Öz
Farid Wajdi, one of the significant intellectuals and modernist thinkers of Islamic world in recent times, has expressed his views in many fields particularly al-kalam issues and despite he did not get official education, he trained himself with his personal efforts. Farid Wajdi, being substantially influenced by scientific understanding of his period, acted in terms of the data of modern science in many subjects and considered the issues in this framework. One of the issues which highlighted his point of view is the subject of miracles. Farid Wajdi, acted considerably in the issue of sensory prudent, narrated either without stating any opinion on miraculous of those embraced or aimed at approaching of those to modern science with subjecting to interpretation, became focal point of some critics by this attitude. Farid Wajdi, highlighted the ethical and social revolutions realized by Qur’an and Prophet Muhammad, thought that if Islam was to narrated by this way it would became more favorable among modern science circles and got rid of some allegations which could be addressed to himself. In this article, the point of viewpoint of Farid Wajdi on miracles and some critics addressed to him.
Kaynakça
- Ağırakça, Ahmet, “Ahmed Zeki Paşa”, DİA, II, İstanbul 1989, ss. 163-164.
- el-Beyyûmî, Muhammed Receb, Muhammed Ferîd Vecdî, Dâru’l-Kalem, Dımaşk 2003.
- ………. en-Nahdatü’l-İslâmiyye fî Siyeri A‘lâmiha’l-Muâsırîn, I-II, Dâru’l-Kalem, Dımaşk, Dâru’ş-Şâmiyye, Beyrut 1415/1995.
- Bulut, İsmail, “Nübüvvete Çağdaş Bir Yaklaşım: Muhammed Ferîd Vecdî Örneği” 20. Kelâm Anabilim Dalları Koordinasyon Toplantısı ve Sempozyumu (15-17 Mayıs 2015 Kahramanmaraş) Bildirisi, www. academia.edu/13715746, (ET:15/06/ 2016).
- Bulut, Halil İbrahim, Nübüvvetin İspatında Mûcize, Araştırma Yayınları, Ankara 2016.
- el-Bûtî, Saîd Ramazan, (ö. 2013/1435) Fıkhu’s-Siyre, çev. Ali Nar- Orhan Aktepe, 4. bs., Gonca Yayınevi, İstanbul 1987.
- Cârullah, Mûsâ, (ö. 1369/1949) Büyük Mevzularda Ufak Fikirler, [M. A. Maksudof Matbaası], Saint Petersburg 1914.
- Fazlurrahman, İslâm, çev. Mehmet Dağ- Mehmet Aydın, 9. bs., Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2009.
- Ferîd Vecdî, (ö. 1373/1954), Dâiretu’l-Maarifi'l-Karn: er-Rabi' Aşr el-İşrin, I-X, Dâru’l-Fikr, Beyrut, tsz.
- ………. “Def‘u Tühem ve Reddü Udvân”, Mustafa Sabri, Mevkıfu’l-Akl ve’l-İlm ve’l-Âlem min Rabbi’l-Âlemin ve İbâdihi’l-Mürselîn içinde, I-IV, Dâru’t-Terbiye, Beyrut 1427/2007, ss. 440-444.
- ………. “el-Hikmetü’l-Kur’aniyye ve’l-Felsefetü’l-Yunâniyye”, Mecelletü’l-Ezher, c: 12, sy: 6, 16 Cemâziyelâhir 1360h, ss. 352-359.
- ………. “İsbâtu’r-Ruhi’l-İnsaniyyeti Hissiyyen” Mecelletü’l-Ezher, c: 12, sy: 5, 15 Cemâziyelûlâ 1360h, ss. 285-287.
- ………. el-İslâm Dînün Âmmün Hâlidün, Matbaatü Dâireti’l-Maarifi’l-Karni’-l İşrîn, baskı yeri yok, 1351/1932.
- ………. el-İslâm fî Asri’l-İlm, I-II, 2. bs., Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut, tsz.
