Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Sadr Family in Iraq Under the Shia-Sunni Relations

Yıl 2013, Cilt: 6 Sayı: 2 - Şİİ-SÜNNİ İLİŞKİLERİ ÖZEL SAYISI, 429 - 468, 31.12.2013

Öz

Sadr family in Iraq, Lebanon and Iran, Shiite political-religious society a certain period in the "charismatic" leaders-en-taught. In this article, the Sunni their relationship with this family will be discussed.

Kaynakça

  • Ahavî, Şahruh, İran’da Din ve Siyaset, çev. Selahattin Ayaz, İstan- bul 1990.
  • Ajami, Fouad, The Vanished Imam: Musa al-Sadr and the Shi'a of Lebanon, Ithaca & London: Cornell University Press, 1986,
  • Aka, İsmail, “X. Yüzyıldan XX. Yüzyıla Kadar Şiîlik”, Milletlerarası Tarihte ve Günümüzde Şiîlik Sempozyumu, İstanbul 1993.
  • Akoğlu, Muharrem, “Büveyhîler’in Mezhebî Eğilimleri/Politikaları Üzerine”, Bilimname, XVII/2, Kayseri 2009.
  • Arı, Tayyar, Geçmişten Günümüze Ortadoğu, Siyaset, Savaş ve Dip- lomasi, İstanbul 2005.
  • Aziz, Talib, “The Political Theory of Muhammed Baqir Sadr”, ed. Faleh Abdul-Jabar, Ayatollahs, Sufis and Ideologues; State, Reli- gion and Social Movements in Iraq, London 2002.
  • Bağdadî, Abdulkahir b. Tahir b. Muhammed (429/1037), el-Fark Beyne’l-Fırak, thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid, Beyrut 1993.
  • Bailey, Clinton, “Lebanon’s Shi’is After the 1982 War”, Shi’ism, Re- sistance and Revolution, ed. Martin Kramer, London 1987.
  • Bâkır es-Sadr, Muhammed, Kur’an Okulu, çev. M.Yolcu, Ankara 1996.
  • Batatu, Hanna, “Iraq's Underground Shi'i Movements”, Islam and Politics, Jan. 1982.
  • Bayır, Emre, “Irak Savaşında İran’ın Tutumu”, Stratejik Analiz, III/36, 2003.
  • Bengio, Ofra, “Shi'is and Politics in Ba'thi Iraq”, Middle Eastern Stu- dies, 21/1, (ss. 1-14), 1985.
  • Bulut, Halil İbrahim, Şeyh Müfîd ve Şia’da Usûlî Farklılaşma Süreci, İzmir 2005.
  • Cabbar, Faleh A., Irak’ta Şiî Hareket ve Direniş, çev. Hikmet Hâlis, İstanbul 2004.
  • Cabbar (Jabbar), Faleh A., “The Genesis and Development of Mar- ja’ism Versus the State”, ed. Faleh Abdul- Jabar, Ayatollahs, Su- fis and Ideologues; State, Religion and Social Movements in Iraq, 61-89, London 2002.
  • Cahen, Claude, “Osmanlılardan Önce Anadolu’da Şiîlik Problemi”, çev. Sabri Hizmetli, AÜİFİİD, V, 305-319. Ankara 1982.
  • Cole, Juan R.I. and Keddie, Nikki R., “Introduction”, Shi’ism and Social Protest (ed. Juan R.I. Cole and Nikki R. Keddie), New York 1986.
  • Çamuroğlu, R., “Bir Şiî ‘Milleti’ne Doğru mu?”, Türkiye ve Dünyada Yarın, Mayıs 2003.
  • Daftary, Farhad, Muhalif İslâm’ın 1400 Yılı İsmâilîler: Tarih ve Ku- ram, çev. E. Özkaya, Ankara 2001.
