Öz
Bu
makalede, İmâm Hüseyin’in şehadeti dolayısıyla Şia kültüründe icra edilen
Kerbela Matemleri’nin Sünnî kültürdeki Kutlu Doğum programları ile mukayesesi
yapılmakta ve Vaiz-ı Kâşifî’nin Ravzatu'ş-Şüheda’sı ile Süleyman Çelebi'nin Mevlidi'ndeki
ortak temalar incelenmektedir. İmâmî söylenceye göre İmâm Hüseyin, şehit
edileceği ‘şuurlu şehadet’ önbilgisi ile Kerbela'ya gitmiştir. Şiâ kaynaklarına
göre onun kaderi, katiline kadar ta baştan beridir biliniyordu. Şuurlu şehadet
tezini popüler hale getiren, Ravzatu'ş-Şüheda yazarı Vaiz-ı Kâşifî’dir.
Süleyman Çelebi'nin Mevlidi'nin Türkiye halk Sünnîliğinde yaptığı mitik etkiyi,
bu eseriyle Kâşifî, halk Şiîliğinin oluşmasında gerçekleştirmiştir. Kâşifî’nin
Ravzatu'ş-Şüheda’daki anlatımında şehadet olayı, Çelebi'nin Mevlidi'ndeki
peygamber tasavvurundaki gibi, adeta kozmik bir vakıaya dönüşmüştür. Resmi
tören halinde ilk defa Büveyhiler döneminde Sultan Muizuddevle'nin emriyle
Aşura Merasimleri'ne dönüşen kutlamalar adeta ‘Kutlu Doğum’ veya ‘Mevlid
Kandili’ programlarını çağrıştırır bir şekilde icra edilmektedir.
Anahtar Kelimeler
İmâm Hüseyin Şiâ Sünnî Vaiz-ı Kâşifî Süleyman Çelebi Kozmik Tasavvur Aşura Merasimleri
Kaynakça
- Akman, Mustafa, Kitab'a Vâris Olanlar (وارثوا الكتاب), Ekin Yayınları, İstanbul, 2004.
- ____, Resulullah (sav)'ı Anlamak, (أن نفهم رسول الله)Özgün İrade (aylık ilmi, fikri, siyasi) dergisi, sayı: Nisan/ 120, İstanbul, 2014., s. 67-69.
- Bağlıoğlu, Ahmet, “Abbasi Devleti'nin Oluşum Sürecinde Şii Hareketler” , (الحركات الشعية في خلال تأسيس الدولة العباسية) Dini Araştırmalar, Eylül-Aralık 3, 8, 2000., s. 81-96.
- Büyükkara, Mehmet Ali, “Çağdaş Şîa Düşüncesinde Kerbela’nın Problemli Mirası: İmam Hüseyin Kazanmak İçin Mi Yoksa Canını Feda İçin Mi Ayaklandı?” (ميراث كربلاء المشكل في تفكر التشيع الحديث- الإمام حسين هل تظاهر للفوز أم ليفدي نفسه؟), Çeşitli Yönleriyle Kerbela (Tarih Bilimleri), cilt: I, 2010, s. 383-408.
- ____, “Kerbela'dan İnkılab'a: İmami-Şii Şehadet Düşüncesi ve Problemleri”,(من كربلاء إلى الانقلاب- تفكر الشهادة الشيعية ومشاكله) Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 43/2, 2002., s. 211-247.
- Çetin, Osman, “Tarihte İlk Resmi Mevlid Merasimleri” (أول مراثيم المولد في التاريخ), Uludağ Ünversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2, 2, 2, 1987., s. 73-76.
- Düzenli, Yaşar, Üslub ve Semantik Açıdan Kur'an ve Şefaat (القرآن والشفاعة من حيث الأسلوب والدلالة), 2. bsk., Pınar Yayınları, İstanbul, 2008.
- Erdemci, Cemalettin, “İlk Dönem (Hicri 1. Asır) Kader Tartışmaları Ğaylan ed-Dımaşkî-Ömer b. Abdülaziz” (النقاش عن القدر في العصر الأول- غيلان الدمشقي وعمر بن عبد العزيز), Tezkire dergisi, 43-44, 2006., s. 198-223.
- İslamoğlu, Mustafa, Peygamber Yazıları (مقالات عن الرسول صلى الله عليه وسلم), Düşün Yayınları, İstanbul, 2010.
- ____, Hasan el-Basri’nin Kader Risalesi ve Şerhi (حسن البصري ورسالة القدر وشرحه), Düşün Yayıncılık, İstanbul, 2012.
Ayrıntılar
| Konular | Din Araştırmaları |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2017 |
| Gönderilme Tarihi | 18 Ocak 2017 |
| Kabul Tarihi | 29 Mayıs 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017Cilt: 10 Sayı: 1 |
_____________________________________ ISSN 1309-5803 e-Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi _______________________________