- ………. el-Medeniyye ve’l-İslâm, Dâru’t-Terakkî, Kahire 1901.
- ………. “Mezhebü’l-Kur’an fi’l-Müteşâbihât”, Mustafa Sabri, Mevkıfu’l-Akl ve’l-İlm ve’l-Âlem min Rabbi’l-Âlemin ve İbâdihi’l-Mürselîn içinde, I-IV, Dâru’t-Terbiye, Beyrut 1427/2007, ss. 394-399.
- ………. Mukaddimetu Safveti’l-İrfan fi Tefsiri’l-Kur’an, Matbaatu'ş-Şa'b, Mısır 1321.
- ………. el-Mushafu’l-Müfesser, 3. bs., Dâiretu’l-Maarifi'l-Karni’l-İşrîn, Kahire 1925.
- ………. es-Sîretü'l-Muhammediyye tahte Zav'i'l-İlm ve'l-Felsefe, der. Muhammed Receb el-Beyyûmî, ed-Dârü’l-Mısriyyeti’l-Lübnaniyye, Kahire 1993.
- ………. “Tafsîlu Ba‘zi mâ Ecmelnâhu fi’l-Müteşâbihat”, Mustafa Sabri, Mevkıfu’l-Akl ve’l-İlm ve’l-Âlem min Rabbi’l-Âlemin ve İbâdihi’l-Mürselîn içinde, I-IV, Dâru’t-Terbiye, Beyrut 1427/2007, ss. 436-439.
- ………. “Takîb alâ Hâze’t-Takîb”, Mecelletü’l-Ezher, c: 12, sy: 10, 2 Şevval 1360h, ss. 593-601.
- ………. “Vadi’n-Neml ve Mezhebü’l-Kur’an”, Mustafa Sabri, Mevkıfu’l-Akl ve’l-İlm ve’l-Âlem min Rabbi’l-Âlemin ve İbâdihi’l-Mürselîn içinde, I-IV, Dâru’t-Terbiye, Beyrut 1427/2007, ss. 384-386.
- Geyin, Sema, “Muhammed Ferîd Vecdî’nin Tefsir Anlayışı ve Yaşadığı Dönem Açısından Tefsirinin Değerlendirilmesi”, Journal of Intercultural and Religious Studies, sy: 4, 2013, ss. 119-152.
- Güven, Şahin, “Muhammed Ferîd Vecdî ve el-Mushafu’l-Müfesser İsimli Tefsiri”, Bilimname, sy: XIX, 2010/2, ss. 137-152.
- el-Hâcirî, Muhammed Tâhâ, Muhammed Ferîd Vecdî: Hayatühü ve Âsâruhû, el-Matbaatü’l-Fenniyeti’l-Hadis, Kahire 1970.
- Harbi, Hüseyin b. Ali b. Hüseyin, Kavaidü't-Tercih inde'l-Müfessirin: Dirase Nazariyye Tatbikiye, I-II, Dâru’l-Kasım, Riyad 1417/1996.
- Hüseyin, Muhammed Muhammed, el-İtticâhâtu’l-vataniyye fi’l-edebi’l-muâsır, I-II, 7. bs., Müeessetü’r-Risâle, Beyrut 1984/1405.
- Mustafa Sabri, (ö. 1373/1954), Mevkıfu’l-Akl ve’l-İlm ve’l-Âlem min Rabbi’l-Âlemin ve İbâdihi’l-Mürselîn, I-IV, Dâru’t-Terbiye, Beyrut 1427/2007.
- Reşîd Rızâ, Muhammed, (ö. 1354/1935), Tefsîru’l-Menâr, I-XIII, 2. bs., Dâru’l-Menâr, Kahire 1947.
