BibTex RIS Kaynak Göster

Selefiliğin Tarihi Arka Planı

Yıl 2015, Cilt: 8 Sayı: 2, 151 - 181, 26.04.2016

Muhyettin İğde

https://doi.org/10.18403/emakalat.82209
Cited By: 1

Öz

Selefilik kökleri İslam’ın ilk dönemlerine kadar uzanan dini-siyasi bir yapılanmadır. Selefiliğin arka planını oluşturan Hanbeli mezhebinin temelleri Ahmed b. Hanbel’in talebeleri tarafından atılmıştır. Hanbelilik Ebû Bekir el-Hallâl ile birlikte sistemli bir mezhep hüviyeti kazanmıştır. Bundan sonraki süreçte de varlığını sürdüren Hanbeli zihniyet, günümüz Selefi Akımların dayanağını oluşturmaktadır. Bu çalışmada oluşumundan bir devletin resmi mezhebi oluşuna dek Hanbeliliğin tarihsel gelişim süreci ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hanbelilik Ahmed. B. Hanbel Mihne

Kaynakça

  • Abdülmecîd Mahmûd Abdülmecîd, el-İtticahâtü'l-Fıkhiyye ‘İnde Ashâbi'l-Hadîs fî’l-Karni’s-Sâlis el-Hicrî, Mektebetü'l-Hâncî, Kahire, 1399/1979.
  • AlSarhan, Saud Saleh, Early Muslim Traditionalism: A Critical Study of the Works and Political Theology of Ahmad Ibn Hanbal, (Ya- yımlanmamış Doktora Tezi), University of Exeter, United Kingdom, 2011.
  • Bağdâdî, Ebû Bekir Ahmed b. Ali b. Sâbit el-Hatîb, Târîhu Bağdâd, thk.: Beşşâr Avvâd Ma’rûf, Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, Beyrut, 1422/2001.
  • Bedevî, Abdulmecîd Ebu’l-Fütûh, et-Târîhu’s-Siyâsî ve’l-Fikrî li’l- Mezhebi’s-Sünnî fi’l-Meşriki’l-İslâmî mine’l-Karni’l-Hâmisi’l-Hicrî hattâ Sükûti Bağdâd, Dâru’l-Vefâ li’Tibâ’a ve’n-Neşr ve’t-Tevzî’, el-Mansûra, 1408/1988.
  • Berbehârî, Ebû Muhammed Hasan b. Ali b. Halef, Şerhu’s-Sünne, thk.: Halid b. Kâsım er-Redâdî, Darü’s-Selef&Darü’s-Sumay’î, Riyad, 1421/2000.
  • Büyükkara, Mehmet Ali, “11 Eylül’le Derinleşen Ayrılık: Suudî Sele- fiyye Cihadî Selefiyye”, Dini Araştırmalar, 7(20), ss. 205-234.
  • ________, İmâmiyye Şîası’na Göre Önemli Tarih, Gün ve Geceler (Şeyh Müfîd ve Şeyh Bahâî’nin Takvimleri), Aslı Ofset, Çanakkale, 1999.
  • Cook, Michael, Commanding Right and Forbidding Wrong in İslamic Thought, Cambridge University Press, Cambridge, 2000.
  • Cooperson, Michael, Classical Arabic Biography The Heirs of the Prophets in The Age of al-Ma’mûn, Cambridge University Press, Cambridge, 2000.
  • Crone, Patricia, Ortaçağ İslam Dünyasında Siyasi Düşünce, çev.: Hakan Köni, Kapı yayınları, İstanbul, 2007.
  • Çavuşoğlu, Ali Hakan, “Cristopher Melchert ve Mezheb: Gelenekçi Bir Oryantalistin İslâm Hukuk Tarihi ve Ehl-i Sünnet Yoru- mu”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 4, 2004, ss. 287- 319.
  • Ebû Nu’aym el-İsfahânî, Ahmed b. Abdullah, Hilyetü’l-Evliyâ’ ve Tabakâtu’l-Asfiyâ’, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1409/1988.
  • Ebû Ya’lâ İbnü’l-Ferrâ, Muhammed b. el-Hüseyin b. Muhammed b. Halef, el-Ahkâmu’s-Sultâniyye, thk.: Muhammed Hâmid el- Fakkî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1421/2000.
