Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Noah And Noah’s Flood in the Culture of Alawite Faith

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 2, 465 - 481, 31.12.2022
https://doi.org/10.18403/emakalat.1190272

Öz

Noah and Noah’s Flood appear before us as an important turning point surviving in many cultures in the historical process, which was used as a religious and cultural motif in every period of humanity. One of the cultures in which the Flood was kept alive is Alevism-Bektashism. Considering the studies conducted on this subject previously, although the metaphor of Noah and Noah’s flood has been used until today, the lack of a detailed study on it has prompted us to conduct this study. For this reason, different meanings were attributed to Noah and Noah’s Flood in general, and it was used as a source of different descriptions in the Alawite-Bektashi culture in a specific sense. For example, the concept of Ehl-i Beyt, which is based on the principles of belief in tawalla and tabarra in groups with Alevî and Bektashi qualifications, was also used in classical sources with an analogy to the metaphor of Noah and Noah’s Flood. It is one of the Alawite requirements to distribute Ashura for the souls of the martyrs of Karbala after the Muharram fasting. The history of Ashura dates back to Noah’s Flood, and the importance of Ashura is revealed by Alawite. Nawruz is celebrated on March 21In Alevî-Bektashi culture. Because Noah set foot on land for the first time after the flood that day in the Alawite-Bektashi culture. However, the pigeon was used as a symbol of salvation by giving different meanings especially in Alawite and Bektashism, which were shaped around bird mythology. In this context, we have found it appropriate to deal with the narratives shaped in the framework of Noah and Noah’s Flood and that have survived until our present day, and the symbols used in the groups defined as Alawi-Bektashi in this paper.