- Rûmî, Fehd b. Abdurrahman b. Süleyman, Menhecü'l-Medreseti'l-Akliyyeti'l-Hadise fi't-Tefsir, I-II, 2. bs., er-Riâsetü’l-Amme li’l-İdârati’l-Buhûsi’l-İlmiyye ve’l-İftâ ve’d-Da’ve ve’l-İrşâd, Riyad 1403/1983.
- Sarıhan, Zeki, Mehmet Âkif, Kaynak Yayınları, İstanbul 1996.
- Soysaldı, H. Mehmet, “Muhammed Ferîd Vecdî, Tefsiri ve Tefsirdeki Metodu”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy: 4, 1999, ss. 1-30.
- Topaloğlu, Fatih, Felsefi ve Teolojik Açıdan Mûcize, Rağbet Yayınları, İstanbul 2011.
- Teftazânî, Sa'deddin Mesud b. Ömer b. Abdullah, (ö. 792/1390), Şerhu'l-Makâsıd, thk. Abdurrahman Umeyre, I-V, Âlemü'l-Kütüb, Beyrut 1989.
- Ülken, Hilmi Ziya, (ö. 1394/1974), Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, Ülken Yayınları, İstanbul 1999.
- Yavuz, Yusuf Şevki, “Ferîd Vecdî”, DİA, XII, İstanbul 1995, ss. 393-395.
- Zirikli, Hayreddin, (ö. 1396/1976), el-A'lâm: Kâmusu Terâcimi li-Eşheri'r-Ricâl ve'n-Nisâ, I-VIII, 15. bs., Dâru'l-İlm li'l-Melayin, Beyrut 2002.
Öz
Özet
Son dönem İslâm dünyasının önemli aydın ve modernist düşünürlerinden biri olan Ferîd Vecdî, pek çok alanda özellikle kelâmî konularda fikir beyan etmiş ve resmî bir eğitim sisteminden geçmemesine rağmen şahsî gayretleriyle kendisini yetiştirmiştir. Döneminin ilmî anlayışından büyük ölçüde etkilenen Ferîd Vecdî, pek çok konuda modern ilmin verileriyle hareket etmiş ve meseleleri bu çerçevede mütalaa etmiştir. Onun bu bakış açısını öne çıkaran konulardan biri de mûcizeler meselesi olmuştur. Kevnî mûcizeler konusunda oldukça ihtiyatkâr davranan ve onların barındırdığı hârikulâdelikleri ya hiçbir fikir yürütmeden olduğu gibi nakleden ya da bir tevile tabi tutarak modern ilmin anlayışına yaklaştırma gayreti güden Ferîd Vecdî, bu tutumuyla da bir kısım eleştirilerin odağı haline gelmiştir. Mûcize olarak Kur’an’ın ve Hz. Peygamber’in gerçekleştirdiği ahlâkî ve sosyal inkılâpları öne çıkaran Ferîd Vecdî, İslâm’ın bu yoldan aktarılması halinde onun modern ilim çevrelerinde daha makbûl bir hale geleceğini ve kendisine yöneltilebilecek bazı ithamlardan kurtulacağını düşünmüştür. Bu makalede Ferîd Vecdî’nin mûcizeler konusuna bakışı ve kendisine yöneltilen bir kısım eleştiriler incelenecektir.
Anahtar Kelimeler
Ferîd Vecdî; kevnî mûcizeler; aklî mûcizeler; Peygamber; Hz. Muhammed
Kaynakça
- Ağırakça, Ahmet, “Ahmed Zeki Paşa”, DİA, II, İstanbul 1989, ss. 163-164.
- el-Beyyûmî, Muhammed Receb, Muhammed Ferîd Vecdî, Dâru’l-Kalem, Dımaşk 2003.
- ………. en-Nahdatü’l-İslâmiyye fî Siyeri A‘lâmiha’l-Muâsırîn, I-II, Dâru’l-Kalem, Dımaşk, Dâru’ş-Şâmiyye, Beyrut 1415/1995.
