Öz
Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda seçmeli Kur’an-ı Kerim dersinin sorunlarını tespit etmektir. Bu amaç doğrultusunda araştırmada, nitel araştırma desenlerinden durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, Kayseri ili, Kocasinan ve Melikgazi ilçelerinde bulunan bazı ortaokullarda 2020-2021 eğitim öğretim yılında Kur’an-ı Kerim dersine giren 15 DKAB öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırma verileri, yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak toplanmıştır. Toplanan verilerin, alt problemlerden yola çıkılarak oluşturulan temalar altında betimsel analizi yapılmış ve elde edilen bulgular literatür ışığında değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonucunda görüşme yapılan öğretmenler tarafından Kur’an-ı Kerim dersinin; seçim süreci, öğretim programı (amaç, içerik, öğrenme-öğretme süreci, ölçme-değerlendirme süreci) ve ders öğretmeni boyutlarında çeşitli sorunlar dile getirilmiştir. Bu sorunlardan bazıları şunlardır: Dersin seçiminde öğrenci ve velilerinden ziyade okul yöneticileri etkili olmaktadır. Dersle amaçlananların gerçekleşmediği, içerikte yer verilen tecvit konularının öğretiminin öğrenci seviyesine uygun olmadığı, ders kitaplarının yeterli olmadığı ve öğrencilere yüksek not verilmesi yönünde bir algı bulunduğu öğretim programıyla bağlantılı sorunlar olarak öne çıkmıştır. Son olarak Kur’an-ı Kerim dersini yürütme noktasında DKAB öğretmenlerinin yeterliliği önemli bir sorun alanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sonuçlardan hareketle Kur’an-ı Kerim dersinin öğretim programının güncellenmesi, dersin mevzuatına uygun olarak yürütülmesine özen gösterilmesi, öğretmen adaylarının eğitiminde Kur’an öğretimi yöntem ve teknikleri konusuna daha fazla yer verilmesi, dersin daha etkili ve verimli bir şekilde yürütülebilmesi için ders öğretmenlerine hizmet içi eğitimler verilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Din eğitimi Seçmeli din dersleri Seçmeli Kur’an-ı Kerim dersi Sorunlar DKAB öğretmen görüşleri
Teşekkür
İlginiz için teşekkürler
Kaynakça
- Acuner, H. Y. (2016). Öğrencilere göre seçmeli Kur’an-ı Kerim dersi: Artvin ili örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(4), 850-871.
- Altun, M. (2019). Öğretmen görüşlerine göre seçmeli Kur'an dersi - nitel bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Aşıkoğlu, N. Y. (2011). Din eğitiminde öğretmenin rolü ve din dersi öğretmeni yeterlilikleri (Türkiye örneği). Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XV(1), 5-13.
- Aşlamacı, İ., & Gök, Ö. F. (2019). Öğretmenlerine göre din, ahlak ve değerler alanı seçmeli derslerinde karşılaşılan sorunlar: Nitel bir araştırma. Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(14), 354-385.
- Ay, M. F. & Pingov, N. Z. (2022). İmam hatip lisesi öğrencilerinin Kur'an-ı Kerim dersine yönelik motivasyonlarının incelenmesi. Hitit İlahiyat Dergisi, 21(1), 105-132.
- Aydın, M. Ş. (2016). Cumhuriyet döneminde din eğitimi öğretmeni yetiştirme ve istihdamı. DEM.
- Aydın, M. Ş. (2018). Din eğitimi bilimi. Kimlik Yayınları.
- Aydın, M. Ş. (2020). Eğitim sürecinde öğretmenin rolü, nitelikleri ve yetiştirilmesi. İçinde S. Akyürek (Ed.), Eğitime giriş (s. 189-217). Kimlik Yayınları.
- Bahar , M., Nartgün, Z., Durmuş, S., & Bıçak, B. (2014). Geleneksel-tamamlayıcı ölçme ve değerlendirme teknikleri öğretmen el kitabı (6 b.). Pegem Yayıncılık.
- Bahçekapılı, M. (2013). Yeni eğitim sisteminde seçmeli din dersleri; İmkanlar, fırsatlar, aktörler, sorunlar ve çözüm önerileri. İlke Yayınları.
- Çakmak, A. & Ecer, M. (2020): "Seçmeli Kur’an-ı Kerim Dersine Yönelik Motivasyon Ölçeğinin (SKKMÖ) Geliştirilmesi ve Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi". Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19 (2), 679- 707.
