BibTex RIS Kaynak Göster

Şiî-Usûlî Düşünce Açısından Şeyh Müfîd ile Şerîf el-Murtazâ Mukayesesi

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 1, 149 - 182, 30.06.2017
https://doi.org/10.18403/emakalat.302319

Öz

Şiî-İmâmî düşüncede doktrin ve pratiğin
yorumlanmasında aklın önemli bir yeri olduğunu savunan
Şeyh
Müfîd ve Şerîf el-Murtazâ, doktrinel esaslarının açıklanmasında umûmi anlamda mutabıktırlar.
Ancak takip ettikleri yöntem sebebiyle
aralarında bazı
farklılıklar bulunmaktadır. Bu çalışmada iki âlim arasındaki ihtilaflar, metodoloji
ve imâmetle ilgili bazı konular ekseninde ele alınmıştır. Şeyh Müfîd ile Şerîf
el-Murtazâ’nın yöntem açısından mukayesesi kendi sistemlerini bina ettikleri
akıl, haber-i vâhid ve ashâbü’l-hadîs ekseninde
değerlendirilmiştir. İmâmet tartışmaları bağlamındaki mukayese ise imamın
bilgisi, gaybet, bedâ ve rec‘at meseleleri ile sınırlı tutulmuştur.

Kaynakça

  • Atalan, Mehmet. Şiîliğin Farklılaşma Sürecinde Ca’fer es-Sâdık’ın Yeri. Ankara: Araştırma Yayınları, 2005.
  • Bağdâdî, Abdulkâhir b. Tâhir b. Muhammed. el-Fark beyne’l-fırak. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, 2003/1424.
  • Bulut, Halil İbrahim. “Şeyh Müfîd ve İmâmiyye Ekolünde Gaybet İnancının Aklîleşmesi”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9, sy. 1 (2005): 175-202.
  • Bulut, Halil İbrahim. Gül, Özkan. “İmâmiyye Şîa’sında İlmu’l-İmâm İnancı”. Marife 5, sy. 1 (2005): 75-92.
  • Eş‘arî, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmâil. Makâlâtü’l-İslâmiyyîn ve’h-tilâfü’l-mûsallîn. nşr. Ne‘îm Hüseyin Zerzûr. Beyrut: Mektebetü’l-‘Asriyye, 2009/1430.
  • Hakyemez, Cemil. “Bedâ Düşüncesi ve Şiî İmamet Tartışmalarındaki Yeri”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5, sy. 10 (2006): 29-49.
  • Hakyemez, Cemil. Şîa’da Gaybet İnancı ve Gâib On İkinci İmam, İstanbul: İsam Yayınları, 2009.
  • Hayta, Mustafa. “Klasik Dönem Şiî-İmâmî Fıkıh Usulü Anlayışı”. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi 2014.
  • Howard, İ.K.A. “Şî’î Kelâm Edebiyâtı”. çev. M. Ali Büyükkara. Kur’an Mesajı: İlmi Araştırmalar Dergisi 2, sy. 22, 23, 24, (1992): 206-226.
  • İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dârü Sâdır, trs.
  • Jassim, M. Hussain, The Occultation of the Twelfth Imam. Cambridge: The Muhammedi Trust, 1982.
  • Kahveci, Niyazi. “Şia-Mutezile Gaybet Tartışması (Kadı Abdulcebbar-Şerîf Murteza)”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 45, sy. 2 (2005): 153-166.
  • Kohlberg, Etan. A Medieval Muslim Scholar at Work, Ibn Tâvûs and His Library, Leiden: Brill, 1992.
