Öz
Cenknâmeler, XIII. yüzyıldan itibaren Anadolu kültür sahasında, devrin toplum yapısı,
hayat tarzı ve dünya görüşüne uygun olarak, bu sahanın en hareketli dönemlerinden
birinde, birer kültür kaynağı olarak birtakım tarihî gerçekleri içerisinde barındırmayı
başaran, ideal insan tipini işleyerek toplumun karizmatik lider ve örnek insan arayışına
cevap veren ve mezhebi taassup olmaksızın yaygın İslâmi anlayışla paralellik arz eden,
toplumun ortak kültürü olan ve devrin aydınlarınca tercüme, adapte ve telif yoluyla
kültürümüze kazandırılan eserlerdir. Cenknâmelerin yazılış amacı topluma, dinîahlaki,
tarihî bilgi vererek insanları şuurlandırmaktır. İnsanın kendisine ve başkalarına
karşı olan yükümlülüklerini yerine getirmek, güzel huylar edinip kötülüklerden
kaçınmak gibi nasihatlerin işlendiği cenknâmelerdeki asıl amaç, topluma İslâmi bir
ahlak sistemi öğütlemektir. Cenknâmeler ahlaki bilgilerin yanı sıra çeşitli örnekler ve
insani davranış biçimleri ile öğüt tarzı ifadeler de taşımaktadır. Cenknâmelerde ilk üç
halife sırasıyla Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman zikredilmektedir. Bu üç halife,
Hz. Ali ile beraber cenklere katılmışlardır. Cenknâmelerde Şia’da olduğu gibi, Hz. Ebû
Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman’a genel bir düşmanlık göze çarpmaz ve onlara lanet
okunmaz.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aksu, Ali, “Asr-ı Saadet ve Emevîler Döneminde Lakap Takma ve Halifelerin Lakapları”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, V/2 (2001), Sivas, s. 231;
- Cenâdil Kal’ası Manzumesi, İstanbul Fatih Millet Genel Kitaplığı, Ali Emiri No: 1222, 13-34.
- Çetin, İsmet, Tursun Fakı, Hayatı, Edebi Şahsiyeti, Mesnevileri, İlesam Yay., Ankara 2002.
- Akkad, Abbas Mahmud, Hz. Ebû Bekir: Şahsiyeti ve Dehası, Trc., Ali Özek, İstanbul 1968.
- Fayda, Mustafa, “Ebû Bekir”, DİA., İstanbul, X(1994), 101.
- Gazavât-ı Emirü’l-Müminin Ali Kerremellehu Veche Memleket-i Sind Ba Mukâtilin, Afyon Gedik Ahmet Paşa Kütüphanesi, No: 18190, 207-218 v., 864/1459, 24-25.
- Gazavât-ı İmâm ‘Ali ba Ejderhâ der mağrib, yy., trz.
- Gazavât-ı Kıssa-ı Mukaffâ Hz. Ali Keremullahu Veche, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi T:Y.311, 60b-70b, 225 beyit.
- Gaza-yı Feth-i Kal’a-yı Hayber Cengi, Elazığ Emekli İmam Hatiplerinden Arındıklı Ali Hoca(Ö.2008)’nın kütüphanesinde bulunmaktadır, Müellif ve müstensih kaydı yoktur, 1-236, (1-37).
- Heykel, M. Hüseyin, es-Sıddık Ebû Bekr, Kahire 1964.
- İbn Hacer, Ebû’l-Fadl Ahmed b. Ali el-Askalânî(852/1448), el-İsabe fi temyîzi’s-Sahabe, Bağdat trz.
- İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed(236/850), Tabakâtü’l-kübrâ, I-IX, Beyrut trz.
- İbnü’l-Esir, İzzeddin Ebû’l Hasan Ali el-Cezerî(630/1232), Üsdu’l-ğabe fî marifeti’s-sahâbe, Beyrût, trz.
- Kıssa-ı Hz. Resûl Rûm, 06 Mil.B, 274, 321-351, 515 beyit, 311.
- Kıssa-ı Seyyidü’l-Mürselin Huneyn Gazası ve Şâh-ı Merdân, 06 Mil. B. 274, 1-70,
- Korok, Daniş Remzi, Muhammet Hanefi ve Gazenfer Kâfir Cengi, Ak-Ün Matbaası, İstanbul 1943.
- M.P., Muhammet Hanefi Yezidîler Çenberinde, Pak Neşriyat, İstanbul 1958.