- Çiftçi, H. (2017). Ortaokul din, ahlak ve değerler alanı seçmeli derslerinin öğretmen, öğrenci ve veli görüşleriyle değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Creswell, J. W. (2019). Nitel araştırmacılar için 30 temel beceri. (Çev. H. Özcan) Anı Yayınları.
- Dursun, Z. & Şimşek, E. (2022). Yenilenmiş Bloom taksonomisi kapsamında ortaokul seçmeli Kur’an-ı Kerim dersi kazanımlarının değerlendirilmesi. Kocatepe İslami İlimler Dergisi, 5(2), 380-394.
- Erden, M. (2011). Eğitim bilimlerine giriş. Arkadaş Yayıncılık.
- Ersoy, B. (2021). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerine göre seçmeli din derslerinin imkanları ve sorunları (Tez no. 688333). Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Gündoğdu, Y. B. (2015). Seçmeli din derslerini tercih eden öğrencilerin tercihlerini etkileyen faktörler: Ordu örneği. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 15(2), 121-155.
- Gündoğdu, Y. B. (2017). Seçmeli din dersleri neden tercih edilmiyor? (Ordu ili örneği). Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16(32), 557-582.
- Gürer, B., & Keskiner, E. (2016). Öğretmenlerin görüşleri doğrultusunda din, ahlak ve değerler alanı seçmeli derslerine dair bir inceleme. Route Educational and Social Science Journal, 3(1), 219-254.
- Karateke, T. & Özdemir, Ş. (2019). İHL meslek dersleri öğretmenlerinin Kur’an-ı Kerim derslerinde öğrencilerin derse katılımını sağlama yolları. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6(11), 891-925.
- Kaymakcan, R., Aşlamacı, İ., Yılmaz, M., & Telli, A. (2013). Seçmeli din eğitimi dersleri inceleme ve değerlendirme raporu. Değerler Eğitimi Merkezi.
- Kirişçi, H. M. (2020). Geçmişten bugüne bir meslek olarak öğretmenlik. İçinde A. Güneş (Ed.), Geçmişten geleceğe öğretmen ve öğretmenlik (ss. 15-45). Otto Yayıncılık.
- Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. Nobel Yayıncılık.
- Meydan, H. (2013). Din, ahlak ve değerler alanı seçmeli derslerinin öğrenci görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (40), 219-250.
- Meydan, H. (2015). Din, ahlak ve değerler alanı seçmeli derslerinde karşılaşılan problemler (Öğretmen görüşlerine dayalı nitel bir araştırma). Turkish Studies (Elektronik), 10(3), 673-694.
- Milli Eğitim Bakanlığı (2017, 28 Şubat). 2017-2018 eğitim-öğretim yılında okutulacak seçmeli dersler. https://tegm.meb.gov.tr/www/2017-2018-egitim-ogretim-yilinda-okutulacak-secmeli-derslerin-secimine- iliskin-aciklama/icerik/431
- Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2010). 18. Milli eğitim şurası kararları. https://ttkb.meb.gov.tr/www/milli-egitim- suralari/dosya/12
- Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2012). Ortaokul - İHO Kur'an-ı Kerim dersi (5-8. Sınıflar) öğretim programı. https://dogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_08/18110258_Secmeli_KuraniKerim_YHOveORTAOKUL.pdf
- Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2012a, 11 Nisan). İlköğretim ve eğitim kanunu ile bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına dair kanun. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/04/20120411-8.htm
- Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2012b). 12 yıl zorunlu eğitim sorular ve cevaplar. https://www.meb.gov.tr/duyurular/duyurular2012/12yil_soru_cevaplar.pdf
- Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2012c, 25 haziran). Talim Terbiye Kurulu. İlköğretim kurumları (ilkokul ve ortaokul) haftalık ders çizelgesi.
- Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2012d, 14 Ağustos). Talim Terbiye Kurulu. Ortaöğretim kurumları haftalık ders çizelgesi.
- Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2013, 07 Eylül). Ortaöğretim kurumları yönetmeliği. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18812&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
- Resmi Gazete [RG], (1982, 9 Eylül). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. 22(17863). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2709.pdf
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, N. (2021). İmam hatip okulları Kur’an-ı Kerim dersi öğretim programlarında yer alan yöntem ve tekniklerin değerlendirilmesi (1924-2016). Değerler Eğitimi Dergisi, 19(41), 129-169.
