Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

Öz

Bilal Taşkın’ın, 2017 yılında tamamlamış olduğu Müteahhir Dönem Kelâmında Bir Umûr-i Âmme Kavramı Olarak Varlıkla İlgili Tartışmalar: Teftâzânî Örneği başlıklı doktora çalışması gözden geçirilip bazı değişiklikler yapılarak 2020 yılında İslam Düşüncesinde Varlık Tartışmaları: Sadeddin et-Teftâzânî Merkezli Bir İnceleme adıyla kitap olarak yayımlanmıştır. Eserde müteahhir ve bazı başlıklar özelinde mütekaddim dönem düşünürlerine atıfla varlık kavramına dair kelâm, felsefe ve tasavvuf gelenekleri arasında cereyan eden tartışmalar ele alınmıştır. Sadeddin et-Teftâzânî (ö. 792) öncesi yaklaşımlar sunulmuş, ardından Teftâzânî’nin konuya dair görüşleri incelenmiştir. Çalışmanın amacı, varlık tartışmaları üzerinden kelâm, felsefe ve sufi geleneğin iddialarının temellendirildiği arka planı göstermektir. Taşkın, varlık kavramı etrafında dönen tartışmaları inceleme sebebi olarak, bu tartışmaların ekoller için söz konusu arka planı ortaya çıkaracak ortak zemin ve dil inşasında önemli bir role sahip oluşunu dile getirir (s. 12). Zira felsefeyle karşılaşması sonucunda metafizik alanın kavram ve önermelerini olduğu gibi veya kendine göre tashih ederek içselleştiren kelâm, “bütüncül ve sistemli bir dile” erişmiştir. Bu da kelâmın aynı meseleleri kendi metafizik arka planına göre ele almasını ve muhataplarının kavramlarıyla konuşabilmesini sağlamıştır.