İnceleme Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Female Characters in Ahmed Qâsım al-Ariqî's Novel Yawma Māta'sh-Shaytan

Yıl 2023, Cilt: 28 Sayı: 2, 33 - 47, 29.12.2023

Öz

Yemeni writer Ahmed Qāsim al-Arīqī, in addition to his profession as a pharmacist, is a writer who has made a name for himself in the country's literary field, especially in the last fifteen years. A prolific writer, al-Arīqī is the author of poetry collections as well as stories and novels that emphasise awareness of the traditional issues of the Yemeni people. He has published "Maḳāmāt al-'Arīḳī" (2006), "Ġalṭṭetu Ḳalem" (2012), "Qurāt al-S̱-S̱elj" (2017), "Ta'riyya" (2018), "Zurbet al-Yumnā" (2018), "Da'wat al-Ḥuḳūl" (2019), "Zuhr al-Ġarām" and "Sīret al-Kūbī" (2022). His novel "Yawma Māta al-Shaytan" (The Day Satan Died) was published electronically by Hindāwī Publishing House in 2022. The novel, which is approximately 120 pages, is written in six chapters. There are eleven passages in the first and fourth chapters, thirteen in the second and sixth chapters, twelve in the third chapter, and eight in the fifth chapter. The novel is about the adventures of a member of the army named Marwan Naji, who was wounded in the war between the Houthi militia and the Yemeni army, and after nine months in a coma, opens his eyes in a perfect world dominated by biological and technological advances. Symbolising the treatment of selfishness and various narcissisms with advanced vaccines through the death of Satan, the author describes Marwan's adventures in his world, which he sometimes describes as the realm of the jinn, in a very simple language, while not failing to criticise reality in its various political, social and religious dimensions. In fact, Marwan's world of imagination and fantasy is the main story of the novel, but not the only one. The author also includes the stories of family members in Marwan's world of turmoil, destruction, massacre, war and victory, giving the reader the opportunity to compare both worlds. While his mother Gusoun, his wife Hamide and his daughter Fatma, who later got engaged in time after being widowed, are the female characters of his real world, Professor Mari and Mariana, one of his seven wives, are the other important characters of his imaginary world. Gusûn is a devoted mother who does not leave the bedside of her comatose son, prays for him day and night and tries to do everything she can for his recovery. Gusûn, who is listened to at home to a certain extent, scolds her grandchildren to prevent the breakup of her son's home because of inheritance, defends that the existing wealth still belongs to her son and reminds them that she will not hesitate to spend money for his recovery. Gusûn's daughter-in-law Hamide also takes care of her husband, who shows no signs of recovery. Hamide, who is not as patient as her mother-in-law, is also a jealous woman. On the other hand, although both of them display false religious tendencies that have no relation with real life, Gusûn is more prone to the superstitious approaches put forward and adopted in the name of religion. Fatma is also a widow who, although she has the will to take care of her children and live her life alone, has been engaged for a long time to her uncle's son Münir, who, like her, took part in anti-regime demonstrations and whose love she believes in. Fatma, who is more conscious than her grandmother and mother, is not alien to the issues that society complains about and often participates in women's movements organised against the government. Professor Mari, one of the two important characters belonging to Marwan's imaginary world, is a psychologist and the chief physician of a large hospital who treats jealousy, anger, lying and selfishness, which are considered dangerous viruses, with vaccines developed by scientists. Professor Mari, who is personally involved in Marwan's treatment, also chairs the committee that records his memory and projects all his memories on a giant screen. Mariana, on the other hand, monitors Marwan's behaviour and thoughts through a biological chip to control the effect of the vaccines given to him, criticises him through the tragic images projected on the screen and provides information that will facilitate his adaptation to his new world. In the article, in which the author's main published works are briefly introduced along with a broad summary of the novel, the social messages that an author, who is not indifferent to the realities of the geography he lives in, tries to give directly and indirectly with a language far from locality, are tried to be determined through the mentioned female characters. It is seen that the desire to become a single nation by making; love, brotherhood, friendship and peace dominant lies behind the author's novelisation of the dream of an ideal world symbolised by the death of Satan.

