Öz
Deism is a philosophical and religious movement that has traces in ancient Greek philosophy with its understanding of God who does not intervene in the universe. However, the Renaissance and Reformation processes and the Age of Enlightenment were the periods when deism was discussed intensively. Deism is an idea that is still popular today and finds its meaning in the secular lifestyle. The theory of God, who does not interfere with the universe and humans after creation, has been transferred to the practice of life through secularism. According to Deists, God created the universe perfect and complete and man as intelligent. Man has the capacity to fulfill his responsibilities and duties in the world with the intelligence God has given him. In addition, humans, who are intelligent beings, have the ability to comprehend human and moral principles. If there is a need to intervene in the universe later, this would mean saying that God did not create the universe perfectly and that God is incapable of creating perfection. In the secular lifestyle, metaphysical and religious values in human life are rejected and a completely material and worldly philosophy of life is adopted. Again, in this understanding, a worldly understanding in which Divine revelation is ignored and religious obligations are not accepted has become a lifestyle. Secularism is “the loss of dominance and validity of religion in the social structure, the perception of supernatural events as natural and worldly events, the liberation of the human mind from religious and metaphysical ties, and the making of religion a matter of conscience. Secularization, which we can call the use of secularism in the Muslim world, means being too inclined towards the world, being too busy with worldly things to the point of neglecting religious life. As a result, due to social, cultural, economic and similar factors, they limit life only to what is experienced, see themselves as independent from God, and become alienated from their own self and fall into heedlessness.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akarsu, Bedia. Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İnkılap Yayınları, 5. Basım, ts.
- Armağan, Mustafa. Gelenek ve Modernlik Arasında. İstanbul: İnsan Yayınları, 1988.
- Baloğlu, Adnan Bülent. Son Hurafe Deizm. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2. Basım, 2021.
- Başcı, Vahdettin. “Deizm Kavramı ve Ortaya Çıkardığı Problemler” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 22/1 (Mart 2018), 33-40.
- Berger, Peter L. Dinin Sosyal Gerçekliği, çev. Ali Coşkun. İstanbul: İnsan Yayınları, 1993.
- Carrel, Alexis. İnsanlar Uyanın. çev: Leyla Yazıcıoğlu. İstanbul: Arif Bolat Kitabevi, 1959.
- Çağlayan, Harun. “Psiko-Sosyal ve Teolojik Açıdan Deist Söylem”, Hz. Peygamber ve Gençlik Sorunları, ed. Mehmet Bayyiğit vd. Konya: Palet Yayınları, 2019.
- Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2002.
- Dölek, Adem. “Sünnet Işığında Hırs Hastalığı ve Korunma Yolları”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/12 (Aralık 2003), 50-76.
- Duman, Zeki. Beyan’ul-hak: Kur’an’ı Kerim’in Nüzul Sırasına Göre Tefsiri. 3 Cilt. Ankara: Fecr Yayınları, 2008.
- Ertit, Volkan. Sekülerleşme Teorisi. Ankara: Liberte Yayınları, 2019.
- Güler, İlhami. Politik Teoloji Yazıları. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2002.
- Gümrükçüoğlu, Süleyman. “İmtihan ve Dünyevileşme”. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish, Volume 10/2 (2015), 411-434. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7817
- İşliyen, Burhan. Dünyevileşme. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2019.
- Kur’ân Yolu. 10 Kasım 2023. https://kuran.diyanet.gov.tr/
- Martin, Alfred Von. Sociology of the Renaissance, London: y.y., 1945.
- Mert, Nuray. Laiklik Tartışmasına Kavramsal Bakış, İstanbul: Bağlam Yayıncılık, 1994.
- Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ, nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkī. Kahire: y.y., 1374-75/1955-56.
- Özden, Mustafa. Müslüman Kültüründe Sekülerleşme Süreci. Ankara: Araştırma Yayınları, 2010.
- Özten, Ersan. “Teizm ve Deizm Açısından Vahye Olan ihtiyaç”, Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm Kongresi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 2017.
- Topgül, M. Enes. “Kutsalsız Yollar: Dünyevileşme Örneği -Kur’an’ı Kerim Bağlamında-”. Eskiyeni 14 (Eylül 2009), 52-64.
- Wormen C. Young. “Secularism”, Barker’s Dictionary of Theology, The United States of America: Ninth Printing, 1978.
- Yıldırım, Ahmet. Din, Dünyevileşme ve Zühd. Ankara: Ankara Okulları, 2014.
- Young, Wormen. C.. Barker’s Dictionary of Theology. The United States of America: Ninth Printing, 1978.