  • Dökmeciyan, R. Hrair, Arap Dünyasında Köktencilik, çev. M. Kara- hanoğlu, İstanbul.
  • Ebû’l-Fidâ, (1997). Tarih, Beyrut 1992.
  • Fığlalı, Ethem Ruhi, İmâmiyye Şiası, İstanbul 1984.
  • Güner, Ahmet, “Şiî Yüzyılında Yahut Büveyhiler Devrinde Bağ- dat’tan Bazı Yansımalar”, Uluslararası İslâm Medeniyetinde Bağ- dat Sempozyumu, MÜİF yay., 2011, ss. 151-170.
  • Hakyemez, Cemil, Şiî-Sünnî İttifak Arayışları, Çorum 2009.
  • Hitti, Philipp K., Siyasi ve Kültürel İslâm Tarihi, çev. Salih Tuğ, İs- tanbul 1980.
  • İbn el-Cevzî, Cemâleddin Ebû’l-Ferec Abdurrahman b. Ali (596/1200), el-Muntazam fî Tevârihi’l-Mulûk ve’l-İmam, thk: Mu- hammed Abdülkadir Ata ve Mustafa Abdülkadir Ata, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1992.
  • İbn Kesir, İmâduddîn Ebû’l-Fida İsmail b. Ömer (774/1372), el- Bidâye ve’n-Nihâye, Beyrut 1988.
  • İbnu’l-Esîr, el-Kâmil fi't-Tarih Tercümesi, trc. Abdülkerim Özaydın, İstanbul 1987.
  • İbnü'l-Azimî, Azimî Tarihi: Selçuklularla İlgili Bölümler (430- 538/1038-1143), haz. Ali Sevim, Ankara 1988.
  • İnayet, Hamit, Çağdaş İslamî Siyasi Düşünce, çev. Yusuf Ziya, İs- tanbul 1995.
  • İsferâ’inî, Ebû’l-Muzaffer (471/1078), et-Tebsîr fi’d-Din ve Temyîzi’l- Fırkatı’n-Nâciye an Fırâkı’l-Hâlikîn, thk. Kemal Yusuf el-Hûd, Beyrut 1983.
  • Kâtib, Ahmed, Şiada Siyâsal Düşüncenin Gelişimi, çev. M. Yolcu, Ankara 2005.
  • Kaymaz, İhsan Şerif, “Arap–Kürt Karşıtlığı Temelinde Irak’ın Parça- lanmasına Giden Yol ve Türkiye”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, I/1, 2005.
  • Kedourie, Elie, “The Iraqi Shi’is and Their Fate”, Shi’ism, Resistance and Revolution, ed. Martin Kramer, London 1987.
  • Kelidar, Abbas, The Shii Imami Community and Politics in the Arab East Middle Eastern Studies, 19/1, 3-16, 1983.
  • Kırkıl, Emin, “Şah İsmail Dönemi İktidar Mücadelelerinde İki Dinsel Kurum”, Alevilik Araştırmaları Dergisi, III, 2012, ss. 177-184.
  • Köymen, Mehmet Altay, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi: Al- parslan ve Zamanı, Ankara 1992.
  • Köymen, Mehmet Altay, Tuğrul Bey, Ankara 1986.
  • Kramer, Martin, “Introduction”, Shi’ism, Resistance and Revolution, ed. M. Kramer, London 1987.
  • Lapidus, Ira M., Modernizme Geçiş Sürecinde İslam Dünyası, çev. İ.Safa Üstün, İstanbul 1996.
  • Litvak, Meir, “A Failed Manipulation: The British, the Oudh Bequest and the Shī'ī 'Ulamā' of Najaf and Karbalā'”, British Journal of Middle Eastern Studies, 27/1, Mayıs 2002, ss. 69-89.
  • Mellat, Şibli, “Religious Militancy in Contemporary Iraq: Muham- mad Baqer as-Sadr and the Sunni-Shia Paradigm”, Third World Quarterly, X/2, 1988, ss. 699-729.
  • Mellat, Şibli, Çağdaş İslâmî Uyanışta Hukukun Rolü, çev. Tuncay Dinç, İstanbul.