Kaynakça

  • Arîkî, Ahmed Kâsım. Maḳâmâtü’l-‘Arîḳî. Sana: Merkezu İbâdî li’d-Dirâse ve’n-Neşr, 2006.
  • Arîkî, Ahmed Kâsım. Ġalṭetu ḳalem. Sana: Merkezu İbâdî li’d-Dirâse ve’n-Neşr, 2012.
  • Arîkî, Ahmed Kâsım. Kurâtü’s-selc. Sana: Merkezu Mektebeti Dâl, 2017.
  • Ahmed Kâsım el-‘Arîkî, Ta‘riye. Sana: Nâdi’l-Kıssa, 2018.
  • Arîkî, Ahmed Kâsım. Zürbetü’l-Yemenî Kahire: Müessesetu Hindâvî, 2018.
  • Arîkî, Ahmed Kâsım. Da‘vetü’l-ḥuḳûl. Sana: Merkezu Mektebeti Dâl, 2019.
  • Arîkî, Ahmed Kâsım. Zührü’l-ġarâm. Birleşik Arap Emirlikleri Füceyre: Dâru Râşid, 2020.
  • Arîkî, Ahmed Kâsım. Yevme mâte’ş-Şeyṭân. Kahire: Müessesetu Hindâvî, 2022.
  • Arîkî, Ahmed Kâsım vd. er-Rivâyetu fi’l-Yemen: tecdîdün ve tecrîbun. Yemen: Dâru Anâvîni Books, 2022.
  • Abdülmelik Murtad. Fî neẓariyyeti’r-rivâye. Kuveyt: Âlemü’l-Marife, 1998.
  • Allen, Roger. “Edebiyat Tarihi ve Arap Romanı”. çev. Faruk Çiftçi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 6, (2005), 129-150.
  • Bakır Dayı, Rümeysa. Modern Lübnan Edebiyatında Nesir, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
  • Corcî Zeydân. Târîḫu âdâbi’l-luġati’l-ʿArabiyye. haz. Şevkî Dayf. 4 Cilt. Kahire: Müessesetu Dâri’l-Hilâl, ts.
  • Çakır, Mürüvvet Türken. XIX. ve XX. Yüzyıl Arap Edebiyatında Tarihi Roman Mısır, Suriye, Lübnan Örneği. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
  • Çelenlioğlu, Asiye. “Modern Mısır Edebiyatı ve Mısır Romanı”. International Social Sciences Studies Journal. 6/56, (2020), 510–517.
  • Çelenlioğlu, Asiye. Abdurrahmân eş-Şarkâvî’nin Romanlarında Toplumsal Eleştiri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
  • Çinkılıç, Recep. İhsân Abdu’l-Kuddûs’un Romanlarında Kadın İmajı. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
  • Ebû Tâlib, İbrahim. Bibliyoğrafye’s-serd fi’l-Yemen. Yemen: Vizâretü’s-Sekâfe, 2010.
  • Er, Rahmi. “Roman”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35/166-167. Ankara: TDV Yayınları, 2008.
  • İbrahim, Abdullah. Mevsûati’s-serdi’l-‘Arabî. 9 Cilt. Dubai: Müessesetu Muhammed b. Râşid el-Mektûm, 1438/2016.
  • Köşeli, Yusuf. “Çağdaş Yemen Romanında Başlıca Temalar”. Tarih Okulu Dergisi (TOD). 9/25, (Mart 2016), 837-868.
  • Karabela, Nevin– Ekşi, Feyzettin. Arap Edebiyatınsa Tarihî Romanın Ortaya Çıkışında Milliyetçilik Düşüncesinin Etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, (2015), 185-202.
  • Keskin, Aysel Ergül. “Arap Romanında Kadın İmgesi”. Sosyal Bilimler Dergisi, 3/ 9, (Aralık 2016), 544-566.
  • Moran, Berna. Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları, 2002.
  • Öztürk, Emine. “Romanın Toplumsal Bilgi ve Deneyim Kaynağı Olarak Niteliği Üzerine Bir Sorgulama”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 38/2, (2021), 491-507.
  • Şeyyâl, Cemâleddin, Târîḫu’t-terceme ve’l-ḥareketi’s-seḳāfiyye fî ʿaṣri Muḥammed ʿAlî. Mısır: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 1951.
  • Şevkî Beder Yusuf. er-Rivâyetu ve’r-Rivâiyyûn: Dirâsâtun fi’r-rivâyeti’l-Mıṣriyye. İskenderiye: Müessesetu Havres ed-Düveliyye, 2006.
  • Şevkī Dayf. el-Edebü’l-ʿArabiyyü’l-muʿâṣır fî Mıṣr. Kahire: Mektebetu’d-Dirâsâti’l-Edebiyye,1961.
  • Ürün, Ahmet Kâzım. Modern Arap Edebiyatı. Ankara: Çizgi Kitabevi, 2. Basım, 2018.
  • Yalar, Mehmet. Hazırlayıcı Faktörleri Işığında Modern Arap Edebiyatına Giriş. Bursa: Emin Yayınları, 2009.
  • https://www.hindawi.org/contributors/72836424/ (Erişim 2 Eylül 2023).

