Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

Öz

Bu makalenin amacı; dil öğrenimi, öğretimi, ölçme ve değerlendirme süreçleri için hazırlanan Avrupa Ortak Referans Çerçevesinden hareketle İlahiyat fakülteleri öğrencilerine yönelik temel seviye Arapça bir ders kitabı önerisi sunmaktır. Bu bağlamda araştırmanın, Arapça hazırlık sınıfları başlangıç seviyesi ders kitaplarına yönelik çalışmalara Avrupa Ortak Referans Çerçevesi ışığında katkıda bulunmak; ders kitaplarının yapılandırılması ve öğretim programlarının oluşturulması çabalarına katkı sunmak; İlahiyat fakülteleri hazırlık sınıflarında okutulmak üzere başlangıç seviyesinde bir ders kitabı hazırlanmasına yönelik somut adımları desteklemek gibi hedefleri bulunmaktadır.
Ana dili Arapça olmayanlara Arapça öğretenlerin, bir yandan öğrencileri istenen dil seviyesine ulaştırma, diğer yandan Arapçayı yenilikçi ve yaratıcı yollarla öğretme konusundaki gayretlerine rağmen, söz konusu ihtiyacın varlığı açıktır. Bu ihtiyaç, özellikle hazırlık sınıfı öğrencilerine yönelik ders kitapları hazırlanması noktasındaki ilgi eksikliğini vurgulayan araştırmalarda da dile getirilmektedir.
Bu bağlamda araştırma, temel seviye Arapça bir ders kitabının içeriğine ilişkin dilsel performans standartları belirlemeye çalışmış, her bir standart için uygun performans göstergelerini tespit etmiş, hem dilsel performans hem de dilsel öğeler için uygun değerlendirme yöntemlerini belirleyerek Avrupa Ortak Referans Çerçevesi ışığında İlahiyat fakültesi öğrencilerine yönelik temel seviye bir ders kitabı önerisi ortaya koymaya çalışmıştır. Araştırmada betimleyici ve çözümleyici bir yöntem kullanılmıştır. Bu bağlamda araştırmanın ele aldığı problemle ilişkili diğer çalışmalar gözden geçirilerek analiz edilmiş, temel seviye bir Arapça ders kitabının temel ilkeleri ortaya konulmuş, dilsel performans standartlarıyla her bir standarda ilişkin göstergeler ve dilsel unsurlar tanımlanmış ve araştırma konusunu oluşturan önerinin sunumu yapılmıştır. Araştırmanın teorik kısmı iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde İlahiyat fakültelerindeki -özellikle hazırlık yılında- Arapça öğretimi ele alınmıştır. Bu bölümde Arap dili alanında önemli öğretim programları bulunmakla birlikte söz konusu programların hazırlanmasına esas teşkil eden ilmî kuramlar ile uygulanan pratik gerçeklik arasında farklılık bulunduğu vurgulanmıştır. İkinci bölümde Avrupa ortak referans çerçevesi ışığında temel seviyede Arap dili öğretiminin temel tanımlayıcılarına ilişkin bir tablo sunulmuştur. Bu bölüm, söz konusu öneriyle birlikte dilsel performans standartları ve göstergelerini sunduktan sonra ders kitabında yer alacak kültürel içeriğin önemini ve kullanılabilecek değerlendirme yöntemlerini açıklanmış, ardından tamamlayıcı açıklamalarla bölüme son verilmiştir. Sonuç bölümünde Avrupa ortak referans çerçevesi ışığında İlahiyat Fakültesi öğrencilerine yönelik Arapça öğretimi için temel seviye ders kitabı hazırlama fikrinin önemi vurgulanmış; mevcut kitaplardan bir kısmının hedefleri tam anlamıyla karşılamadığı belirtilmiş, bu kitapların anlaşılması bazen zor ve İlahiyat öğrencilerinin içinde yaşadığı pratik gerçeklikle tam anlamıyla uyuşmayan içeriğe sahip olduğu hususları ortaya konulmuştur.
Araştırma ayrıca matbu ders kitabının eğitim sürecindeki önemini vurgulamaktadır. Zira eğitim süreci; türü, modeli ve içeriği ne olursa olsun büyük ölçüde kitaba dayanmaktadır. Nitekim kitap, öğrenci için organize bir eğitim sürecinde kalıcı bir temel teşkil etmekte ve öğretim programına ait akademik içeriğin canlı bir ifadesini sunmaktadır. Bu nedenle kitap, anadili Arapça olmayan öğrenciler için başlangıç noktası olarak kabul edilmektedir.
Araştırma, İlahiyat fakültelerinde bir referans çerçevesine dayalı başlangıç seviyesinde bir ders kitabının benimsenmesinin, akademik müfredatın mezkûr çerçeveye göre oluşturulmasıyla öğrencilerin hazırlık yılı sonunda ulaşması gereken seviye üzerinde anlaşmaya varılması da dâhil olmak üzere birçok fayda sağlayacağını doğrulamaktadır. Bunun yanında İlahiyat fakültelerinde verilen hazırlık yılı eğitimlerini birbirine yaklaştıracak şekilde müfredattaki öğrenim seviyelerinin benzer şekilde taksim edilmesi, genel anlamda test ve değerlendirme kriterlerinin oluşturulması, fakülteler arasında sınav ve öğretim teknikleri paylaşımlarının yapılması, öğrencileri sözü edilen seviyeye ulaştırma konusunda öne çıkan hususlar olarak ortaya çıkmaktadır.
Araştırma, ele aldığı problem ve ortaya koyduğu sonuçlar ışığında, Arapça ders kitaplarının uluslararası referans çerçevelerinden hareketle hazırlanması; başlangıç düzeyi ders kitaplarının içeriğinin gözden geçirilerek İlahiyat öğrencilerinin içinde yaşadıkları pratik gerçeklikle daha çok ilişkilendirilmesi; öğrencilerin dil becerilerini geliştirmek üzere Arap dili öğreticilerini referans çerçevelerinin kullanımı konusunda bilgilendirme maksatlı atölye çalışmaları düzenlenmesi; başlangıç seviyesinden sonra temel, orta ve ileri seviyelerde de benzer önerilerin hazırlanması gibi hususların öneminde dikkat çekmektedir.