Kaynakça

  • Akkaya, Ümit Harun. “Diyanet Hutbelerinin Süre ve Cümle Uzunluk-ları Bakımından İncelenmesi”. Bilimname 44 (2021), 83-129.
  • Alpaslan, Hasan Hüseyin. Anadolu’daki Alevîlik ve Kızılbaş Türkler. İstanbul: Kum Saati Yayınları, 2012.
  • Arı, Yılmaz. Değişim Sürecinde Alevîlikte Dini Otorite. Ankara: Berikan Yayınları, 2020.
  • Arı, Yılmaz. “Ali Büyükşahin Dede İle Alevîlik ve Dinî Otorite Üzerine”. Journal Of Social, Humanities and Administrative Sciences 7/38 (2021), http://dx.doi.org/10.31589/JOSHAS. 578.
  • Arı, Yılmaz. “Samsat Yöresi Halk İnanışları”. International Academic Social Resources Journal, 6/24 (2021), http://dx.doi.org/10.31569/ASRJOURNAL. 230.
  • Arı, Yılmaz. “Sivil Toplum Kuruluşlarının Sosyo-Kültürel ve Dini Ha-yattaki Rolü”. International Social Mentality and Researcher Thin-kers Journal 7/49 (2021).2004-2013. http://dx.doi.org/10.31576/smryj. 1018.
  • Arı, Yılmaz. “Toplumsal Değişim ve Din”. Asya Studies-Academic Social Studies/Akademik Sosyal Araştırmalar 5/16, (Summer 2021). https://doi.org/10.31455/asya. 958362.
  • Arı, Yılmaz. “Din ve Otorite Kavramları Bağlamında Sünnilikte Dini Otorite”. Ed. Fevzi Rençber vd. İlahiyat Alanında Araştırma ve De-ğerlendirmeler. Ankara: Gece Kitaplığı, 2021.
  • Arı, Yılmaz. Değişim Sürecinde Alevîlikte Dini Otorite; Adıyaman Dede-leri Örneği. İstanbul: Asitan Yayınları, 2022.
  • Bozkuş, Metin. “Aşûre Günü, Muharrem Mâtemi/Orucu ve Sivas'ta Aşûre Uygulamaları”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (2008), 33-61.
  • Can, Seyithan. “İlâhî Sıfatlar Probleminin Ortaya Çıkışında Çok Kül-türlü Ortamın Etkisi” . e-makâlât, 13/2 (2020), 430-450.
  • Can, Seyithan. “Allah’ın Adaleti ve Sünneti Bağlamında Günümüz Toplumsal Helâkının İmkânı”. Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi 13/1(2022), 18
  • Dedekargınoğlu, Hüseyin. “Muharrem ve Âşûrâ”. Hünkâr Alevîlik Bek-taşîlik Akademik Araştırmalar Dergisi 1/1 (2014), 46.
  • Ertaş, Kasım. Osmanlı İmparatorluğu’nda Diyarbakır Ermenileri. İstan-bul: Rağbet Yayınları, 2015.
  • Ertaş, Kasım. "İbrahimi Dini Gelenekte Bazı Bazı Ortak Kültürel Un-surlar". Teoloji ve Antropoloji Perspektifinden Din ve Kültür İlişkisi-II. ed. Abdulvasıf Eraslan-İsmet Tunç. 175-197. Ankara: Eski Yeni Yayınları, 2022.
  • Gökalp, Yusuf - Hatice Teber. “Risâle-i Su’âl-i Hırka, Risâle Der Beyân-ı Kemer ve Risâle Der Beyân-ı Post İsimli Bektâşî Metinlerinde Dinî-Tasavvufî Semboller”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Der-gisi 16/2 (2016), 77-91.
  • Hacı Bektâş-ı Velî. Besmele Tefsîri. (haz.) Hamiye Duran. Ankara: Tür-kiye Diyânet Vakfı Yayınları, 2007.
  • Harman, Ömer Faruk. ‘‘Tûfan’’. Türkiye Diyanet İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2012.
  • Işık, Harun. “İbadet”. Şia’dan Kızılbaşlığa Türklerde Alevîlik. ed. Yasin İpek. 265-314. İstanbul: Bizim Kitaplar, 2022.
  • İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Ali b. Ahmed el-Ensârî er-Rüeyfiî. “Âşûrâ”. Lisânu’l ʻArab, Beyrut: b.t.y.
  • İpek, Yasin. “Nuh Tufanı Özelinde Mitlerde ve Kutsal Metinlerde Tufan Anlatısı”. V. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu Bildirileri. ed. Oktay Belli vd. 384-393. Ağrı: Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Yayınları, Mart 2020.
  • İpek, Yasin. “Tarihçe”. Şia’dan Kızılbaşlığa Türklerde Alevîlik. ed. Ya-sin İpek. 17-178. İstanbul: Bizim Kitaplar, 2022.
  • Kaplan, Doğan. Yazılı Kaynaklarına Göre Alevilik. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
  • Küçük, Abanoz. “Sözlü Gelenekten Derlenen Hacı Bektaş Veli-Mevlâna Rekabeti Konulu Bir Menkıbe”. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi 35 (2014), 229-239.
  • Küçük, Mehmet Alparslan. Orta Asya’dan Anadolu’ya Türk Geleneğin-de “Don Değiştirme”. Bilig: Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 94 (2020), 97-122.
  • Kuşca, Sibel. “Dinler ve Mitlerin İlişkisi Bağlamında Alevî-Bektaşî İnancının Mitik Yapısı”. Alevîlik Araştırmaları Dergisi 7 (2014), 235-265.
  • Sarıtaş, Kamil. “Hak Halîlî Dergâhı’nın Bilgi Kaynakları”. Türk Kültürü ve HacıBektaş Veli Araştırma Dergisi 102 (Haziran 2022), 14.
  • Teber, Ömer Faruk. “Bektâşîlikte Otorite”. Milel ve Nihâl: İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi 14/1 (2017), 78-95.
  • Teber, Ömer Faruk. “Bektâşî Geleneğindeki Sembolik Yorum”, İslâm ve Yorum II: Temel Tartışmalar, İmkânlar ve Sorunlar 3 (2018), 413-422.
  • Tunç, İsmet. “Cudi Dağı’nda İbrahimî Dinlerin Ortak Mirası Olarak Sefine Festivali”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakül-tesi Dergisi 9/2 (Eylül 2022), 988-1011.
  • Tur, Seyit Derviş. Erkânname Aleviliğin İslâm’da Yeri ve Alevi Erkânla-rı. İstanbul: Can Yayınları, 2002.
  • Üçer, Cenksu. “Geleneksel Alevîlikte Ehl-i Beyt Anlayışı -Tokat Yöresi Örneği’’. Marife: Dini Araştırmalar Dergisi 4/3 (2004), 269-285.
  • Üçer, Cenksu. Tokat Yöresinde Geleneksel Alevîlik. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 3. Baskı, 2015.
  • Üçer, Cenksu. “Alevîliğin Yanlış Algılanması: Muharrem Uygulamaları Örneği”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 74 (2015),45-76.
  • Yavuz, Yusuf Şevki. “Âşûrâ’’. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedi-si. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları 4 (1991), 24-26.
  • Yıldız, Harun. “Ehl-i Beyt İnanışının Anadolu Alevîleri Üzerindeki İz-düşümleri”. Marife: Dini Araştırmalar Dergisi 4/3 (2004), 297-317.

