri gerek bireysel düzeyde gerekse toplumsal düzeyde insanlığın öncelikli gündeminde yer almıştır. Bugün küresel ölçekte önemi daha fazla öne çıkan eğitim ve öğretim, siyasal erklerin devamlılıkları için kurumsal düzeyde planlama yapmak zorunda oldukları bir olguya dönüşmüştür. Osmanlı Devleti devamlılığı açısından eğitim-öğretime gereken önemi veren bir siyasal unsurdur. Bu çerçevede 19. yy. modernleşme sürecinde eğitim-öğretim faaliyetleri kapsamında açılan rüştiye mekteplerinden birisi de Sinop Rüştiye Mektebi olmuştur. Öğretim faaliyetine ilk olarak 1847’de İstanbul’da başlayan rüştiyeler, taşrada 1855’ten itibaren kurulmaya başlamıştır. Çalışmada rüştiye mektepleri hakkında genel bir bilginin yanı sıra rüştiyelerde okutulan Arapça, Coğrafya, Farsça, Fransızca, Hendese, Hesap, Hüsn-ü Hat, Tecvitli Kur’an-ı Kerim ve Ulum-ı Diniyye, Malumat-ı Nafia ve Hıfzıssıhha, Resim, Tarih, Türkçe derslerinin içerik bilgilerine ve ders saatlerine yer verilmiştir. Öğretim kurumlarında modernleşme ve kurumsallaşma alanında mesafe kat edildikçe öğretim kademelerinde de yeni gelişmeler olmuştur. Kastamonu vilayetine bağlı Sinop sancağında bir rüştiye mektebi ise 1864’te açılmıştır. Sinop Rüştiye Mektebi’nin öğretim faaliyetleri, öğrenci sayıları, çalışan isimleri, elde edilen bilgi ve belgeler dâhilinde incelenmeye çalışılmıştır. Böylelikle Sinop Rüştiye Mektebi’ne dair akademik düzeyde henüz paylaşılmamış bilgilerin, bu çalışma ile paylaşılması amaçlanmıştır. Ayrıca basında yer alan 1882 yılına ait mezuniyet töreni haberi bağlamında belirtilen zaman nezdinde yönetici, öğretmen ve öğrenci perspektifinden eğitim-öğretim faaliyetine bakış anlaşılmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alkan, M. Ö. (2000). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e modernleşme sürecinde eğitim istatistikleri 1839-1924 (Cilt 6). Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.
- Akyüz, Yahya. (2015). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem.
- Ata, Bahri. (2019). Eğitimin Tarihsel Temelleri. E. Karip (Edt.), Eğitime Giriş (s. 97-124). Ankara: Pegem.
- Ayverdi, İlhan. (2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. 1, Ankara: Yazar.
- Berker, Aziz. 1945. Türkiye’de İlköğretim (1839-1908), Ankara, Milli Eğitim.
- Uşen, Şelale. (2016). Bilimsel Araştırmalarda Veri-Veri Toplama Yöntemleri-Ölçme ve Ölçekler. H. Coşkun, H. M. Paksoy (Edt.), Bilimsel Araştırma Yöntemleri (s. 141-184). İstanbul: Lisans.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Dâhiliye Mektubî, DH-MKT: 2046/103.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif İbtidai, MF-İBT: 2/95.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif İbtidai, MF-İBT: 9/100.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif İbtidai, MF-İBT: 17/17.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif İbtidai, MF-İBT: 17/20.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif İbtidai, MF-İBT: 18/11.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif İbtidai, MF-İBT: 18/34.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif İbtidai, MF-İBT: 18/111.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif İbtidai, MF-İBT: 18/121.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif Mektubî, MF-MKT: 112/96.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif Mektubî, MF-MKT: 9/14.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif Mektubî, MF-MKT: 9/29.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif Mektubî, MF-MKT: 9/141.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif Mektubî, MF-MKT: 31/29.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif Mektubî, MF-MKT: 773/42.
- Doğan, İsmail. (2012). Türk Eğitim Tarihinin Ana Evreleri. Ankara: Nobel.
- Çağbayır, Yaşar. (2007). Ötüken Türkçe Sözlük. 2, İstanbul: Ötüken.
- Kastamonu, 10 Haziran 1301/22 Haziran 1885, nr. 592.