- Yorulmaz, B. (2014, 11 Mart). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin seçmeli Kur'an-ı Kerim, Hz. Muhammed'in hayatı ve temel dini bilgiler derslerine ilişkin öz algıları. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 2(41), 301-324.
Öz
The aim of this research is to determine the problems encountered in elective Quran lesson in line with teachers’ opinions. For this purpose, a qualitative case study design was used. The study group consisted of 15 Religious Culture and Moral Knowledge (DKAB) teachers who taught the Quran lesson in middle schools in Kayseri Province, Kocasinan, and Melikgazi districts during the 2020-2021 academic year. The data were collected through semi-structured interviews. The collected data were subjected to descriptive analysis under themes based on sub-problems, and the findings were evaluated in light of the literature. As a result of the research, various problems related to the Quran lesson were expressed by the interviewed teachers in terms of the lesson selection process, curriculum (objectives, content, teaching-learning process, assessment process), and course teacher. Some of these problems are as follows: The decision-making process regarding the lesson is influenced more by school administrators than by students and parents. Issues related to the curriculum include failure to achieve the intended goals of the lesson, inappropriate teaching of the Tajweed topics included in the content for students' level, inadequacy of lesson materials, and a perception of giving high grades to students. Lastly, DKAB teachers’ competence in conducting the Quran lesson emerged as a significant problem area. Based on these results, it is recommended to update the curriculum of the Quran lesson, ensure that the course is conducted in accordance with the legislation, incorporate more focus on Quran teaching methods and techniques in the training of teacher candidates, and provide in-service training to lesson teachers for effective and efficient implementation of the lesson.
Anahtar Kelimeler
Religious education Elective religion lessons Elective Quran Lesson Problems DKAB Teacher Opinions
Kaynakça
- Acuner, H. Y. (2016). Öğrencilere göre seçmeli Kur’an-ı Kerim dersi: Artvin ili örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(4), 850-871.
- Altun, M. (2019). Öğretmen görüşlerine göre seçmeli Kur'an dersi - nitel bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Aşıkoğlu, N. Y. (2011). Din eğitiminde öğretmenin rolü ve din dersi öğretmeni yeterlilikleri (Türkiye örneği). Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XV(1), 5-13.
- Aşlamacı, İ., & Gök, Ö. F. (2019). Öğretmenlerine göre din, ahlak ve değerler alanı seçmeli derslerinde karşılaşılan sorunlar: Nitel bir araştırma. Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(14), 354-385.
- Ay, M. F. & Pingov, N. Z. (2022). İmam hatip lisesi öğrencilerinin Kur'an-ı Kerim dersine yönelik motivasyonlarının incelenmesi. Hitit İlahiyat Dergisi, 21(1), 105-132.
- Aydın, M. Ş. (2016). Cumhuriyet döneminde din eğitimi öğretmeni yetiştirme ve istihdamı. DEM.
- Aydın, M. Ş. (2018). Din eğitimi bilimi. Kimlik Yayınları.
- Aydın, M. Ş. (2020). Eğitim sürecinde öğretmenin rolü, nitelikleri ve yetiştirilmesi. İçinde S. Akyürek (Ed.), Eğitime giriş (s. 189-217). Kimlik Yayınları.
- Bahar , M., Nartgün, Z., Durmuş, S., & Bıçak, B. (2014). Geleneksel-tamamlayıcı ölçme ve değerlendirme teknikleri öğretmen el kitabı (6 b.). Pegem Yayıncılık.
- Bahçekapılı, M. (2013). Yeni eğitim sisteminde seçmeli din dersleri; İmkanlar, fırsatlar, aktörler, sorunlar ve çözüm önerileri. İlke Yayınları.
- Çakmak, A. & Ecer, M. (2020): "Seçmeli Kur’an-ı Kerim Dersine Yönelik Motivasyon Ölçeğinin (SKKMÖ) Geliştirilmesi ve Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi". Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19 (2), 679- 707.
- Çiftçi, H. (2017). Ortaokul din, ahlak ve değerler alanı seçmeli derslerinin öğretmen, öğrenci ve veli görüşleriyle değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Creswell, J. W. (2019). Nitel araştırmacılar için 30 temel beceri. (Çev. H. Özcan) Anı Yayınları.