  • Merçil, Erdoğan,“Büveyhîler”, DİA, VI, 1997.
  • Moaddel, Mansoor, “Shi'i Political Discourse and Class Mobilization in the Tobacco Movement of 1890-1892”, Sociological Forum, 7/3, 1992, ss. 447-468.
  • Nakash, Yitzhak, Irak’ta Pandora’nın Kutusu, çev. Metin Saltoğlu, İstanbul 2005.
  • Nasr, Seyyid Hüseyin, Modern Dünyada Geleneksel İslam, çev. Sa- vaş Ş. Barkçın-Hüsamettin Arslan, İstanbul 1987.
  • Neccar, Hani el-Cevad Kazım, “el-Meşrû us-Siyasî ve’l-İçtimâî Lis- seyyid Muhammed Muhammed Sadık es-Sadr fi’l-Irakı min Sene- ti 1991-1999” (Macıstır Adâb-ı fi’t-Tarihi’l-Muasır, Câmiatü’l- Basra Külliyetü’l Âdâb), Basra 2010.
  • Nizâmü’l-Mülk, Ebû Ali Hasan b. Ali et-Tûsî(485/1092), Siya- setnâme, (Farsça ve Türkçe çevirisi birlikte) haz. Mehmet Altay Köymen, Ankara 1999.
  • Norton, Augustus Richard, “Shi’ism and Social Protest in Lebanon”, Shi’ism and Social Protest (ed. Juan R.I. Cole and Nikki R. Ked- die), New York 1986.
  • Ocak, Ahmet, “Selçuklular Döneminde Şiî-Sünnî İlişkileri”, Erdem, VIII/23 (Türklerde Hoşgörü Özel Sayısı II), Ankara 1996.
  • Ocak, Ahmet, Selçukluların Dinî Siyaseti, İstanbul 2002.
  • Özcan, M., “Irak’ta Direnişin İslâmî Vechesi”, Irak Dosyası II, 163- 304, İstanbul 2003.
  • Özcan, Mustafa, “Irak’ta Yeni Düzen/leme”, Umran, S. 105, Mayıs 2003, ss. 16-23.
  • Pipes, Daniel, Tanrı Adına, çev. Celal Kapkın, İstanbul 1991.
  • Polk, William R., Irak’ı Anlamak, çev. Nurettin el-Hüseynî, İstanbul 2007.
  • Sabah Gazetesi, “Sadr Sünnîlerden Özür Diledi”, Dünya Haberleri, 1 Mayıs 2013.
  • Sekînî, Hani Ubeyd Zübeyrî, “el-İmam Musa es-Sadr ve Devrühü’s- Siyasî ve’s-Sekafî ve’l-İçtimâî fî Lübnan-1960-1978” (Macıstır Adâb-ı fi’t-Tarihi’l-Muasır, Câmiatü’l-Basra Külliyetü’l Âdâb), Basra 2009.
  • Shanahan, Rodger, Shi'a Political Development in Iraq: The Case of the Islamic Da'wa Party, Third World Quarterly, 25/5, 2004, ss. 943-954.
  • Sluglett, Peter and Marion Farouk-Sluglett, “Some Reflections on the Sunni/Shi'i Question in Iraq”, Bulletin (British Society for Middle Eastern Studies), 5/2, 1978, ss. 79-87.
  • Suyutî, Celâleddin (911/1505), Tarihu’l-Hulefa, thk. M. M. Abdul- hamid, Beyrut 1997.
  • Turan, Osman, Selçuklular Tarihi ve Türk - İslâm Medeniyeti, İstan- bul 2003.
  • Uyar, Mazlum, Şiî Ulemanın Otoritesinin Temelleri, İstanbul 2004.
  • Üstün, İsmail Safa, “Esed Neden gitmiyor?”. Star Gazatesi, 29 Eylül 2013.
  • Watt, M., İslamî Hareketler ve Modernlik, çev. Turan Koç, İstanbul 1997.
  • Wiley, Joyce N., Irak Şiîleri, Metin Mutanoğlu-Osman Baş, İstanbul 2004.
  • Yazıcı, Nesimi, İlk Türk İslam Devletleri Tarihi, Ankara 2006.

