Ahmedîlik, Mirza Gulam Ahmed’i merkeze alan bir dinî anlayış çerçevesinde, hilafette de onun soyu merkezli bir hilafet tasavvuru geliştirmiştir. Süreç içerisinde hilafet müessesesi bir nevi veraset sistemine dönüşmüştür. Bu tasavvur, mezhep içerisinde hem Mirza Gulam Ahmed figürünün güçlenmesine hem de onun soyundan gelen halifelerin yegâne otorite olarak değerlendirilmelerine neden olmuştur.
Mirza Gulam Ahmed’in soyunun güçlenmesi ise başka aile üyelerinin de hilafet talebinde bulunmasına neden olmuştur. “Sar-sabz-Ahmediyyet” adlı bir Ahmedî grubun ortaya çıkışı bu şekildedir.
Ahmedîliğin, bir nevi verasetle yönetilmesi, soy bağı bulunmayanların da hilafette hak talep etmelerine neden olmuştur. Bu kişiler, yönetim işinde başta kendileri olmak üzere, Gulâmî soy bağı bulunmayanların da hilafet haklarının olması gerektiğini savunarak yeni ayrılıkçı hareketler kurmuşlardır.
Hilafet içerisinden ilk ayrılıkçı hareketler ise 1935’lerde Nijerya’daki Ahmedîler arasından “Nijerya, İslam’da Ahmediye Hareketi” ve 1974’te bu yeni hareketin içerisinden çıkan “Nijerya’nın Envaru’l-İslam Hareketi” isimli hareketlerle söz konusu olmuştur.
Günümüz Ahmedîliğinde ise hilafet sistemine daha fazla eleştiri gelmeye ve ayrılıkçı hareketler daha fazla görünmeye başlamıştır. Bu hareketlerin ortak noktaları ise kendilerini “hakiki Ahmedîlik” olarak görmeleri, Mirza Gulam Ahmed merkezli bir din anlayışına sahip olmaları ve halife otoritesini reddetmeleridir. Bu hareketler, “Cemaatu’s-Sahihi’l-İslam”, “Cemaatü’l-Ahmadiyyeti’l-Müslimîn”, “Cemaatü’l-Ahmadiyyet’il-Islah Pasand”, “Cemaatü’l-Ahmadiyyeti’l-Hakikî” şeklindedir. Bu makalede, Ahmedîlik içerisinde yaşanan hilafet eksenli ayrışmalar konu edilecektir.
Mirza Gulam Ahmed Ahmedîlik Hilafet Cemaat Ahmedî fırkalaşmalar
Çalışmayı okuyup öneri ve eleştirileriyle gelişmesini sağlayan meslektaşlarım Esra Gülnihal ve Muhammed Nurullah Gündüz’e çok teşekkür ederim. Bilhassa yazı hakemlerine de çalışmanın geliştirilmesi noktasında yaptıkları katkılardan dolayı teşekkürü borç bilirim.
Within the framework of the religious discourse centered on Mirzā Ghulām Ahmad, Ahmadīs evolved a conception of the caliphate centered on his lineage in the caliphate. In time, the institution of caliphate transformed to a kind of hereditary succession system. This understanding led to both the strengthening of the figure of Mirzā Ghulām Ahmad and the evaluation of his descendants as the sole authority in the movement.
The strengthening of the Ghulāmī family, which expresses the lineage of Mirzā Ghulām Ahmad, caused the first-degree family members of the Ghulāmī lineage to demand caliphate as well. As a matter of fact, this is how a new Ahmadī group called "Sar-sabz-Ahmedīyyat" emerged.
The rule of Ahmadiyya by a kind of hereditary succession system caused those who did not have a lineage to claim the rights on the caliphate. These people established new separatist movements, arguing that those who did not have Ghulami lineage, especially themselves, should have had the right to the caliphate.
The first separatist movements within the caliphate were “Ahmadīyya Movement in Islam, Nigeria” from the Ahmadis in Nigeria in 1935 and “Anwar-ul Islam Movement of Nigeria” that emerged from this new movement in 1974.
When it comes to today's Ahmadīyya, there has been more criticism on the caliphate system based on lineage within the movement, and separatist movements have begun to emerge. The common points of these movements are that they accept themselves as "true Ahmadīs", having a religious understanding based on Mirzā Ghulām Ahmad and rejecting the authority of the caliph. The names of these movements are "Jamaat-ul Sahih'al Islam", "Jamaat-e Ahmadiyya al-Muslimin", "Jamaat-u Ahmadiyya Islah Pasand", "Jamaat-e Ahmadiyya Haqiqi". In this article, these caliphate-oriented divisions within Ahmadis will be discussed.
Mirza Ghulam Ahmad Ahmadiyya Caliphate Community Ahmadī sects
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Din Araştırmaları |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2021 |
Gönderilme Tarihi | 28 Kasım 2021 |
Kabul Tarihi | 19 Aralık 2021 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021Cilt: 14 Sayı: 2 |
_____________________________________ ISSN 1309-5803 e-Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi _______________________________