Ahmed Kâsım el-Arîkî'nin Yevme Mâte'ş-Şeytân Adlı Romanında Kadın Karakterler

Yıl 2023, Cilt: 28 Sayı: 2, 33 - 47, 29.12.2023

Öz

Yemenli yazar Ahmed Kâsım el-Arîkî, eczacılık mesleğine ilaveten özellikle son on beş yıldır ülkenin edebiyat sahasında isminden söz ettiren bir yazardır. Üretken bir yazar olan Arîkî’nin, şiir derlemelerinin yanı sıra Yemen halkının geleneksel meselelerine ilişkin farkındalığı ön plana çıkaran hikâye ve roman türü eserleri bulunmaktadır. “Maḳâmâtü’l-‘Arîḳî” (2006), “Ġalṭetu Ḳalem” (2012), “Kurâtü’s̱-S̱elc” (2017), Ta‘riyye” (2018), “Zürbetü’l-Yumnâ” (2018), “Da‘vetü’l-Ḥuḳûl” (2019), “Zührü’l-Ġarâm” ve “Sîretu Kûbî” (2022) adlı eserleri yayımlanmıştır. “Yevme Mâte'ş-Şeytan” (Şeytanın Öldüğü Gün) adlı romanı da Hindâvî Yayınevi tarafından 2022 yılında elektronik olarak yayımlanmıştır. Yaklaşık 120 sayfa olan roman altı bölüm halinde kaleme alınmıştır. Birinci ve dördüncü bölümlerde on bir, ikinci ve altıncı bölümlerde on üç, üçüncü bölümde on iki ve beşinci bölümde sekiz pasaj bulunmaktadır. Roman, Husi milisleri ile Yemen ordusu arasındaki savaşta yaralanan ve dokuz ay komada kaldıktan sonra gözlerini biyolojik ve teknolojik gelişmelerin hâkim olduğu mükemmel bir dünyada açan Mervan Naci isimli bir ordu mensubunun maceralarını konu alıyor. Bencilliğin ve çeşitli narsisizmlerin gelişmiş aşılarla tedavisini Şeytan'ın ölümü üzerinden sembolize eden yazar, Mervan'ın kimi zaman cinler âlemi olarak nitelendirdiği dünyasındaki maceralarını oldukça yalın bir dille anlatırken, gerçekliği çeşitli siyasi, sosyal ve dini boyutlarıyla eleştirmekten de geri kalmıyor. Aslında Mervan'ın hayal ve fantezi dünyası romanın ana hikâyesi ama tek hikâye değil. Yazar, Mervan'ın kargaşa, yıkım, katliam, savaş ve zafere dayalı dünyasındaki aile fertlerinin hikâyelerine de yer vererek okuyucuya her iki dünyayı karşılaştırma fırsatı tanıyor. Annesi Gusûn, eşi Hamide ve dul kaldıktan sonra zamanla nişanlanan kızı Fatma gerçek dünyasının kadın karakterleri iken, Profesör Mari ve yedi eşinden biri olan Mariana hayal dünyasının diğer önemli karakterleridir. Gusûn, komaya giren oğlunun başından ayrılmayan, gece gündüz ona dua eden ve iyileşmesi için elinden gelen her şeyi yapmaya gayret gösteren fedakâr bir annedir. Evde