The history of Islamic thought includes various breaks in terms of the dynamics of the development process. These breaks may be related to the conceptual and methodological principles or basic propositions of a certain sect or discipline, or they may occur around the interpretation of the views of a prominent scholar in the tradition of thought. One of the examples of this, which we will examine in this study, is the view attributed to al-Ash‘arī that existence and quiddity are the same things. According to this view, existence is a concept that expresses the truths/ substances of things that exist concretely/singularly; it is not a general and common-sense universal concept that encompasses all beings. In the theological texts written in the Post-Classical period, it is reported that al-Ash‘arī generally supported this view. However, there is no specific expression regarding this problem in al-Ash‘arī’s works or in the works compiled his views. Our aim in this study is to examine the background of the relation of this view to al-Ash‘arī and to try to determine what he means by saying existence and essence are the same things. In the study, in determining al-Ash‘arī’s views, his own works and Ibn Fūrak’s Mujarrad, which compiles his views, were consulted directly.
İslam düşünce tarihi gelişim sürecinin dinamikleri itibarıyla muhtelif kırılmaları içinde barındırır. Bu kırılmalar belli bir mezhebin ya da disiplinin kavramsal ve yöntemsel ilkeleriyle ya da temel önermeleriyle ilgili olabileceği gibi, doğrudan düşünce geleneğinde öne çıkan bir ilim adamının görüşlerinin yorumlanması etrafında da gerçekleşebilir. Bunun örneklerinden biri de bu çalışmada inceleyeceğimiz, Eş‘arî’ye nispet edilen, varlık ile mahiyetin aynı şeyler oldukları görüşüdür. Bu görüşe göre varlık tek tek var olan şeylerin hakikatlerini ifade eden bir kavramdır; bütün var olanları kuşatan genel ve ortak anlamlı tümel bir kavram değildir. Müteahhir dönem kelâm metinlerinde genel olarak Eş‘arî’nin bu görüşü savunduğu aktarılır. Ancak Eş‘arî’nin eserlerinde ya da onun görüşlerini derleyen eserlerde bu görüş yönünde belli bir ifade yer almamaktadır. Çalışma Eş‘arî’ye yapılan bu nispetin, mahiyet teorisi kapsamında değil, sıfat ve ahvâlin (niteliksel durumlar) şeylerle ilişkisi bağlamında dikkate alınması gerektiği öne sürmektedir. Çalışmada Eş‘arî’nin görüşlerinin tespitinde doğrudan kendi eserlerine ve onun görüşlerini derleyen İbn Fûrek’in Mücerred adlı eserine başvurulmuştur.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Din Araştırmaları |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2021 |
Gönderilme Tarihi | 25 Kasım 2021 |
Kabul Tarihi | 28 Aralık 2021 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021Cilt: 14 Sayı: 2 |
_____________________________________ ISSN 1309-5803 e-Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi _______________________________