Alevî İnanç Kültüründe Hz. Nûh ve Nûh Tûfanı

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 2, 465 - 481, 31.12.2022
https://doi.org/10.18403/emakalat.1190272

Öz

Hz. Nûh ve Nûh tûfanı, tarihsel süreç içerisinde birçok kültür içinde yaşatılarak günümüze kadar gelen, önemli bir figürdür. Tûfan’ın yaşatıldığı kültürlerden biri de Alevîlik-Bektaşîlik’tir. Bu konuda yapılan araştırmalar dikkate alındığında günümüze kadar Hz. Nûh ve Nûh tûfanı metaforu kullanılmış olmasına rağmen özerinde detaylı bir araştırma yapılmaması bizleri bu çalışmayı yapmaya sevk etmiştir. Hz. Nûh ve Nûh tûfanına genel anlamda farklı anlamlar yüklenildiği gibi özel anlamda da Alevî-Bektaşî kültüründe de farklı betimlemelerin kaynağı olarak kullanılmıştır. Örneğin; Alevî ve Bektaşî nitelemeli gruplarda tevellâ ve teberrâ inanç ilkelerini merkeze alan Ehl-i beyt kavramı, klasik kaynaklarda da Hz. Nûh ve Nûh tûfanı metaforuna benzetilerek kullanılmaktadır. Muharrem orucunun ardından Kerbelâ şehitlerinin ruhu için âşûrâ dağıtmak Alevîlik kültürünün gereklerinden birisidir. Âşûrânın tarihçesi Nûh tûfanına kadar götürülerek âşûrânın önemi Alevîler tarafından ortaya konulmaktadır. Alevî-Bektaşî kültüründe Nevruz 21 Mart’ta kutlanır. Çünkü Alevî-Bektaşî kültüründe Hz. Nûh, tûfandan sonra karaya ilk defa bugün oturmuştur. Bununla birlikte özellikle kuş mitolojisi etrafında şekillenen inanış boyutuyla Alevî ve Bektaşîlikte güvercine farklı anlamlar yüklenmiş ve kurtuluşun mitik bir simgesi olarak kullanılmıştır. Biz de bu hususları dikkate alarak Alevî-Bektaşîte Hz. Nûh ve Nûh tûfanı çerçevesinde şekillenen ve günümüze kadar ulaşan anlatıları ve kullanılan sembolleri bu çalışmamızda işlemeyi uygun bulduk.