  • Kummî-Nevbahtî. Şiî Fırkalar. çev. Hasan Onat vd. Ankara: Ankara Okulu, 2004.
  • Madelung, Wilferd. “Imâmism and Mu‘tazilite Theology”. Le Shi‘isme içinde, ed. T. Fahd. Paris: Presses Universitaires de France, 1970.
  • McDermott, Martin J. The Theology of Shaikh al-Mufid. Beyrut: Dârü’l-Maşrik, 1978.
  • Nâdim, Muhammed Hasen. “İlm-i İmâm der Dîdğâh-ı Şeyh Müfîd ve Şâgirdân-ı vey”. İlm-i İmâm Mecmû‘a-i Makâlât içinde, haz. Muhammed Hasan Nâdim. Kum: Dânişgâh-ı Edyân ve Mezâhib, 1388.
  • Necâşî, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Ali. Ricâlü’n-Necâşî. Beyrut: Şeriketü’l-A‘lemî li’l-Matbu‘ât, 2010/1431.
  • Newman, Andrew Joseph. “The Development and Political Significance of The Rationalist (Usuli) and Tradionalist (Akhbari) Schools in Imami History From The Third/Ninth to The Tenth/Sixteenth Century A.D.”. Doktora Tezi, University of California, 1986.
  • Nîsâbûrî, Fazl b. Şâzân. el-Îzâh fi’r-redd alâ sâiri’l-fırak. thk. es-Seyyid Celâlüddîn el-Hüseynî el-Urmevî. Beyrut: Müessetütü’t-Tarîhi’l-Arabî, 2009.
  • Onat, Hasan. Emeviler Devri Şiî Hareketleri ve Günümüz Şiîliği. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.
  • Saffâr, Ebû Ca‘fer Muhammed b. el-Hasan. Besâirü’l-derecât. Beyrut: Şeriketü’l-A‘lemî li’l-Matbûât, 1431/2010.
  • Schmidtke, Sabine. “Al-‘Allâma Al-Hillî and Shi‘ite Mu‘tazilite Theology”, Shi’ism II içinde, ed. Paul Lutf ve Colin Turner. London: Routledge, 2008.
  • Şehristânî, Muhammed b. Abdülkerim. el-Milel ve’n-nihal. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, 2001.
  • Şerîf el-Murtazâ, Ali b. Hüseyin el-Musevî. eş-Şâfî fi’l-İmâme. nşr. Abdu’z-Zehra el-Hatîb. Tahran: Müessesetü’s-Sâdık, 1424/2004.
  • Şerîf el-Murtazâ, el-Mukni‘ fi’l-gaybe. thk. Muhammed Ali Hâkim. Kum: Müessesetü Âli’l-Beyt, 1416/1995.
  • Şerîf el-Murtazâ, ez-Zehîra fî ‘ilmi’l-kelâm. thk. Ahmed Hüseyn. Kum: Müessesetü’n-Neşri’l-İslâmî, 1411.
  • Şerîf el-Murtazâ, Emâli’l-Murtazâ: Gurerü’l-fevâid ve dürerü’l-kalâid. thk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhim, Kahire: Dârü İhyai’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1954/1373.
  • Şerîf el-Murtazâ, ez-Zerî‘a ilâ usûli’ş-şerî‘a. nşr. Ebü’l-Kâsım Gurcî. Tahran: Dânişgâh-ı Tahran, 1363.
  • Şerîf el-Murtazâ, Şerhu cümeli'l-ilm ve'l-amel. thk. Yakub el-Caferî Merâğî. Kum: Dârü’l-Üsve, 1414.
  • Şerîf el-Murtazâ, Cevâbâtü’l-mesâ’ili’l-mevsiliyyâti’s-sâlise. Resâilü’ş-Şerîf el-Murtazâ I içinde, Kum: Dârü’l-Kur’âni’l-Kerîm, 1405/1984.
  • Şerîf el-Murtazâ, Cevâbâtü’l-mesâ’ili’l-meyyâfârikıyyât. Resâilü’ş-Şerîf el-Murtazâ I içinde, Kum: Dârü’l-Kur’âni’l-Kerîm, 1405/1984.
