Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

Öz

Avrupa’da sömürgecilik sonrası göçlerle kendini gösteren Müslüman varlığı, 1960 yılından itibaren işgücü ihtiyacıyla giderek yükselmeye başlamıştır. Günümüzde 15 milyonu aştığı görülen Müslüman göçmen nüfus, Avrupa sosyo-kültürel, ekonomik ve politik birçok zorluklarla karşılaşmış ve bu durum hâlâ güncelliğini korumaktadır. Tüm bu problemlerin arkasında önemli ölçüde entegrasyon sorununun yattığını ve entegrasyon sorununun önünde de önemli ölçüde etnik-kültürel ve dini kimliklerin olduğu ileri sürülmektedir. Bu noktada 1990’lı yıllarda başlayan “Euro-İslam” tartışmaları, Müslüman göçmenlerin uyum, bütünleşme sorunlarının bir çözüm yolu olarak ileri sürülmüştür. Çalışma, Euro-İslam kavramının politik, proje mahsulü bir değerlendirmeden farklı olarak toplumsal bir karşılığının olup olmadığı çabasındadır. Bu bağlamda, çalışma Avrupa Müslümanların dini anlayışlarının farklılaşıp farklılaşmadığını problem olarak ortaya koymaktadır. Hollanda örneğinde ele alınan Euro-İslam kavramı hakkında, nitel araştırma yöntemi kullanılarak derinlemesine görüşmeler suretiyle veriler toplanmıştır. “Avrupa Müslüman kültürünün” oluşumunda eğitimin önemli bir faktör olarak Hollanda’da İslam eğitimi ve İslam okulları Euro-İslam kavramı çerçevesinde ele alınmıştır. “Euro-İslam” kavramı veya “Avrupa-İslam’ı” gibi ifadelerin kullanılması yerine “Avrupa Müslüman kültürü” kavramının kullanılmasının daha doğru olduğu; Avrupa sosyo-kültürel yaşamının etkileşimi ve toplumsal önceliklerinin gerektirdiklerine paralel olarak, Müslüman göçmenlerin dini yaşam kültüründe farklılıklar yarattığı sonucuna varılmıştır. Bu farklılaşmalar homojen bir Müslüman kültürü olarak değil, kimi zaman savunmacı, tepkisel ve dinin araçsallaştırıldığı bir anlayış biçiminde ortaya çıkmaktadır.