Hitit İlahiyat Dergisi

Öz

Mikroagresyon, azınlıklara, dezavantajlı veya marjinal gruplara yönelik olumsuz etkileri olan gizli, çoğunlukla kasıtlı ve kötü niyetli olmayan ancak ayrımcı veya önyargılı tarafları bulunan tavır, eylem veya konuşmalardır. Kasıtlı veya kötü niyetli olmasalar bile, kümülatif ve günlük doğaları nedeniyle, bunları yaşayanlar üzerinde yine de zararlı etkilere sahip olabilmektedirler. Bu etkiler; öfke, stress, hayal kırıklığı, kaygı, kendinden şüphe duyma ve depresyon gibi duygusal etkilerin yanı sıra hipertansiyon ve kalp hastalıkları gibi strese bağlı fizyolojik etkileri de içermektedir. Bu nedenle mikroagresyonlar maruz kalanların yaşamlarını ciddi bir biçimde etkileyebilmektedirler. Mikroagresyon üç şekilde gerçekleşebilmektedir: mikro-hakaretler, mikro-aşağılamalar ve mikro-değersizleştirmeler. Ayrıca ırka, cinsiyete, yaşa, engele veya dine yönelik olmak üzere pek çok türü bulunmaktadır.
Japonya’nın Müslüman nüfusu yaklaşık 150.000 civarındadır. Bunun büyük bir çoğunluğu göçmen Müslümanlardır. Yaklaşık %10’unun etnik Japon Müslüman olduğu tahmin edilmektedir. Bu nedenle Japon Müslümanlar azınlık içinde azınlık konumundadırlar. Hem göçmen hem de Japon Müslümanlar Japon toplumundaki hayatlarından oldukça memnun olsalar da, Japon Müslüman kadınlar başörtüleri nedeniyle toplumda kolayca Müslüman olarak fark edilmekte ve zaman zaman mikroagresyonlara maruz kalabilmektedirler. Etnografik bir çalışma olan bu araştırma, Japon Müslüman kadınların Japonya'daki günlük yaşamları sırasında karşılaştıkları dini mikroagresyonlara odaklanmaktadır. Veriler araştırmacının Japonya, Tokyo'daki yaklaşık iki buçuk yıllık çalışmaları sırasında elde edilmiştir. Katılımcı gözlem, yarı yapılandırılmış mülakat ve saha notu verileri, Japon kadınların deneyimledikleri dini mikroagresyon türlerini ve bunlara yönelik tepkilerini keşfetmek için tematik olarak analiz edilmiştir. Ayrıca dini mikroagresyonların onların yaşamları üzerinde ne ölçüde etkili olduğunu görmek amaçlanmıştır.
Bu çalışmada Japon Müslüman kadınların üç tür mikroagresyon ile karşılaştıkları tespit edilmiştir: yabancı sanılma, kişisel irade güçlerinin küçümsenmesi ve saldırgan şakalar. Japon toplumu başörtü takan Japon Müslüman kadınlara aşina değildir, bu sebeple karşılaştıklarında yabancı olduklarını varsayıp İngilizce iletişim kurmaya çalışmaktadırlar. İlk mikroagresyon budur: yabancı sanılmak. İkincisi, toplumun Japon Müslüman kadınların din değiştirme ve başörtüsü kullanma sebeplerini eşlerinin ya da erkek arkadaşlarının karar ve ısrarları olduğunu varsaymasıdır. Bu Japon Müslüman kadınların kişisel irade güçlerini hafife almaktır. Sonuncusu ise terörizm ve akıl sağlığı gibi konular üzerine stereotipik ve saldırgan şakalardır. Bu üç tip mikrosaldırganlığa karşı Japon Müslüman kadınların dört şekilde tepki gösterdikleri görülmüştür; bıkkınlık, kendilerini kanıtlama çabaları, ikili hayatlar sürme ve son olarak da toplumdan kopma. İlk adım bıkkınlıktır. Günlük olarak uğraşmak durumunda kaldıkları varsayımlardan yorulmuşlardır. Ardından daha ciddi adımlar gelmektedir. Bazıları verdikleri kararların doğruluğunu ve İslam’ın doğruluğunu ve güzelliğini ispat etme çabasına girmektedir. Bazıları ise toplumla uğraşmaktansa dini kimliklerini gizlemeyi ve gizli birer Müslüman olarak gündelik yaşamlarına devam etmeyi tercih etmektedir. Müslüman olmayan Japon arkadaşlarının, ailelerinin ve tanıdıklarının önünde başörtüsü takmamaktadırlar. Açıktan namaz kılmamakta ve helal olmayanı tüketmemek için başka bahanelere başvurmaktadırlar. Son olarak, mikroagresyonların belki en ciddi etkisi, bazıları da kendilerini Japon toplumundan uzaklaştırmaktadır. İşlerini bırakmakta ve gayrimüslim arkadaşları ile görüşmemeye başlamaktadırlar. Yaşadıkları mikroagresyonlar onları Japon toplumundan uzaklaştırmaktadır.
Mikroagresyon sosyal bilimciler arasında bir hala yeni bir tartışma konusudur. Doğası ya da zararlı sonuçları konusundaki şüpheler nedeniyle farkındalık artırma faaliyetleri yeterince yaygın değildir. Bu nedenle, daha eşit ve kapsayıcı toplumlar yaratmak için mikroagresyonu ve sonuçlarını daha iyi anlamaya ve açıklamaya yönelik çalışmalarının artırılması gerekmektedir.