  • Şerîf el-Murtazâ, Cevâbâtü’l-mesâ’ili’r-râziyye, Resâilü’ş-Şerîf el-Murtazâ I içinde, Kum: Dârü’l-Kur’âni’l-Kerîm, 1405.
  • Şerîf el-Murtazâ, Cevâbâtü’l-mesâ’ili’r-râziyye. Resâilü’ş-Şerîf el-Murtazâ I içinde, Kum: Dârü’l-Kur’âni’l-Kerîm, 1405.
  • Şerîf el-Murtazâ, Cevâbâtü’l-mesâ’ili’t-tebâniyyât. Resâilü’ş-Şerîf el-Murtazâ I içinde, Kum: Dârü’l-Kur’âni’l-Kerîm, 1405.
  • Şerîf el-Murtazâ, Cevâbâtü’l-mesâ’ili’t-trablusiyyâti’s-sâlise. Resâilü’ş-Şerîf el-Murtazâ I içinde, Kum: Dârü’l-Kur’âni’l-Kerîm, 1405/1984.
  • Şerîf el-Murtazâ, Risâle fi’r-redd ‘alâ ashâbi’l-‘aded. Resâilü’ş-Şerîf el-Murtazâ II içinde, Kum: Dârü’l-Kur’âni’l-Kerîm, 1405/1984.
  • Şerîf el-Murtazâ, Risâletün fî gaybeti’l-hücce. Resâilü’ş-Şerîf el-Murtazâ II içinde, Kum: Dârü’l-Kur’âni’l-Kerîm, 1405/1984.
  • Şerîf el-Murtazâ, el-Hudûd ve’l-hakâik. Resâilü’ş-Şerîf el-Murtazâ II içinde, Kum: Dârü’l-Kur’âni’l-Kerîm, 1405.
  • Şerîf el-Murtazâ, Mes’ele ‘ademü tahtieti’l-‘âmil bi haberi’l-vâhid. Resâilü’ş-Şerîf el-Murtazâ III içinde, Kum: Dârü’l-Kur’âni’l-Kerîm, 1405/1984.
  • Şerîf el-Murtazâ, Mes’ele fî ibtâli’l-‘amel bi-ahbâri’l-âhâd. Resâilü’ş-Şerîf el-Murtazâ III içinde, Kum: Dârü’l-Kur’âni’l-Kerîm, 1405/1984.
  • Şerîf el-Murtazâ, en-Nazaru kable’d-delâle. Resâilü’ş-Şerîf el-Murtazâ IV içinde, Kum: Dârü’l-Kur’âni’l-Kerîm,1410.
  • Şerîf el-Murtazâ, el-Men‘u mine’l-‘amel bi-ahbâri’l-âhâd. Resâilü’ş-Şerîf el-Murtazâ IV içinde, Kum: Dârü’l-Kur’âni’l-Kerîm, 1410.
  • Şerîf el-Murtazâ, el-Men‘u mine’l-amel bi-haberi’l-vâhid. Mesâilü’l-Murtazâ içinde, Beyrut: Müessetetü’l-Belâğ, 2001.
  • Şerîf el-Murtazâ, Evvelü’l-vâcibât en-nazar. Mesâilü’l-Murtazâ içinde, Beyrut: Müessesetü’l-Belâğ, 2001.
  • Şerîf el-Murtazâ, el-Usûlü’l-i‘tikâdiyye. nşr. Muhammed Hasan Ali Yâsin. Nefâisü’l-Mahtûtât II içinde, Bağdât: Matba‘atü’l-Me‘arif, 1954/1373.
  • Şeyh Müfîd, Muhammed b. Muhammed b. Nu’man el-Bağdâdî. Evâilü’l-makâlât fi’l-mezâhibi’l-muhtârât. nşr. İbrahim el-Ensarî, Beyrut: Dârü’l-Müfîd. 1993/1414.
  • Şeyh Müfîd, Tashîhu i‘tikadâti’l-İmâmiyye. nşr. Hüseyin Dergâhi. Beyrut: Dârü’l-Müfîd, 1993/1414.
  • Şeyh Müfîd, el-İhtisâs. thk. Ali Ekber Gıfârî. Beyrut: Müessetü’l-A‘lemî li’l-Matbu‘ât, 2009/1430.
  • Şeyh Müfîd, el-Emâlî. nşr. Hüseyin Üstâdûlî-Ali Ekber el-Gaffârî. Beyrut: Dârü’l-Müfîd, 1993/1414.
  • Şeyh Müfîd, el-Mesâilü’l-ukberiyye. nşr. Ali Ekber el-Horasânî. Beyrut: Dârü’l-Müfîd, 1993/1414.
  • Şeyh Müfîd, el-Mesâilü’s-sereviyye. thk. Sâib Abdulhamid. Beyrut: Dârü’l-Müfîd, 1993/1414.
  • Şeyh Müfîd, ‘Ademü sehvi’n-nebî. nşr. Mehdî Necef. Beyrut: Dârü’l-Müfid, 1993/1414.