Şi'i-Sünnî İlişkileri Çerçevesinde Irak'ta Sadr Ailesi

Yıl 2013, Cilt: 6 Sayı: 2 - Şİİ-SÜNNİ İLİŞKİLERİ ÖZEL SAYISI, 429 - 468, 31.12.2013

Öz

Sadr ailesi; Irak, Lübnan ve İran Şiî toplumunda belli bir dönem siyasî-dinî “karizmatik” liderler yetiştirmiştir. Bu makalede bu ailenin Sünnilerle ilişkileri ele alınacaktır.

Kaynakça

  • Ahavî, Şahruh, İran’da Din ve Siyaset, çev. Selahattin Ayaz, İstan- bul 1990.
  • Ajami, Fouad, The Vanished Imam: Musa al-Sadr and the Shi'a of Lebanon, Ithaca & London: Cornell University Press, 1986,
  • Aka, İsmail, “X. Yüzyıldan XX. Yüzyıla Kadar Şiîlik”, Milletlerarası Tarihte ve Günümüzde Şiîlik Sempozyumu, İstanbul 1993.
  • Akoğlu, Muharrem, “Büveyhîler’in Mezhebî Eğilimleri/Politikaları Üzerine”, Bilimname, XVII/2, Kayseri 2009.
  • Arı, Tayyar, Geçmişten Günümüze Ortadoğu, Siyaset, Savaş ve Dip- lomasi, İstanbul 2005.
  • Aziz, Talib, “The Political Theory of Muhammed Baqir Sadr”, ed. Faleh Abdul-Jabar, Ayatollahs, Sufis and Ideologues; State, Reli- gion and Social Movements in Iraq, London 2002.
  • Bağdadî, Abdulkahir b. Tahir b. Muhammed (429/1037), el-Fark Beyne’l-Fırak, thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid, Beyrut 1993.
  • Bailey, Clinton, “Lebanon’s Shi’is After the 1982 War”, Shi’ism, Re- sistance and Revolution, ed. Martin Kramer, London 1987.
  • Bâkır es-Sadr, Muhammed, Kur’an Okulu, çev. M.Yolcu, Ankara 1996.
  • Batatu, Hanna, “Iraq's Underground Shi'i Movements”, Islam and Politics, Jan. 1982.
  • Bayır, Emre, “Irak Savaşında İran’ın Tutumu”, Stratejik Analiz, III/36, 2003.
  • Bengio, Ofra, “Shi'is and Politics in Ba'thi Iraq”, Middle Eastern Stu- dies, 21/1, (ss. 1-14), 1985.
  • Bulut, Halil İbrahim, Şeyh Müfîd ve Şia’da Usûlî Farklılaşma Süreci, İzmir 2005.
  • Cabbar, Faleh A., Irak’ta Şiî Hareket ve Direniş, çev. Hikmet Hâlis, İstanbul 2004.
  • Cabbar (Jabbar), Faleh A., “The Genesis and Development of Mar- ja’ism Versus the State”, ed. Faleh Abdul- Jabar, Ayatollahs, Su- fis and Ideologues; State, Religion and Social Movements in Iraq, 61-89, London 2002.
  • Cahen, Claude, “Osmanlılardan Önce Anadolu’da Şiîlik Problemi”, çev. Sabri Hizmetli, AÜİFİİD, V, 305-319. Ankara 1982.
  • Cole, Juan R.I. and Keddie, Nikki R., “Introduction”, Shi’ism and Social Protest (ed. Juan R.I. Cole and Nikki R. Keddie), New York 1986.
  • Çamuroğlu, R., “Bir Şiî ‘Milleti’ne Doğru mu?”, Türkiye ve Dünyada Yarın, Mayıs 2003.
  • Daftary, Farhad, Muhalif İslâm’ın 1400 Yılı İsmâilîler: Tarih ve Ku- ram, çev. E. Özkaya, Ankara 2001.
  • Dökmeciyan, R. Hrair, Arap Dünyasında Köktencilik, çev. M. Kara- hanoğlu, İstanbul.
  • Ebû’l-Fidâ, (1997). Tarih, Beyrut 1992.
  • Fığlalı, Ethem Ruhi, İmâmiyye Şiası, İstanbul 1984.
  • Güner, Ahmet, “Şiî Yüzyılında Yahut Büveyhiler Devrinde Bağ- dat’tan Bazı Yansımalar”, Uluslararası İslâm Medeniyetinde Bağ- dat Sempozyumu, MÜİF yay., 2011, ss. 151-170.