- Mu’cizâtü’n-Nebi -’Aleysi’s-selâm- Cengi, Elazığ Emekli İmam Hatiplerinden Arındıklı Ali Hoca(Ö.2008)’nın kütüphanesinde bulunmaktadır, Müellif ve müstensih kaydı yoktur, 1-236, 226-238.
- N. B., Muhammed Hanefi Cenkleri: Gazanfar Kâfir Cengi, yy., trz.
- Sarıçam, İbrahim, Hz. Ebû Bekir, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara 1996.
- Suyûtî, Celaleddin, Târihul-Hulefâ, Beyrut 1986.
- Yemâme Cengi, Ankara Milli Kütüphane, 06 MK. Yz. A 5897.
- Ziriklî, Hayruddîn, A’lâm, II. Baskı, I-VIII, Beyrut 1980.
Öz
Kaynakça
- Aksu, Ali, “Asr-ı Saadet ve Emevîler Döneminde Lakap Takma ve Halifelerin Lakapları”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, V/2 (2001), Sivas, s. 231;
- Cenâdil Kal’ası Manzumesi, İstanbul Fatih Millet Genel Kitaplığı, Ali Emiri No: 1222, 13-34.
- Çetin, İsmet, Tursun Fakı, Hayatı, Edebi Şahsiyeti, Mesnevileri, İlesam Yay., Ankara 2002.
- Akkad, Abbas Mahmud, Hz. Ebû Bekir: Şahsiyeti ve Dehası, Trc., Ali Özek, İstanbul 1968.
- Fayda, Mustafa, “Ebû Bekir”, DİA., İstanbul, X(1994), 101.
- Gazavât-ı Emirü’l-Müminin Ali Kerremellehu Veche Memleket-i Sind Ba Mukâtilin, Afyon Gedik Ahmet Paşa Kütüphanesi, No: 18190, 207-218 v., 864/1459, 24-25.
- Gazavât-ı İmâm ‘Ali ba Ejderhâ der mağrib, yy., trz.
- Gazavât-ı Kıssa-ı Mukaffâ Hz. Ali Keremullahu Veche, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi T:Y.311, 60b-70b, 225 beyit.
- Gaza-yı Feth-i Kal’a-yı Hayber Cengi, Elazığ Emekli İmam Hatiplerinden Arındıklı Ali Hoca(Ö.2008)’nın kütüphanesinde bulunmaktadır, Müellif ve müstensih kaydı yoktur, 1-236, (1-37).
- Heykel, M. Hüseyin, es-Sıddık Ebû Bekr, Kahire 1964.
- İbn Hacer, Ebû’l-Fadl Ahmed b. Ali el-Askalânî(852/1448), el-İsabe fi temyîzi’s-Sahabe, Bağdat trz.
- İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed(236/850), Tabakâtü’l-kübrâ, I-IX, Beyrut trz.
- İbnü’l-Esir, İzzeddin Ebû’l Hasan Ali el-Cezerî(630/1232), Üsdu’l-ğabe fî marifeti’s-sahâbe, Beyrût, trz.
- Kıssa-ı Hz. Resûl Rûm, 06 Mil.B, 274, 321-351, 515 beyit, 311.
- Kıssa-ı Seyyidü’l-Mürselin Huneyn Gazası ve Şâh-ı Merdân, 06 Mil. B. 274, 1-70,
- Korok, Daniş Remzi, Muhammet Hanefi ve Gazenfer Kâfir Cengi, Ak-Ün Matbaası, İstanbul 1943.
- M.P., Muhammet Hanefi Yezidîler Çenberinde, Pak Neşriyat, İstanbul 1958.
- Mu’cizâtü’n-Nebi -’Aleysi’s-selâm- Cengi, Elazığ Emekli İmam Hatiplerinden Arındıklı Ali Hoca(Ö.2008)’nın kütüphanesinde bulunmaktadır, Müellif ve müstensih kaydı yoktur, 1-236, 226-238.
- N. B., Muhammed Hanefi Cenkleri: Gazanfar Kâfir Cengi, yy., trz.
- Sarıçam, İbrahim, Hz. Ebû Bekir, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara 1996.
- Suyûtî, Celaleddin, Târihul-Hulefâ, Beyrut 1986.
- Yemâme Cengi, Ankara Milli Kütüphane, 06 MK. Yz. A 5897.
- Ziriklî, Hayruddîn, A’lâm, II. Baskı, I-VIII, Beyrut 1980.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Din Araştırmaları |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2012 |
| Gönderilme Tarihi | 9 Nisan 2012 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2012 Cilt: 17 Sayı: 1 |
Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.