- Kastamonu, 28 Haziran 1301/14 Temmuz 1882, nr. 439.
- Kodaman, Bayram. 1988. Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Ankara, Türk Tarih Kurumu.
- Özkan, Salih. (2014). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Nobel.
- Öztürk, Cemil. (2008). Rüşdiye. DİA, 35, İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı. https://islamansiklopedisi.org.tr/rusdiye, Erişim Tarihi: 10.10.2020.
- Sakaoğlu, Necdet. 2003. Osmanlı’dan Günümüze Eğitim Tarihi, İstanbul, Bilgi Üniversitesi.
- Salname-i Devlet-i Aliye-i Osmaniye 1301 (1301/1885). İstanbul: Matbaa-i Osmaniye.
- Salname-i Maarif, (1301/1883-1884); Salname-i Maarif, (1316/1898).
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1286/1869.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1287/1870.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1288/1871.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1289/1872.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1290/1873.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1291/1874.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1292/1875.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1294/1877.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1295/1878.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1296/1879.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1297/1880.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1298/1881.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1299/1882.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1301/1883.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1306/1889.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1311/1893.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1312/1894.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1314/1896.
- Unat, Faik Reşit. (1964). Türkiye Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış, Ankara, Milli Eğitim.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Öz
Education and training is a systematic activity that aims to equip individuals purposefully. Throughout history, education and training activities have been on the priority agenda of humanity both at the individual and social level. Education and training, which has become more prominent on a global scale today, has turned into a phenomenon that political powers have to plan at the institutional level for their continuity. Ottoman State is a political element that gives the necessary importance to education in terms of its continuity. In this context at the 19th century, one of the rüşdiye (Ottoman secondary school) schools opened within the scope of education and training activities in the modernization process was Sinop Rüşdiye School. The rüşdiye schools, which first started teaching activities in 1847 in Istanbul, followed be opened in the rural provinces since 1855. In the study, in addition to general information about rüşdiye schools; content information of Arabic, Geography, Persian, French, Hendese (Geometry), Hesap (Calculus), Hüsn-ü Hat (Islamic Calligraphy), The Qur’an with Tajwit and Ulum-i Diniyye (Theology), Malumat-i Nafia (Beneficial Knowledge) and Hıfzıssıhha (Public Hygiene), Painting, History, Turkish lessons and course hours are included. As progress has been made in the field of modernization and institutionalization in educational institutions, there have been new developments in education levels. A rüşdiye school was opened in 1864 in Sinop sanjak, which was dependent on Kastamonu province. The teaching activities of the Sinop Rüşdiye School, the number of students, the names of the employees were tried to be examined within the obtained information and documents. Thus, it is aimed to share information with the present study about Sinop Rüşdiye School that has not been shared at the academic level yet. In addition, in the context of the graduation ceremony news of 1882 in the press, it was tried to understand the point of view of educational activity from the perspective of an administrator, teacher, and student.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alkan, M. Ö. (2000). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e modernleşme sürecinde eğitim istatistikleri 1839-1924 (Cilt 6). Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.
- Akyüz, Yahya. (2015). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem.
- Ata, Bahri. (2019). Eğitimin Tarihsel Temelleri. E. Karip (Edt.), Eğitime Giriş (s. 97-124). Ankara: Pegem.
- Ayverdi, İlhan. (2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. 1, Ankara: Yazar.
- Berker, Aziz. 1945. Türkiye’de İlköğretim (1839-1908), Ankara, Milli Eğitim.
- Uşen, Şelale. (2016). Bilimsel Araştırmalarda Veri-Veri Toplama Yöntemleri-Ölçme ve Ölçekler. H. Coşkun, H. M. Paksoy (Edt.), Bilimsel Araştırma Yöntemleri (s. 141-184). İstanbul: Lisans.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Dâhiliye Mektubî, DH-MKT: 2046/103.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif İbtidai, MF-İBT: 2/95.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif İbtidai, MF-İBT: 9/100.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif İbtidai, MF-İBT: 17/17.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif İbtidai, MF-İBT: 17/20.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif İbtidai, MF-İBT: 18/11.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif İbtidai, MF-İBT: 18/34.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif İbtidai, MF-İBT: 18/111.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif İbtidai, MF-İBT: 18/121.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif Mektubî, MF-MKT: 112/96.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif Mektubî, MF-MKT: 9/14.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif Mektubî, MF-MKT: 9/29.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif Mektubî, MF-MKT: 9/141.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif Mektubî, MF-MKT: 31/29.
- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). Maarif Mektubî, MF-MKT: 773/42.
- Doğan, İsmail. (2012). Türk Eğitim Tarihinin Ana Evreleri. Ankara: Nobel.
- Çağbayır, Yaşar. (2007). Ötüken Türkçe Sözlük. 2, İstanbul: Ötüken.
- Kastamonu, 10 Haziran 1301/22 Haziran 1885, nr. 592.
- Kastamonu, 28 Haziran 1301/14 Temmuz 1882, nr. 439.
- Kodaman, Bayram. 1988. Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Ankara, Türk Tarih Kurumu.
- Özkan, Salih. (2014). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Nobel.
- Öztürk, Cemil. (2008). Rüşdiye. DİA, 35, İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı. https://islamansiklopedisi.org.tr/rusdiye, Erişim Tarihi: 10.10.2020.
- Sakaoğlu, Necdet. 2003. Osmanlı’dan Günümüze Eğitim Tarihi, İstanbul, Bilgi Üniversitesi.
- Salname-i Devlet-i Aliye-i Osmaniye 1301 (1301/1885). İstanbul: Matbaa-i Osmaniye.
- Salname-i Maarif, (1301/1883-1884); Salname-i Maarif, (1316/1898).
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1286/1869.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1287/1870.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1288/1871.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1289/1872.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1290/1873.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1291/1874.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1292/1875.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1294/1877.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1295/1878.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1296/1879.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1297/1880.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1298/1881.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1299/1882.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1301/1883.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1306/1889.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1311/1893.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1312/1894.
- Salname-i Vilayet-i Kastamonu, 1314/1896.
- Unat, Faik Reşit. (1964). Türkiye Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış, Ankara, Milli Eğitim.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma ve İnceleme Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 22 Mayıs 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 11 Mart 2021 |
| Kabul Tarihi | 18 Nisan 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 10 Sayı: 1 |
DUYURULAR:
1- APA7 Yazım Kuralları:
Mayıs 2024 sayısından itibaren dergimiz kaynak gösterme ve alıntı yapma konusunda APA 7 (American Psychological Association) sistemini uygulacaktır. Daha fazla bilgi için lütfen TUHED şablonu ve yazım kurallarını inceleyiniz.
2- Erken Görünüm:
TUHED'in yeni yayın politikasına göre, değerlendirme süreci tamamlanan makaleler erken görünüm formatında yayınlanacaktır. Erken görünüm olarak yayınlanacak makalelere DOI ve sayfa numası tanımlanacaktır.
3- Tam Metin İngilizce Yayın Politikası:
Mayıs 2021 sayısından itibaren Araştırma-İnceleme ve Yayın Kritiği türündeki Türkçe çalışmaların tam metin İngilizce çevirisiyle birlikte yayınlanması sistemine geçilecektir. Buna göre yazarlar dergimize Türkçe başvuruda bulunabilecek ancak hakem değerlerndirme süreci sonrasında yayına kabul edilen çalışmaların tam metin İngilizce nüshasının düzenlenerek sisteme yüklenmesi istenilecektir. İngilizce olarak yapılan başvuruların incelenmesi ise İngilizce yapılacaktır.
4- Etik Kurul Onayı:
25 Şubat 2020 tarihli ULAKBİM kararı gereği İnsanlar üzerindeki çalışmalar için (yaş sınırlaması olmaksızın) Etik Kurul Onayı alınmış olmalı, bu onay makalenin ilk ve son sayfaları ile Yöntem bölümünde kurum, tarih ve sayı bilgisi verilerek belirtilmeli ve imzalı Etik Kurul Onayı makale ile birlikte sisteme yüklenmelidir. Çalışmanın etik kurul onayı gerektirmediği durumlarda bu durum yine Yöntem bölümünde açıkça ifade edilmelidir. 2020 itibariyle bu şartları yerine getirmeyen çalışmalar değerlendirilmeye alınmayacaktır.
Permissions beyond the scope of this license are available at COPYRIGHT