  • ________, Muhammed b. el-Hüseyin b. Muhammed b. Halef, Kitâbu’l-Mu’temed fî Usûli’d-Dîn, thk.: Vedî’ Zeydân Haddâd, Dâru’l-Maşrik, Beyrut, 1974.
  • Ebû Zehra, Muhammed, İbn Hanbel Hayâtuhu ve ‘Asruhu Ârâûhu ve Fikhuhu, Dâru’l-Fikru’l-’Arabî, Kahire, t.y..
  • Ebû Zeyd, Bekr b. Abdillâh, el-Medhalü’l-Mufassal ilâ Fıkhi’l-İmâm Ahmed b. Hanbel ve Tahrîcâti’l-Ashâb, Dârü’l-Âsıme, Riyad, 1417/1997.
  • Ebu’l-Fîdâ’, İmâdüddîn İsmail b. Ali b. Mahmûd b. Muhammed, el- Muhtasar fî Ahbâri’l-Beşer, el-Matbaatu’l-Hüseyniyye el- Mısriyye, y.y., t.y..
  • Ed., “Al-Marwazî”, EI2, VI, 627.
  • Genç, Süleyman, “Halife el-Kâdir Döneminde Bağdat’ta Yaşanan Dinî-Siyasî Hadiseler ve Onun Sünnî Siyaseti”, Marife, 4 (2), Güz 2004, 219-243.
  • Güner, Ahmet, Büveyhîlerin Şiî-Sünnî Siyaseti, Tibyan Yayıncılık, İzmir, 1999.
  • Hallaq, Wael B., “Early Ijtihâd and the Later Construction of Autho- rity”, Lawrence I. Conrad (General Ed.), The Formation of Isla- mic Law, (ss. 317-349), Ashgate Publishing, Aldershot, 2004.
  • ________, The Origins and Evolution of Islamic Law, Cambridge Uni- versity Press, Cambridge, 2005.
  • Hanne, Eric J., The Caliphate Revisited: The Abbasid of 11th and 12th Century Baghdad, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), The Uni- versity of Michigan, USA, 1998.
  • Haque, Ziaul, “Ahmad Ibn Hanbal: The Saint-Scholar of Baghdad”, Hamdard Islamicus, 8 (3), 1985.
  • Hodgson, Marshall G. S., İslâm’ın Serüveni Bir Dünya Tarihinde Bi- linç ve Tarih, Haz.: Metin Karabaşoğlu, İz Yayıncılık, İstanbul, 1995.
  • Hurvitz, Nimrod, “Schools of Law and Historical Context: Re- Examining the Formation of the Ḥanbalī Madhhab”, Islamic Law and Society, 7 (1), 2000, 37-64.
  • ________, The Formation of Hanbalism: Piety into Power, Routled- geCurzon, London, 2002.
  • İbn Ebî Hâtim er-Râzî, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muham- med b. İdris, Âdâbu’ş-Şafi’î ve Menâkibihi, thk.: Abdulğani Abdulhalik, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1424/2003.
  • İbn Ebî Ya’lâ, Ebu’l-Hüseyn Muhammed b. Ebî Ya’lâ el-Ferrâ’, Ta- bakâtu’l-Hanâbile, thk.: Abdurrahman b. Süleymân el- Useymin, Mektebetü’l-Ubeykân, Riyad, 1425/2005.
  • İbn Kesîr, İmadduddîn Ebu’l-Fidâ’ İsmail b. Ömer, el-Bidâye ve’n- Nihâye, thk: Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî, Dâru Hicr, Cîze, 1419/1998.
  • İbn Miskeveyh, Ebû Ali Ahmed b. Muhammed b. Ya’kûb, Tecâribü’l- Ümem ve Te’âkibu’l-Himem, thk.: Seyyid Kisrevî Hasan, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1424/2003.
  • İbn Bedrân, Abdülkadir ed-Demeşkî, el-Medhal ilâ Mezhebi’l-İmâm Ahmed b. Hanbel, tsh. ve tlk.: Abdullah b. Abdülmuhsin et- Türkî, er-Risâletu’l-Alemiyye, Dımaşk, 1434/2013.
  • İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, el- Muntazam fî Târîhi’l-Mülûk ve’l-Ümem, thk.: Muhammed Ab- dulkadir Atâ, Mustafa Abdulkadir Atâ, Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, Beyrut, 1412/1992.
  • İbnü’l-Esîr, İzzüddin Ebî’l-Hasan Ali b. Ebî’l-Kerem Muhammed b. Abdülkerim, el-Kâmil fî’t-Târîh, tsh.: Muhammed Yusuf ed- Dekkâk, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1407/1987.
  • İğde, Muhyettin, “Mihne Sürecinde Ahmed b. Hanbel ve Taraftarla- rı”, M. Mahfuz Söylemez (Ed.), Mihne Süreci ve İslami İlimlere Etkisi, (ss. 153-173), Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2012.
  • İşcan, Mehmet Zeki, Selefilik İslami Köktenciliğin Tarihi Temelleri, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2006.
  • Kara, Seyfullah, Büyük Selçuklular ve Mezhep Kavgaları,İz Yayıncı- lık, İstanbul, 2007.
  • Kraemer, Joel L., Humanism in the Rennaisance of Islâm: The Cultu- ral Revival During the Buyid Age, E. J. Brill, Leiden, 1986.
  • Kutlu, Sönmez, İslam Düşüncesinde İlk Gelenekçiler Hadis Taraftar- larının İman Anlayışı Bağlamında Bir Araştırma, Kitabiyât, Ankara, 2002.
  • Laoust, Henry, “Hanâbila”, EI2, III, 158-162.
  • ________, “Le Hanbalisme Sous le Califat de Bagdad (241/855- 656/1258)”, Revue des Etudes Islamiques, 27, 1959, 67-128.
  • ________, İslâm’da Ayrılıkçı Görüşler, çev.: Ethem Ruhi Fığlalı, Pınar yayınları, İstanbul 1999.
  • Le Strange, Guy, Baghdad During The Abbasid Caliphate From Con- temporary Arabic and Persian Sources, Ed., Fuat Sezgin, Frankfurt: Publicatons of the Institue for The History of Ara- bic-Islamic Science, Frankfurt, 1993.
  • Macdonald, Duncan B., Development of Muslim Theology, Jurispru- dence and Constitutional Theory, Darf Publishers Limited, London, 1985.
  • Makdisi, George, “The Sunnî Revival”, D. S. Richards (Ed.), Islamic Civilisation 950-1150, (ss. 155-168), Cassirer, Oxford, 1973.
  • ________, Ibn ‘Aqil Religion and Culture in Classical Islam, Edinburgh University Press, Edinburgh, 1997.
  • ________, Orta Çağ’da Yüksek Öğretim İslam Dünyası ve Hristiyan Batı, çev.: A. Hakan Çavuşoğlu, H. Tuncay Başoğlu, Gelenek Yayınları, İstanbul 2004.
  • Melchert, Christopher, “The Hanabila and The Early Sufis”, Arabica, 48 (3), 2001, 352-67.
  • ________, The Formation of The Sunni Schools of Law 9th-10th Centu- ries C.E., Brill, Leiden&New York&Köln, 1997.
  • Mughni, Syafiq A., Habalî Movements in Baghdâd from Abû Mu- hammad al-Barbahârî (d. 329/941) to Abû Ja’far al-Hashimî (d. 470/1077), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), University of California, Los Angeles, 1990.
  • Muhammed Ahmed Ali Mahmûd, el-Hanâbiletu fi Bağdâd, el- Mektebü’l-İslâmî, Beyrut&Dımaşk, 1406/1986.
  • Özafşar, Mehmet Emin, İdeolojik Hadisçiliğin Tarihi Arka Planı Mih- ne Olayı ve Haşeviyye Olgusu, Ankara Okulu, Ankara, 1999.