bir yere kadar sözü dinlenen Gusûn, miras yüzünden oğlunun yuvasının dağılmaması için torunlarını azarlamakta, mevcut servetin hâlâ oğluna ait olduğunu savunmakta ve şifa bulması için para harcamaktan çekinmeyeceğini hatırlatmaktadır. Gusûn’un gelini Hamide de bir türlü iyileşme belirtileri göstermeyen kocasının bakımı ile ilgilenmektedir. Kayınvalidesi kadar sabırlı olmayan Hamide aynı zamanda kıskanç bir kadındır. Öte yandan her ikisinde de gerçek hayatla ilişkisi bulunmayan yanlış dinî eğilimler görülse de din adına ileri sürülüp benimsenen batıl yaklaşımlara daha yatkın olan Gusûn’dur. Fatma da çocuklarına bakma ve hayatını tek başına sürdürme iradesine sahip olmasına rağmen kendisi gibi rejim karşıtı gösterilerde yer alan ve sevgisine inandığı amcasının oğlu Münir'le uzun süredir nişanlı kalan dul bir kadındır. Babaannesi ve annesine göre daha bilinçli olan Fatma, toplumun dert yakındığı konulara yabancı olmayan ve çoğu zaman hükümete karşı düzenlenen kadın hareketlerine de katılmaktadır. Mervan’ın hayal dünyasına ait iki önemli karakterden biri olan Profesör Mari, tehlikeli virüsler olarak kabul edilen kıskançlık, öfke, yalan ve bencilliği bilim insanları tarafından geliştirilen aşılarla tedavi eden bir psikolog ve büyük bir hastanenin başhekimidir. Mervan’ın tedavisiyle bizzat ilgilenen Profesör Mari, onun hafızasını kayda alıp tüm anılarını dev bir ekrana yansıtan komiteye de başkanlık etmektedir. Mariana ise Mervan'a verilen aşıların etkisinin davranışlarına yansıyıp yansımadığını biyolojik bir çip aracılığıyla kontrol etmekte, zaman zaman hafızasından ekrana yansıtılan trajik görüntüler üzerinden onu eleştirmekte ve yeni dünyasına adaptasyonunu kolaylaştırılacak bilgiler vermektedir. Romanın geniş özeti ile birlikte yazarın yayımlanmış başlıca eserlerinin de kısaca tanıtıldığı makalede, yaşadığı coğrafyanın gerçeklerine kayıtsız kalmayan bir yazarın yerellikten uzak bir dille doğrudan ve dolaylı olarak vermeye çalıştığı toplumsal mesajlar, sözü edilen kadın karakterler üzerinden tespit edilmeye çalışılmıştır. Yazarın Şeytan'ın ölümüyle sembolize ettiği ideal bir dünya hayalini romanlaştırmasının ardında sevgiyi, kardeşliği, dostluğu ve barışı hâkim kılarak tek bir millet olma arzusunun yattığı görülmektedir.

