Din Sosyolojisi Araştırmaları

Öz

Hamdi Tayfur’un editörlüğünü yaptığı Ankara Okulu Yayınları’ndan çıkan Dip Dalga: Eski Müslümanlar, Yeni Deistler/Ateistler/Agnostikler isimli kitapta, önceden Müslümanken dinden ayrılmış altmış kişiyle yapılan anketler ve bu anketlerden hareketle editörün yaptığı değerlendirmeler yer almaktadır. Kitapta editörün hazırladığı on soru, çoğunlukla, dini eğitim veren kurumlardan mezun olan 25-60 yaş aralığındaki kişilere sorulmuştur. Editör aldığı cevapları olduğu gibi yayınladığını belirtmekte, kitabın sonunda da anket sonuçlarına dair bazı çıkarımlar yapmaktadır. Ülkemizdeki ve dünyadaki dinden uzaklaşma sürecinin gelişimini takip etmek maksadıyla yapıldığı iddia edilen bu çalışmanın ciddi yöntemsel sıkıntıları bulunmaktadır. Çalışmanın örneklem seçiminin nasıl yapıldığının aktarılmamış olması, hazırlanan anket sorularındaki sorunlar, sınırlı bir çalışmadan hareketle genel ve büyük sonuçlara ulaşılması ve editörün değerlendirmelerini yaparkenki tarafgirliği bu sıkıntılardan bazılarıdır. Kitabı değerlendirmek üzere hazırlanan bu yazıda, çalışmanın temel yöntemsel sıkıntılarına işaret edilmiş ve editörün değerlendirme bölümünde ulaştığını iddia ettiği sonuçlar imkân ölçüsünde incelenmiştir. Kitabın sonunda ek olarak sunulan Hasan Aydın’ın kitapla ilgili yazdığı yazı hakkında da kısa bir değerlendirme yapılmıştır.