KÜLLİYAT Osmanlı Araştırmaları Dergisi

Öz

I. Dünya Savaşı sırasında 1915-1916 yıllarında İtilaf Devletleri ile Osmanlı Devleti arasında Çanakkale’de gerçekleşen savaşta Afganistanlı ve Hindistanlı Müslümanlar Türk dindaşlarına maddî ve manevî destekte bulunmuşlardır. Bunlardan birisi de Edib-i Pişaverî olarak bilinen Afgan asıllı İran şairi Seyyid Ahmed Razavî’dir. XX. asrın başlarında yaşamış önemli şair, siyaset ve bilim adamlarından olan Edib-i Pişâverî, 1844 yılında Pakistan’ın Pişaver bölgesinde doğmuştur. Gençliğinde gittiği Afganistan ve İran gibi komşu ülkelerde iyi bir eğitim gören Edib, hayatının sonuna (1930) kadar İran’da kalmıştır. Modern Fars edebiyatı tarihçileri onu, Meşrutiyet Dönemi diğer adıyla Uyanış Çağı şairleri zümresi içerisinde, “Gelenekçi, Berzah (Orta) ve Halk Şairleri” diye ayırdıkları şairler grubunda orta sınıfta değerlendirirler. Edib’in şiir ve nesirden oluşan eserlerinin bir kısmı günümüze ulaşmıştır. Bunlar içerisinde Farsça ve Arapça şiir divanı, ayrıca I. Dünya Savaşı’nda İngilizlere karşı savaşan Alman İmparatoru II. Willhelm (ö. 1941)’i övmek için yazdığı Kaysernâme adlı mesnevisi meşhurdur. Farsça ve Arapça şiirlerinde, yaşadığı dönemin sosyal ve siyasal olayları, İslamcılık, İngiliz karşıtlığı, Çanakkale harbinde Müslüman Türkler için yaptığı dualar vb. Hususlar göze çarpmaktadır. Bu çalışmada Edib-i Pişâverî’nin hayatı ve edebî kişiliğinin yanında özellikle de onun 1915-1916’da Çanakkale’de İngilizlere karşı savaşan Osmanlı ordusunu cesaretlendirmek için yazdığı 30 beyitlik hamasi/kahramanlık kasidesi incelenecektir.