- Bulut, İsmail, “Nübüvvete Çağdaş Bir Yaklaşım: Muhammed Ferîd Vecdî Örneği” 20. Kelâm Anabilim Dalları Koordinasyon Toplantısı ve Sempozyumu (15-17 Mayıs 2015 Kahramanmaraş) Bildirisi, www. academia.edu/13715746, (ET:15/06/ 2016).
- Bulut, Halil İbrahim, Nübüvvetin İspatında Mûcize, Araştırma Yayınları, Ankara 2016.
- el-Bûtî, Saîd Ramazan, (ö. 2013/1435) Fıkhu’s-Siyre, çev. Ali Nar- Orhan Aktepe, 4. bs., Gonca Yayınevi, İstanbul 1987.
- Cârullah, Mûsâ, (ö. 1369/1949) Büyük Mevzularda Ufak Fikirler, [M. A. Maksudof Matbaası], Saint Petersburg 1914.
- Fazlurrahman, İslâm, çev. Mehmet Dağ- Mehmet Aydın, 9. bs., Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2009.
- Ferîd Vecdî, (ö. 1373/1954), Dâiretu’l-Maarifi'l-Karn: er-Rabi' Aşr el-İşrin, I-X, Dâru’l-Fikr, Beyrut, tsz.
- ………. “Def‘u Tühem ve Reddü Udvân”, Mustafa Sabri, Mevkıfu’l-Akl ve’l-İlm ve’l-Âlem min Rabbi’l-Âlemin ve İbâdihi’l-Mürselîn içinde, I-IV, Dâru’t-Terbiye, Beyrut 1427/2007, ss. 440-444.
- ………. “el-Hikmetü’l-Kur’aniyye ve’l-Felsefetü’l-Yunâniyye”, Mecelletü’l-Ezher, c: 12, sy: 6, 16 Cemâziyelâhir 1360h, ss. 352-359.
- ………. “İsbâtu’r-Ruhi’l-İnsaniyyeti Hissiyyen” Mecelletü’l-Ezher, c: 12, sy: 5, 15 Cemâziyelûlâ 1360h, ss. 285-287.
- ………. el-İslâm Dînün Âmmün Hâlidün, Matbaatü Dâireti’l-Maarifi’l-Karni’-l İşrîn, baskı yeri yok, 1351/1932.
- ………. el-İslâm fî Asri’l-İlm, I-II, 2. bs., Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut, tsz.
- ………. el-Medeniyye ve’l-İslâm, Dâru’t-Terakkî, Kahire 1901.
- ………. “Mezhebü’l-Kur’an fi’l-Müteşâbihât”, Mustafa Sabri, Mevkıfu’l-Akl ve’l-İlm ve’l-Âlem min Rabbi’l-Âlemin ve İbâdihi’l-Mürselîn içinde, I-IV, Dâru’t-Terbiye, Beyrut 1427/2007, ss. 394-399.
- ………. Mukaddimetu Safveti’l-İrfan fi Tefsiri’l-Kur’an, Matbaatu'ş-Şa'b, Mısır 1321.
- ………. el-Mushafu’l-Müfesser, 3. bs., Dâiretu’l-Maarifi'l-Karni’l-İşrîn, Kahire 1925.
- ………. es-Sîretü'l-Muhammediyye tahte Zav'i'l-İlm ve'l-Felsefe, der. Muhammed Receb el-Beyyûmî, ed-Dârü’l-Mısriyyeti’l-Lübnaniyye, Kahire 1993.
- ………. “Tafsîlu Ba‘zi mâ Ecmelnâhu fi’l-Müteşâbihat”, Mustafa Sabri, Mevkıfu’l-Akl ve’l-İlm ve’l-Âlem min Rabbi’l-Âlemin ve İbâdihi’l-Mürselîn içinde, I-IV, Dâru’t-Terbiye, Beyrut 1427/2007, ss. 436-439.
- ………. “Takîb alâ Hâze’t-Takîb”, Mecelletü’l-Ezher, c: 12, sy: 10, 2 Şevval 1360h, ss. 593-601.