Kaynakça

  • Akkaya, Ümit Harun. “Diyanet Hutbelerinin Süre ve Cümle Uzunluk-ları Bakımından İncelenmesi”. Bilimname 44 (2021), 83-129.
  • Alpaslan, Hasan Hüseyin. Anadolu’daki Alevîlik ve Kızılbaş Türkler. İstanbul: Kum Saati Yayınları, 2012.
  • Arı, Yılmaz. Değişim Sürecinde Alevîlikte Dini Otorite. Ankara: Berikan Yayınları, 2020.
  • Arı, Yılmaz. “Ali Büyükşahin Dede İle Alevîlik ve Dinî Otorite Üzerine”. Journal Of Social, Humanities and Administrative Sciences 7/38 (2021), http://dx.doi.org/10.31589/JOSHAS. 578.
  • Arı, Yılmaz. “Samsat Yöresi Halk İnanışları”. International Academic Social Resources Journal, 6/24 (2021), http://dx.doi.org/10.31569/ASRJOURNAL. 230.
  • Arı, Yılmaz. “Sivil Toplum Kuruluşlarının Sosyo-Kültürel ve Dini Ha-yattaki Rolü”. International Social Mentality and Researcher Thin-kers Journal 7/49 (2021).2004-2013. http://dx.doi.org/10.31576/smryj. 1018.
  • Arı, Yılmaz. “Toplumsal Değişim ve Din”. Asya Studies-Academic Social Studies/Akademik Sosyal Araştırmalar 5/16, (Summer 2021). https://doi.org/10.31455/asya. 958362.
  • Arı, Yılmaz. “Din ve Otorite Kavramları Bağlamında Sünnilikte Dini Otorite”. Ed. Fevzi Rençber vd. İlahiyat Alanında Araştırma ve De-ğerlendirmeler. Ankara: Gece Kitaplığı, 2021.
  • Arı, Yılmaz. Değişim Sürecinde Alevîlikte Dini Otorite; Adıyaman Dede-leri Örneği. İstanbul: Asitan Yayınları, 2022.
  • Bozkuş, Metin. “Aşûre Günü, Muharrem Mâtemi/Orucu ve Sivas'ta Aşûre Uygulamaları”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (2008), 33-61.
  • Can, Seyithan. “İlâhî Sıfatlar Probleminin Ortaya Çıkışında Çok Kül-türlü Ortamın Etkisi” . e-makâlât, 13/2 (2020), 430-450.
  • Can, Seyithan. “Allah’ın Adaleti ve Sünneti Bağlamında Günümüz Toplumsal Helâkının İmkânı”. Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi 13/1(2022), 18
  • Dedekargınoğlu, Hüseyin. “Muharrem ve Âşûrâ”. Hünkâr Alevîlik Bek-taşîlik Akademik Araştırmalar Dergisi 1/1 (2014), 46.
  • Ertaş, Kasım. Osmanlı İmparatorluğu’nda Diyarbakır Ermenileri. İstan-bul: Rağbet Yayınları, 2015.
  • Ertaş, Kasım. "İbrahimi Dini Gelenekte Bazı Bazı Ortak Kültürel Un-surlar". Teoloji ve Antropoloji Perspektifinden Din ve Kültür İlişkisi-II. ed. Abdulvasıf Eraslan-İsmet Tunç. 175-197. Ankara: Eski Yeni Yayınları, 2022.
  • Gökalp, Yusuf - Hatice Teber. “Risâle-i Su’âl-i Hırka, Risâle Der Beyân-ı Kemer ve Risâle Der Beyân-ı Post İsimli Bektâşî Metinlerinde Dinî-Tasavvufî Semboller”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Der-gisi 16/2 (2016), 77-91.
  • Hacı Bektâş-ı Velî. Besmele Tefsîri. (haz.) Hamiye Duran. Ankara: Tür-kiye Diyânet Vakfı Yayınları, 2007.
  • Harman, Ömer Faruk. ‘‘Tûfan’’. Türkiye Diyanet İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2012.
  • Işık, Harun. “İbadet”. Şia’dan Kızılbaşlığa Türklerde Alevîlik. ed. Yasin İpek. 265-314. İstanbul: Bizim Kitaplar, 2022.
  • İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Ali b. Ahmed el-Ensârî er-Rüeyfiî. “Âşûrâ”. Lisânu’l ʻArab, Beyrut: b.t.y.