Teşekkür

Emeği geçenlere şükranlarımı iletirim.

Kaynakça

  • Arîkî, Ahmed Kâsım. Maḳâmâtü’l-‘Arîḳî. Sana: Merkezu İbâdî li’d-Dirâse ve’n-Neşr, 2006.
  • Arîkî, Ahmed Kâsım. Ġalṭetu ḳalem. Sana: Merkezu İbâdî li’d-Dirâse ve’n-Neşr, 2012.
  • Arîkî, Ahmed Kâsım. Kurâtü’s-selc. Sana: Merkezu Mektebeti Dâl, 2017.
  • Ahmed Kâsım el-‘Arîkî, Ta‘riye. Sana: Nâdi’l-Kıssa, 2018.
  • Arîkî, Ahmed Kâsım. Zürbetü’l-Yemenî Kahire: Müessesetu Hindâvî, 2018.
  • Arîkî, Ahmed Kâsım. Da‘vetü’l-ḥuḳûl. Sana: Merkezu Mektebeti Dâl, 2019.
  • Arîkî, Ahmed Kâsım. Zührü’l-ġarâm. Birleşik Arap Emirlikleri Füceyre: Dâru Râşid, 2020.
  • Arîkî, Ahmed Kâsım. Yevme mâte’ş-Şeyṭân. Kahire: Müessesetu Hindâvî, 2022.
  • Arîkî, Ahmed Kâsım vd. er-Rivâyetu fi’l-Yemen: tecdîdün ve tecrîbun. Yemen: Dâru Anâvîni Books, 2022.
  • Abdülmelik Murtad. Fî neẓariyyeti’r-rivâye. Kuveyt: Âlemü’l-Marife, 1998.
  • Allen, Roger. “Edebiyat Tarihi ve Arap Romanı”. çev. Faruk Çiftçi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 6, (2005), 129-150.
  • Bakır Dayı, Rümeysa. Modern Lübnan Edebiyatında Nesir, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
  • Corcî Zeydân. Târîḫu âdâbi’l-luġati’l-ʿArabiyye. haz. Şevkî Dayf. 4 Cilt. Kahire: Müessesetu Dâri’l-Hilâl, ts.
  • Çakır, Mürüvvet Türken. XIX. ve XX. Yüzyıl Arap Edebiyatında Tarihi Roman Mısır, Suriye, Lübnan Örneği. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
  • Çelenlioğlu, Asiye. “Modern Mısır Edebiyatı ve Mısır Romanı”. International Social Sciences Studies Journal. 6/56, (2020), 510–517.
  • Çelenlioğlu, Asiye. Abdurrahmân eş-Şarkâvî’nin Romanlarında Toplumsal Eleştiri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
  • Çinkılıç, Recep. İhsân Abdu’l-Kuddûs’un Romanlarında Kadın İmajı. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
  • Ebû Tâlib, İbrahim. Bibliyoğrafye’s-serd fi’l-Yemen. Yemen: Vizâretü’s-Sekâfe, 2010.
  • Er, Rahmi. “Roman”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35/166-167. Ankara: TDV Yayınları, 2008.
  • İbrahim, Abdullah. Mevsûati’s-serdi’l-‘Arabî. 9 Cilt. Dubai: Müessesetu Muhammed b. Râşid el-Mektûm, 1438/2016.
  • Köşeli, Yusuf. “Çağdaş Yemen Romanında Başlıca Temalar”. Tarih Okulu Dergisi (TOD). 9/25, (Mart 2016), 837-868.
  • Karabela, Nevin– Ekşi, Feyzettin. Arap Edebiyatınsa Tarihî Romanın Ortaya Çıkışında Milliyetçilik Düşüncesinin Etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, (2015), 185-202.
  • Keskin, Aysel Ergül. “Arap Romanında Kadın İmgesi”. Sosyal Bilimler Dergisi, 3/ 9, (Aralık 2016), 544-566.
  • Moran, Berna. Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları, 2002.
  • Öztürk, Emine. “Romanın Toplumsal Bilgi ve Deneyim Kaynağı Olarak Niteliği Üzerine Bir Sorgulama”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 38/2, (2021), 491-507.
  • Şeyyâl, Cemâleddin, Târîḫu’t-terceme ve’l-ḥareketi’s-seḳāfiyye fî ʿaṣri Muḥammed ʿAlî. Mısır: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 1951.
  • Şevkî Beder Yusuf. er-Rivâyetu ve’r-Rivâiyyûn: Dirâsâtun fi’r-rivâyeti’l-Mıṣriyye. İskenderiye: Müessesetu Havres ed-Düveliyye, 2006.
  • Şevkī Dayf. el-Edebü’l-ʿArabiyyü’l-muʿâṣır fî Mıṣr. Kahire: Mektebetu’d-Dirâsâti’l-Edebiyye,1961.
  • Ürün, Ahmet Kâzım. Modern Arap Edebiyatı. Ankara: Çizgi Kitabevi, 2. Basım, 2018.
  • Yalar, Mehmet. Hazırlayıcı Faktörleri Işığında Modern Arap Edebiyatına Giriş. Bursa: Emin Yayınları, 2009.
  • https://www.hindawi.org/contributors/72836424/ (Erişim 2 Eylül 2023).
Toplam 31 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Arap Dili ve Belagatı
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Rıfat Akbaş 0000-0002-8533-3335

Yayımlanma Tarihi 29 Aralık 2023
Gönderilme Tarihi 15 Eylül 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023 Cilt: 28 Sayı: 2

Kaynak Göster

ISNAD Akbaş, Rıfat. “Ahmed Kâsım El-Arîkî’nin Yevme Mâte’ş-Şeytân Adlı Romanında Kadın Karakterler”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28/2 (Aralık 2023), 33-47. https://doi.org/10.58568/firatilahiyat.1361075.

Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.