  • Hakyemez, Cemil, Şiî-Sünnî İttifak Arayışları, Çorum 2009.
  • Hitti, Philipp K., Siyasi ve Kültürel İslâm Tarihi, çev. Salih Tuğ, İs- tanbul 1980.
  • İbn el-Cevzî, Cemâleddin Ebû’l-Ferec Abdurrahman b. Ali (596/1200), el-Muntazam fî Tevârihi’l-Mulûk ve’l-İmam, thk: Mu- hammed Abdülkadir Ata ve Mustafa Abdülkadir Ata, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1992.
  • İbn Kesir, İmâduddîn Ebû’l-Fida İsmail b. Ömer (774/1372), el- Bidâye ve’n-Nihâye, Beyrut 1988.
  • İbnu’l-Esîr, el-Kâmil fi't-Tarih Tercümesi, trc. Abdülkerim Özaydın, İstanbul 1987.
  • İbnü'l-Azimî, Azimî Tarihi: Selçuklularla İlgili Bölümler (430- 538/1038-1143), haz. Ali Sevim, Ankara 1988.
  • İnayet, Hamit, Çağdaş İslamî Siyasi Düşünce, çev. Yusuf Ziya, İs- tanbul 1995.
  • İsferâ’inî, Ebû’l-Muzaffer (471/1078), et-Tebsîr fi’d-Din ve Temyîzi’l- Fırkatı’n-Nâciye an Fırâkı’l-Hâlikîn, thk. Kemal Yusuf el-Hûd, Beyrut 1983.
  • Kâtib, Ahmed, Şiada Siyâsal Düşüncenin Gelişimi, çev. M. Yolcu, Ankara 2005.
  • Kaymaz, İhsan Şerif, “Arap–Kürt Karşıtlığı Temelinde Irak’ın Parça- lanmasına Giden Yol ve Türkiye”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, I/1, 2005.
  • Kedourie, Elie, “The Iraqi Shi’is and Their Fate”, Shi’ism, Resistance and Revolution, ed. Martin Kramer, London 1987.
  • Kelidar, Abbas, The Shii Imami Community and Politics in the Arab East Middle Eastern Studies, 19/1, 3-16, 1983.
  • Kırkıl, Emin, “Şah İsmail Dönemi İktidar Mücadelelerinde İki Dinsel Kurum”, Alevilik Araştırmaları Dergisi, III, 2012, ss. 177-184.
  • Köymen, Mehmet Altay, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi: Al- parslan ve Zamanı, Ankara 1992.
  • Köymen, Mehmet Altay, Tuğrul Bey, Ankara 1986.
  • Kramer, Martin, “Introduction”, Shi’ism, Resistance and Revolution, ed. M. Kramer, London 1987.
  • Lapidus, Ira M., Modernizme Geçiş Sürecinde İslam Dünyası, çev. İ.Safa Üstün, İstanbul 1996.
  • Litvak, Meir, “A Failed Manipulation: The British, the Oudh Bequest and the Shī'ī 'Ulamā' of Najaf and Karbalā'”, British Journal of Middle Eastern Studies, 27/1, Mayıs 2002, ss. 69-89.
  • Mellat, Şibli, “Religious Militancy in Contemporary Iraq: Muham- mad Baqer as-Sadr and the Sunni-Shia Paradigm”, Third World Quarterly, X/2, 1988, ss. 699-729.
  • Mellat, Şibli, Çağdaş İslâmî Uyanışta Hukukun Rolü, çev. Tuncay Dinç, İstanbul.
  • Merçil, Erdoğan,“Büveyhîler”, DİA, VI, 1997.
  • Moaddel, Mansoor, “Shi'i Political Discourse and Class Mobilization in the Tobacco Movement of 1890-1892”, Sociological Forum, 7/3, 1992, ss. 447-468.
  • Nakash, Yitzhak, Irak’ta Pandora’nın Kutusu, çev. Metin Saltoğlu, İstanbul 2005.
  • Nasr, Seyyid Hüseyin, Modern Dünyada Geleneksel İslam, çev. Sa- vaş Ş. Barkçın-Hüsamettin Arslan, İstanbul 1987.