  • İpek, Yasin. “Nuh Tufanı Özelinde Mitlerde ve Kutsal Metinlerde Tufan Anlatısı”. V. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu Bildirileri. ed. Oktay Belli vd. 384-393. Ağrı: Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Yayınları, Mart 2020.
  • İpek, Yasin. “Tarihçe”. Şia’dan Kızılbaşlığa Türklerde Alevîlik. ed. Ya-sin İpek. 17-178. İstanbul: Bizim Kitaplar, 2022.
  • Kaplan, Doğan. Yazılı Kaynaklarına Göre Alevilik. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
  • Küçük, Abanoz. “Sözlü Gelenekten Derlenen Hacı Bektaş Veli-Mevlâna Rekabeti Konulu Bir Menkıbe”. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi 35 (2014), 229-239.
  • Küçük, Mehmet Alparslan. Orta Asya’dan Anadolu’ya Türk Geleneğin-de “Don Değiştirme”. Bilig: Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 94 (2020), 97-122.
  • Kuşca, Sibel. “Dinler ve Mitlerin İlişkisi Bağlamında Alevî-Bektaşî İnancının Mitik Yapısı”. Alevîlik Araştırmaları Dergisi 7 (2014), 235-265.
  • Sarıtaş, Kamil. “Hak Halîlî Dergâhı’nın Bilgi Kaynakları”. Türk Kültürü ve HacıBektaş Veli Araştırma Dergisi 102 (Haziran 2022), 14.
  • Teber, Ömer Faruk. “Bektâşîlikte Otorite”. Milel ve Nihâl: İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi 14/1 (2017), 78-95.
  • Teber, Ömer Faruk. “Bektâşî Geleneğindeki Sembolik Yorum”, İslâm ve Yorum II: Temel Tartışmalar, İmkânlar ve Sorunlar 3 (2018), 413-422.
  • Tunç, İsmet. “Cudi Dağı’nda İbrahimî Dinlerin Ortak Mirası Olarak Sefine Festivali”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakül-tesi Dergisi 9/2 (Eylül 2022), 988-1011.
  • Tur, Seyit Derviş. Erkânname Aleviliğin İslâm’da Yeri ve Alevi Erkânla-rı. İstanbul: Can Yayınları, 2002.
  • Üçer, Cenksu. “Geleneksel Alevîlikte Ehl-i Beyt Anlayışı -Tokat Yöresi Örneği’’. Marife: Dini Araştırmalar Dergisi 4/3 (2004), 269-285.
  • Üçer, Cenksu. Tokat Yöresinde Geleneksel Alevîlik. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 3. Baskı, 2015.
  • Üçer, Cenksu. “Alevîliğin Yanlış Algılanması: Muharrem Uygulamaları Örneği”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 74 (2015),45-76.
  • Yavuz, Yusuf Şevki. “Âşûrâ’’. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedi-si. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları 4 (1991), 24-26.
  • Yıldız, Harun. “Ehl-i Beyt İnanışının Anadolu Alevîleri Üzerindeki İz-düşümleri”. Marife: Dini Araştırmalar Dergisi 4/3 (2004), 297-317.
Toplam 36 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Din Araştırmaları
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Fevzi Rençber 0000-0002-5676-7871

Erken Görünüm Tarihi 31 Aralık 2022
Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2022
Gönderilme Tarihi 17 Ekim 2022
Kabul Tarihi 29 Aralık 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2022Cilt: 15 Sayı: 2

Kaynak Göster

ISNAD Rençber, Fevzi. “Alevî İnanç Kültüründe Hz. Nûh Ve Nûh Tûfanı”. e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 15/2 (Aralık 2022), 465-481. https://doi.org/10.18403/emakalat.1190272.

_____________________________________  ISSN 1309-5803 e-Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi  _______________________________