Ağrı İslami İlimler Dergisi

Öz

Kur’ân’ı kerim’i anlama ve yorumlama çabası olarak nitelendirilen tefsir faaliyetleri Hz. Peygamber döneminde başlamıştır. İlahî kelamın ilk muhatapları olan sahâbe Hz. Peygamber’in rehberliğinde Kur'ân’ı anlama ve yorumlama gayretlerini en üst seviyede tutarak tefsirin bir ilmî disiplin olarak teşekkül etmesini sağlamıştır. Tarihi süreçte büyük bir dinamizm ile devam eden Kur’ân’ı anlama ve yorumlama faaliyetleri sonucunda devasa bir tefsir külliyâtı oluşmuştur. İşte bu tefsir külliyâtı içinde yer alan Sevâtiu’l-ilhâm ve Dürrü’l-esrâr isimli eserler de noktasız harflerden müteşekkil kelimelerle yazılmış olmaları yönüyle ayrı bir öneme sahiptir. “Hurûf-ı mühmele ile Yazılmış Olmaları Yönüyle Feyzi-î Hindî ve Mahmûd Hamza Efendi Tefsirlerine Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım”adlı bu çalışmada sözü edilen tefsirler, mühmele sanatını uygulama biçimleri ve aralarındaki metot ve yöntem benzerliğinin tespit edilmesi noktasında bir değerlendirmeye tâbi tutulmuş, benzer ve farklı yönleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda her iki tefsir, noktasız harflerden oluşan eşanlamlı kelimelerin kullanımı, âyet ve sûreleri tefsir etme yöntemi ve bazı ulûmu’l-Kur’ân konularının işlenişi yönüyle ele alınmış ve genel bir gözden geçirme usûlü ile aralarındaki benzer ve farklı yönler tespit edilmeye çalışılmıştır. Buna göre her iki tefsir, noktasız harflerin kullanımı ve tefsir yöntemi bakımından bir takım ortak niteliklere sahiptirler. Ancak bize göre bu durum, hurûf-ı mühmele ile yazılış olmalarının tabii bir sonucudur. Zira tefsirlerin bütününe bakıldığında Sevâtiu’l-ilhâm ve Dürrü’l-esrâr’ın kendilerine has bir usluba sahip oldukları görülmektedir. Her iki tefsir, sebeb-i nüzûl rivâyetlerini nakletme biçimleri ve fıkhî tefsir metodunu kullanma gibi yönleriyle birbirlerinden ayrışırlar.