Öz
Deizm, âleme müdahil olmayan tanrı anlayışıyla ilkçağ Yunan felsefesinde izleri olan felsefi ve dini bir akımdır. Ancak Rönesans, Reform ve Aydınlanma çağı deizmin yoğun bir şekilde tartışıldığı dönem olmuştur. Deizm, günümüzde de popülaritesi olan ve seküler hayat tarzında anlamını bulan bir düşüncedir. Yarattıktan sonra evrene ve insana müdahil olmayan tanrı teorisi sekülerizm ile hayatın pratiğine aktarılmıştır. Deistlere göre Tanrı evreni mükemmel ve noksansız, insanı da akıllı olarak yaratmıştır. İnsan Tanrı’nın kendisine bahşettiği akıl ile dünyadaki sorumluluk ve görevlerini yerine getirebilecek kapasitededir. Ayrıca akıllı bir varlık olan insan beşerî ve ahlaki esasları da idrak edebilecek bir kabiliyete sahiptir. Evrene sonradan müdahaleye gerek duyulduğu takdirde bu, Tanrı’nın evreni mükemmel yaratmadığı ve Tanrı’nın mükemmeli yaratmaktan aciz olduğu anlamına gelir. Seküler hayat tarzında insan yaşamında metafizik ve dini değerler yadsınarak, tamamen maddi ve dünyevi bir yaşam felsefesi benimsenmiştir. Yine bu anlayışta, İlahi vahyin göz ardı edildiği, dini vecibelerin kabul görmediği dünyevi bir anlayış yaşam tarzı haline gelmiştir. Sekülerizm “dinin sosyal yapıdaki egemenlik ve geçerliliğini yitirmesi, doğaüstü olayların tabii ve dünyevi olaylarmış gibi algılanması, insan aklının dini ve metafizik bağlardan kurtarılması, dinin bir vicdan meselesi haline getirilmesidir. Sekülerizmin Müslüman dünyasındaki kullanımı diyebileceğimiz dünyevîleşme, dünyaya gereğinden fazla meyletme, dini yaşantıyı ihmal edecek kadar dünyalıklarla meşgul olma gibi anlamlara gelmektedir. Bunun sonucu olarak kişinin sosyal, kültürel, ekonomik ve benzeri etkenlerle, hayatı sadece tecrübe edilenle sınırlaması, kendilerini Allah’tan bağımsız görerek kendi öz benliğine yabancılaşması ve gaflete düşmesidir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akarsu, Bedia. Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İnkılap Yayınları, 5. Basım, ts.
- Armağan, Mustafa. Gelenek ve Modernlik Arasında. İstanbul: İnsan Yayınları, 1988.
- Baloğlu, Adnan Bülent. Son Hurafe Deizm. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2. Basım, 2021.
- Başcı, Vahdettin. “Deizm Kavramı ve Ortaya Çıkardığı Problemler” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 22/1 (Mart 2018), 33-40.
- Berger, Peter L. Dinin Sosyal Gerçekliği, çev. Ali Coşkun. İstanbul: İnsan Yayınları, 1993.
- Carrel, Alexis. İnsanlar Uyanın. çev: Leyla Yazıcıoğlu. İstanbul: Arif Bolat Kitabevi, 1959.
- Çağlayan, Harun. “Psiko-Sosyal ve Teolojik Açıdan Deist Söylem”, Hz. Peygamber ve Gençlik Sorunları, ed. Mehmet Bayyiğit vd. Konya: Palet Yayınları, 2019.
- Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2002.
- Dölek, Adem. “Sünnet Işığında Hırs Hastalığı ve Korunma Yolları”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/12 (Aralık 2003), 50-76.
- Duman, Zeki. Beyan’ul-hak: Kur’an’ı Kerim’in Nüzul Sırasına Göre Tefsiri. 3 Cilt. Ankara: Fecr Yayınları, 2008.
- Ertit, Volkan. Sekülerleşme Teorisi. Ankara: Liberte Yayınları, 2019.
- Güler, İlhami. Politik Teoloji Yazıları. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2002.
- Gümrükçüoğlu, Süleyman. “İmtihan ve Dünyevileşme”. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish, Volume 10/2 (2015), 411-434. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7817
- İşliyen, Burhan. Dünyevileşme. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2019.
- Kur’ân Yolu. 10 Kasım 2023. https://kuran.diyanet.gov.tr/
- Martin, Alfred Von. Sociology of the Renaissance, London: y.y., 1945.
- Mert, Nuray. Laiklik Tartışmasına Kavramsal Bakış, İstanbul: Bağlam Yayıncılık, 1994.
- Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ, nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkī. Kahire: y.y., 1374-75/1955-56.
- Özden, Mustafa. Müslüman Kültüründe Sekülerleşme Süreci. Ankara: Araştırma Yayınları, 2010.
- Özten, Ersan. “Teizm ve Deizm Açısından Vahye Olan ihtiyaç”, Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm Kongresi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 2017.
- Topgül, M. Enes. “Kutsalsız Yollar: Dünyevileşme Örneği -Kur’an’ı Kerim Bağlamında-”. Eskiyeni 14 (Eylül 2009), 52-64.
- Wormen C. Young. “Secularism”, Barker’s Dictionary of Theology, The United States of America: Ninth Printing, 1978.
- Yıldırım, Ahmet. Din, Dünyevileşme ve Zühd. Ankara: Ankara Okulları, 2014.
- Young, Wormen. C.. Barker’s Dictionary of Theology. The United States of America: Ninth Printing, 1978.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kelam |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Aralık 2023 |
| Kabul Tarihi | 28 Aralık 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Sayı: 14 |