  • Özaydın, Abdulkerim, “Berâsâ”, DİA, V, 471.
  • Özel, Ahmet, “Merrûzî”, DİA, XXIX, 210-211.
  • Rosenthal, F., “Ibn Manda”, EI2, III, 863-864.
  • Roy, Oliver, Küreselleşen İslam, çev.: Haldun Bayrı, Metis Yayınları, İstanbul, 2003.
  • Sa’dî Ebû Ceyb, Ahmed b. Hanbel: es-Sîre ve’l-Mezheb, Dâru İbn Kesîr, Dımaşk, 1998/1418.
  • Sabari, Simha, Mouvemets Popularies a Bagdad a L'epoque Abbas- side, IX-XI Siecles, Librairie d'Amerique et d'Orient, Paris, 1981.
  • Şabarov, H., “Ebû Muhammed el-Berbehârî (233/847-329/941) ve Eseruhu fî Hayâti ‘Asrihi’l-’Âmme”, Havliyyat: Fer’ul-Âdâbi’l- ’Arabiyye, Beyrut, 6-A (1991-2), 157-185.
  • Şihâbüddîn Ebû Abdillâh Yâkût b. Abdillâh el-Hamevî, Mu’cemu’l- Büldân, Dâru Sâdır, Beyrut, 1397/1977.
  • Türkî, Abdullah b. Abdulmuhsin, “el-Mezhebu’l-Hanbelî Menhecu- hu’l-Fıkhî ve Eşheru Ricâlihi”, ed-Dirâsâtu’l-İslamiyye, 23 (2), 1408/1988.
  • Uleymî, Mücîrüddîn Ebu’l-Yümn Abdurrahman b. Muhammed, el- Menhecü’l-Ahmed fi Terâcimi Ashâbi’l-İmâm Ahmed, thk.: Ab- dulkadir el-Arnâût, Mahmud el-Arnâût, Dâru Sadr, Beyrut, 1997.
  • Vikor, Knut, Between God and The Sultan: A History of Islamic Law, Oxford University Press, New York, 2005.
  • Watt, W. Montgomery, İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, çev.: Et- hem Ruhi Fığlalı, Sarkaç Yayınları, Ankara, 2010.
  • Zaman, Muhammad Qasim, “The Caliphs, The ‘Ulamâ’, and the Law: Defining The Role and Function of The Early ‘Abbâsid Period”, Islamic Law and Society, 4 (1), 1997.
  • Zehebî, Şemsüddîn Ebî Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Osman, el-’İber fî Haberi Men Ğaber, thk.: Ebû Hacer Muhammed Said b. Busyûnî Zağlûl, Dâru’l-Kutubi’l-’İlmiyye, Beyrut t.y..
  • ________, Siyer-u A’lâmi’n-Nubelâ’, thk.: Şuayb el-Arnaût, Müessese- tü’r-Risale, Beyrut, 1402/1982.
  • ________, Târîhu’l-İslâm ve Vefayâtu Meşâhiri’l-A’lâm, thk., Ömer Abdusselam Tedmurî, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut, 1411/1991.
  • Zubayda, Sami, İslâm Dünyasında Hukuk ve İktidar, çev.: Burcu Koçoğlu Birinci, Hasan Hacak, İstanbul Bilgi Üniversitesi Ya- yınları, İstanbul, 2008.
Toplam 69 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Bölüm Makaleler
Yazarlar

Muhyettin İğde

Yayımlanma Tarihi 26 Nisan 2016
Gönderilme Tarihi 16 Mart 2016
Kabul Tarihi 20 Aralık 2015
Yayımlandığı Sayı Yıl 2015Cilt: 8 Sayı: 2

Kaynak Göster

ISNAD İğde, Muhyettin. “Selefiliğin Tarihi Arka Planı”. e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 8/2 (Nisan 2016), 151-181. https://doi.org/10.18403/emakalat.82209.

Cited By

Hanbelîlik ile Küllâbîlik Arasındaki İlişki
e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi
https://doi.org/10.18403/emakalat.787261

_____________________________________  ISSN 1309-5803 e-Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi  _______________________________