  • Şeyh Müfîd, el-Mesâilü’l-‘aşere fi’l-gaybe. nşr. Fâris el-Hasûn. Beyrut: Dârü’l-Müfîd, 1993/1414.
  • Şeyh Müfîd, Risâletü’s-sâlise fi’l-gaybe. nşr. ‘Alâü Âl-i Ca‘fer. Beyrut: Dârü’l-Müfîd, 1993/1414.
  • Şeyh Müfîd, Risâletü’r-râbi‘a fi’l-gaybe. nşr. ‘Alâü Âl-i Ca‘fer. Beyrut: Dârü’l-Müfîd, 1993/1414.
  • Şeyh Müfîd, et-Tezkire bi-usûli’l-fıkh. thk. Mehdi Necef. Beyrut: Dârü’l-Müfîd, 1993/1414.
  • Şeyh Sadûk, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Ali İbn Bâbaveyh el-Kummî. Kemâlü’d-dîn ve temâmü'n-ni'me. tsh. Ali Ekber el-Gaffârî. 2 cilt. Tahran: Dârü’l-Kütübi’l-İslâmiyye, 1359.
  • Şeyh Sadûk, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Ali İbn Bâbaveyh el-Kummî. et-Tevhîd. thk. es-Seyyîd Hâşim el-Hüseyin et-Terânî. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, ts.
  • Şeyh Sadûk, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Ali İbn Bâbaveyh el-Kummî. el-İ‘tikâdât. nşr. İsâm Abdusseyyid. Beyrut: Dârü’l-Müfîd, 1993/1414.
  • Tabersî, Ebû Ali Fadl b. Hasan. Mecmeu’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. Beyrut: Dârü’l-‘ulûm, 2005/1426.
  • Tahrânî, Aga Bozorg Muhammed Muhsin. ez-Zerî‘a ilâ tesânifi’ş-şî‘a. 26 cilt. Beyrut: Dârü'l-Edva, 1983/1403.
  • Tâvûs, Ebü’l-Kâsım Ali b. Mûsâ. Keşfü’l-muhicce li-semereti’l-muhicce. thk. Şeyh Muhammed el-Hassûn, Kum: Matba‘tü Müesseti Bostân, 1430.
  • Tûsî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Hasan. İhtiyâru ma‘rifeti’r-ricâl el-ma‘rûf bi ricâli’l-Keşşî. thk. Cevâd el-Kayyûmî el-İsfehânî, Kum: Müessesetü’n-Neşri’l-İslâmî, 1427.
  • Uyar, Mazlum. İmâmiyye Şîasın’da Düşünce Ekolleri Ahbârîlik. İstanbul: Ayışığı Kitapları, 2000.
  • Üzüm, İlyas. “Rec‘at”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 34: 504-506 İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
  • Küleynî, Muhammed b. Ya‘kûb. Usûlü’l-kâfî. Beyrut: Menşûrâtü’l-Fecr, 2007.
Toplam 67 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Konular Din Araştırmaları
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Habib Kartaloğlu

Ziya Erdinç

Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2017
Gönderilme Tarihi 29 Mart 2017
Kabul Tarihi 2 Haziran 2017
Yayımlandığı Sayı Yıl 2017Cilt: 10 Sayı: 1

Kaynak Göster

ISNAD Kartaloğlu, Habib - Erdinç, Ziya. “Şiî-Usûlî Düşünce Açısından Şeyh Müfîd Ile Şerîf El-Murtazâ Mukayesesi”. e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 10/1 (Haziran 2017), 149-182. https://doi.org/10.18403/emakalat.302319.

_____________________________________  ISSN 1309-5803 e-Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi  _______________________________