  • Neccar, Hani el-Cevad Kazım, “el-Meşrû us-Siyasî ve’l-İçtimâî Lis- seyyid Muhammed Muhammed Sadık es-Sadr fi’l-Irakı min Sene- ti 1991-1999” (Macıstır Adâb-ı fi’t-Tarihi’l-Muasır, Câmiatü’l- Basra Külliyetü’l Âdâb), Basra 2010.
  • Nizâmü’l-Mülk, Ebû Ali Hasan b. Ali et-Tûsî(485/1092), Siya- setnâme, (Farsça ve Türkçe çevirisi birlikte) haz. Mehmet Altay Köymen, Ankara 1999.
  • Norton, Augustus Richard, “Shi’ism and Social Protest in Lebanon”, Shi’ism and Social Protest (ed. Juan R.I. Cole and Nikki R. Ked- die), New York 1986.
  • Ocak, Ahmet, “Selçuklular Döneminde Şiî-Sünnî İlişkileri”, Erdem, VIII/23 (Türklerde Hoşgörü Özel Sayısı II), Ankara 1996.
  • Ocak, Ahmet, Selçukluların Dinî Siyaseti, İstanbul 2002.
  • Özcan, M., “Irak’ta Direnişin İslâmî Vechesi”, Irak Dosyası II, 163- 304, İstanbul 2003.
  • Özcan, Mustafa, “Irak’ta Yeni Düzen/leme”, Umran, S. 105, Mayıs 2003, ss. 16-23.
  • Pipes, Daniel, Tanrı Adına, çev. Celal Kapkın, İstanbul 1991.
  • Polk, William R., Irak’ı Anlamak, çev. Nurettin el-Hüseynî, İstanbul 2007.
  • Sabah Gazetesi, “Sadr Sünnîlerden Özür Diledi”, Dünya Haberleri, 1 Mayıs 2013.
  • Sekînî, Hani Ubeyd Zübeyrî, “el-İmam Musa es-Sadr ve Devrühü’s- Siyasî ve’s-Sekafî ve’l-İçtimâî fî Lübnan-1960-1978” (Macıstır Adâb-ı fi’t-Tarihi’l-Muasır, Câmiatü’l-Basra Külliyetü’l Âdâb), Basra 2009.
  • Shanahan, Rodger, Shi'a Political Development in Iraq: The Case of the Islamic Da'wa Party, Third World Quarterly, 25/5, 2004, ss. 943-954.
  • Sluglett, Peter and Marion Farouk-Sluglett, “Some Reflections on the Sunni/Shi'i Question in Iraq”, Bulletin (British Society for Middle Eastern Studies), 5/2, 1978, ss. 79-87.
  • Suyutî, Celâleddin (911/1505), Tarihu’l-Hulefa, thk. M. M. Abdul- hamid, Beyrut 1997.
  • Turan, Osman, Selçuklular Tarihi ve Türk - İslâm Medeniyeti, İstan- bul 2003.
  • Uyar, Mazlum, Şiî Ulemanın Otoritesinin Temelleri, İstanbul 2004.
  • Üstün, İsmail Safa, “Esed Neden gitmiyor?”. Star Gazatesi, 29 Eylül 2013.
  • Watt, M., İslamî Hareketler ve Modernlik, çev. Turan Koç, İstanbul 1997.
  • Wiley, Joyce N., Irak Şiîleri, Metin Mutanoğlu-Osman Baş, İstanbul 2004.
  • Yazıcı, Nesimi, İlk Türk İslam Devletleri Tarihi, Ankara 2006.
Toplam 67 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Din Araştırmaları
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Yusuf Benli

Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2013
Gönderilme Tarihi 27 Mart 2014
Yayımlandığı Sayı Yıl 2013Cilt: 6 Sayı: 2 - Şİİ-SÜNNİ İLİŞKİLERİ ÖZEL SAYISI

Kaynak Göster

ISNAD Benli, Yusuf. “Şi’i-Sünnî İlişkileri Çerçevesinde Irak’ta Sadr Ailesi”. e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 6/2 (Aralık 2013), 429-468.

_____________________________________  ISSN 1309-5803 e-Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi  _______________________________