- Dursun, Z. & Şimşek, E. (2022). Yenilenmiş Bloom taksonomisi kapsamında ortaokul seçmeli Kur’an-ı Kerim dersi kazanımlarının değerlendirilmesi. Kocatepe İslami İlimler Dergisi, 5(2), 380-394.
- Erden, M. (2011). Eğitim bilimlerine giriş. Arkadaş Yayıncılık.
- Ersoy, B. (2021). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerine göre seçmeli din derslerinin imkanları ve sorunları (Tez no. 688333). Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Gündoğdu, Y. B. (2015). Seçmeli din derslerini tercih eden öğrencilerin tercihlerini etkileyen faktörler: Ordu örneği. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 15(2), 121-155.
- Gündoğdu, Y. B. (2017). Seçmeli din dersleri neden tercih edilmiyor? (Ordu ili örneği). Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16(32), 557-582.
- Gürer, B., & Keskiner, E. (2016). Öğretmenlerin görüşleri doğrultusunda din, ahlak ve değerler alanı seçmeli derslerine dair bir inceleme. Route Educational and Social Science Journal, 3(1), 219-254.
- Karateke, T. & Özdemir, Ş. (2019). İHL meslek dersleri öğretmenlerinin Kur’an-ı Kerim derslerinde öğrencilerin derse katılımını sağlama yolları. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6(11), 891-925.
- Kaymakcan, R., Aşlamacı, İ., Yılmaz, M., & Telli, A. (2013). Seçmeli din eğitimi dersleri inceleme ve değerlendirme raporu. Değerler Eğitimi Merkezi.
- Kirişçi, H. M. (2020). Geçmişten bugüne bir meslek olarak öğretmenlik. İçinde A. Güneş (Ed.), Geçmişten geleceğe öğretmen ve öğretmenlik (ss. 15-45). Otto Yayıncılık.
- Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. Nobel Yayıncılık.
- Meydan, H. (2013). Din, ahlak ve değerler alanı seçmeli derslerinin öğrenci görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (40), 219-250.
- Meydan, H. (2015). Din, ahlak ve değerler alanı seçmeli derslerinde karşılaşılan problemler (Öğretmen görüşlerine dayalı nitel bir araştırma). Turkish Studies (Elektronik), 10(3), 673-694.
- Milli Eğitim Bakanlığı (2017, 28 Şubat). 2017-2018 eğitim-öğretim yılında okutulacak seçmeli dersler. https://tegm.meb.gov.tr/www/2017-2018-egitim-ogretim-yilinda-okutulacak-secmeli-derslerin-secimine- iliskin-aciklama/icerik/431
- Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2010). 18. Milli eğitim şurası kararları. https://ttkb.meb.gov.tr/www/milli-egitim- suralari/dosya/12
- Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2012). Ortaokul - İHO Kur'an-ı Kerim dersi (5-8. Sınıflar) öğretim programı. https://dogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_08/18110258_Secmeli_KuraniKerim_YHOveORTAOKUL.pdf
- Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2012a, 11 Nisan). İlköğretim ve eğitim kanunu ile bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına dair kanun. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/04/20120411-8.htm
- Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2012b). 12 yıl zorunlu eğitim sorular ve cevaplar. https://www.meb.gov.tr/duyurular/duyurular2012/12yil_soru_cevaplar.pdf
- Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2012c, 25 haziran). Talim Terbiye Kurulu. İlköğretim kurumları (ilkokul ve ortaokul) haftalık ders çizelgesi.
- Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2012d, 14 Ağustos). Talim Terbiye Kurulu. Ortaöğretim kurumları haftalık ders çizelgesi.
- Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2013, 07 Eylül). Ortaöğretim kurumları yönetmeliği. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18812&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
- Resmi Gazete [RG], (1982, 9 Eylül). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. 22(17863). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2709.pdf
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, N. (2021). İmam hatip okulları Kur’an-ı Kerim dersi öğretim programlarında yer alan yöntem ve tekniklerin değerlendirilmesi (1924-2016). Değerler Eğitimi Dergisi, 19(41), 129-169.
- Yorulmaz, B. (2014, 11 Mart). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin seçmeli Kur'an-ı Kerim, Hz. Muhammed'in hayatı ve temel dini bilgiler derslerine ilişkin öz algıları. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 2(41), 301-324.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Din Antropolojisi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Eylül 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 13 Haziran 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 37 Sayı: 3 |
ERCİYES AKADEMİ | 2021 | erciyesakademi@erciyes.edu.tr Bu eser Creative Commons Atıf-Gayri Ticari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.