- ………. “Vadi’n-Neml ve Mezhebü’l-Kur’an”, Mustafa Sabri, Mevkıfu’l-Akl ve’l-İlm ve’l-Âlem min Rabbi’l-Âlemin ve İbâdihi’l-Mürselîn içinde, I-IV, Dâru’t-Terbiye, Beyrut 1427/2007, ss. 384-386.
- Geyin, Sema, “Muhammed Ferîd Vecdî’nin Tefsir Anlayışı ve Yaşadığı Dönem Açısından Tefsirinin Değerlendirilmesi”, Journal of Intercultural and Religious Studies, sy: 4, 2013, ss. 119-152.
- Güven, Şahin, “Muhammed Ferîd Vecdî ve el-Mushafu’l-Müfesser İsimli Tefsiri”, Bilimname, sy: XIX, 2010/2, ss. 137-152.
- el-Hâcirî, Muhammed Tâhâ, Muhammed Ferîd Vecdî: Hayatühü ve Âsâruhû, el-Matbaatü’l-Fenniyeti’l-Hadis, Kahire 1970.
- Harbi, Hüseyin b. Ali b. Hüseyin, Kavaidü't-Tercih inde'l-Müfessirin: Dirase Nazariyye Tatbikiye, I-II, Dâru’l-Kasım, Riyad 1417/1996.
- Hüseyin, Muhammed Muhammed, el-İtticâhâtu’l-vataniyye fi’l-edebi’l-muâsır, I-II, 7. bs., Müeessetü’r-Risâle, Beyrut 1984/1405.
- Mustafa Sabri, (ö. 1373/1954), Mevkıfu’l-Akl ve’l-İlm ve’l-Âlem min Rabbi’l-Âlemin ve İbâdihi’l-Mürselîn, I-IV, Dâru’t-Terbiye, Beyrut 1427/2007.
- Reşîd Rızâ, Muhammed, (ö. 1354/1935), Tefsîru’l-Menâr, I-XIII, 2. bs., Dâru’l-Menâr, Kahire 1947.
- Rûmî, Fehd b. Abdurrahman b. Süleyman, Menhecü'l-Medreseti'l-Akliyyeti'l-Hadise fi't-Tefsir, I-II, 2. bs., er-Riâsetü’l-Amme li’l-İdârati’l-Buhûsi’l-İlmiyye ve’l-İftâ ve’d-Da’ve ve’l-İrşâd, Riyad 1403/1983.
- Sarıhan, Zeki, Mehmet Âkif, Kaynak Yayınları, İstanbul 1996.
- Soysaldı, H. Mehmet, “Muhammed Ferîd Vecdî, Tefsiri ve Tefsirdeki Metodu”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy: 4, 1999, ss. 1-30.
- Topaloğlu, Fatih, Felsefi ve Teolojik Açıdan Mûcize, Rağbet Yayınları, İstanbul 2011.
- Teftazânî, Sa'deddin Mesud b. Ömer b. Abdullah, (ö. 792/1390), Şerhu'l-Makâsıd, thk. Abdurrahman Umeyre, I-V, Âlemü'l-Kütüb, Beyrut 1989.
- Ülken, Hilmi Ziya, (ö. 1394/1974), Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, Ülken Yayınları, İstanbul 1999.
- Yavuz, Yusuf Şevki, “Ferîd Vecdî”, DİA, XII, İstanbul 1995, ss. 393-395.
- Zirikli, Hayreddin, (ö. 1396/1976), el-A'lâm: Kâmusu Terâcimi li-Eşheri'r-Ricâl ve'n-Nisâ, I-VIII, 15. bs., Dâru'l-İlm li'l-Melayin, Beyrut 2002.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | MAKALELER |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2016 |
| Gönderilme Tarihi | 17 Mayıs 2016 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2016 Cilt: 1 Sayı: 4 |
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.