Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

ABÛ YA‘LÂ AL-FERRÂ’S EPISTEMOLOGY

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 2, 233 - 269, 31.12.2016

İbrahim Bayram

https://doi.org/10.18403/emakalat.282131
Cited By: 2

Öz

Abû Ya‘lâ al-Ferrâ, one of the most important representatives of
Salafiyya sect, is recognized as a scholar who lead combining theological
method with science school which it is affiliated. The author who began his theological work with
the epistemology like other theologians is reported the idea on issues such as the
definition of science, parts, sources, possibility and recognition of God. In this issue while pursuing the epistemology of the Asharite, especially Baqıllani's
understanding of science has criticized more Mu'tazilite approach. In
explaining the issues has given place to the rational arguments under the
influence of theological method used, especially in relation
to information provided by the mutawatir news has special significance
to overcome the doubts raised. In general, in the
epistemology also is not possible to say that produce a lot of original ideas, his views on this matter is important as being the first person combines the
understanding of Salafiyya with theological method.

Anahtar Kelimeler

Abû Ya‘lâ al-Ferrâ epistemology science mind mutawatir news

Kaynakça

  • Âmidî, Ebü'l-Hasan Seyfeddin. Ebkâru’l-efkâr fî usuli’d-din. thk. Ahmed Ferîd el-Mezîdî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
  • Arslan, Ahmet. Felsefeye Giriş. Ankara: Adres Yayınları, 2011.
  • Aslan, İbrahim. “Mutezile Kelamında Düşünce (Nazar)-Bilgi İlişkisi –Kadı Abdulcebbar Örneği-“, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi LI, sy. 1 (2010): 151-176.
  • el-Bağdâdî, Abdülkâhir. el-Fark beyne'l-fırak ve beyânü'l-fırkati'n-naciye minhum. thk. Muhammed Osman el-Huşt. Kahire: Mektebetü İbn Sina, tsz.
  • el-Bağdâdî, Abdülkâhir. Usulü'd-din. İstanbul: Matbaatü’d-Devle, 1928.
  • el-Bağdadi, Ebû Bekr el-Hatîb Ahmed b. Ali b. Sabit Hatîb. Târîhu Medineti’s-Selâm, thk. Beşşar Avvad Ma’ruf. Beyrut: Dâru'l-Garbi'l-İslâmî, tsz.
  • Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib b. Muhammed Basri. el-İnsaf fima yecibu i'tikaduhu ve la yecuzü'l-cehlu bih. thk. Muhammed Zahid el-Kevseri. Kahire: Mektebetü’l-Ezher li’t-Türâs, 1421/2000.
  • Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib b. Muhammed Basri. Kitâbü’t-temhîd. thk. Richard Yusuf Mekarisi Yesui. Beyrut: el-Mektebetü’ş-Şarkiyye, 1957.
  • Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib b. Muhammed Basri. et-Takrib ve'l-irşad: es-sagir. thk. Abdülhamid b. Ali Ebû Zenid. Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 1998/1418.
  • Cârullah, Zühdî. el-Mutezile. Beyrut: el-Ehliyye li’n-Neşr ve’t-Tevzî, 1974.
  • el-Cürcânî, Seyyid Şerif. Kitâbü’t-ta‘rîfât, y.y., tsz.
  • el-Cürcânî, Seyyid Şerif. Şerhu’l-Mevâkıf. thk. Abdurrahman Umeyre. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1417/1997.
  • Cüveynî, Ebü'l-Meâlî. Kitâbü'l-İrşad ilâ kavâtıi’l-edilleti fi usûli’l-i’tikad. thk. Muhammed Yusuf Musa ve Ali Abdülmünim Abdülhamid. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1369/1950.
  • Çelebi, İlyas. İslâm İnanç Sisteminde Akılcılık ve Kadı Abdülcebbar. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2002.
  • Çüçen, Abdülkadir. Bilgi Felsefesi. Bursa: Sentez Yayıncılık, 2012.
  • Dağ, Mehmet. “Eş’arî Kelâmında Bilgi Problemi”. İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi [Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi]. sy. 4 (1980): 97-114.
  • Demir, Osman. “Tevlîd”. DİA. 41: 38-39. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
  • Ebû Ya'la el-Ferrâ, İbnü'l-Ferra Muhammed b. Hüseyin. Kitabu’l-mu’temed fî usûli’d-din. thk. Vedî Zeydan Haddâd. Beyrut: Dâru’l-Meşrik 1974.
  • Ebû Ya'la el-Ferrâ, İbnü'l-Ferra Muhammed b. Hüseyin. Mesailü'l-iman diraseten ve tahkiken. thk. Suud b. Abdülaziz el-Halef. Riyad: Dâru’l-Asıme, 1410.
  • Ebû Ya'la el-Ferrâ, İbnü'l-Ferra Muhammed b. Hüseyin. el-Udde fî usuli'l-fıkh. thk. Ahmed b. Ali Seyr Mübareki. Riyad: y.y., 1993.
  • el-Eş'ari, Ebü'l-Hasan. Makalatü'l-İslâmiyyin ve ihtilafü'l-musallin. thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid. Kahire: Mektebetü'n-Nehda’l-Mısriyye, 1950.
  • Gazzali, Ebû Hamid Huccetülislam Muhammed b. Muhammed. el-Mustasfa min ilmi’l-usul. thk. Hamza b. Züheyr Hafız. Cidde: eş-Şeriketü’l-Medineti’l-Münevvere li’t-Tıbaa ve’n-Neşr, tsz.
  • el-Hayyat, Ebü’l-Hüseyn Abdürrahim b. Muhammed b. Osman. Kitabü’l-İntisar ve'r-red ala İbni'r-Ravendi el-mülhid. thk. H.S.. Nyberg. Kahire: Mektebetü’d-Dâri’l-Arabiyye li’l-Kitâb, 1993.
  • İbn Akîl, Ebü'l-Vefa Ali b. Akil b. Muhammed el-Bağdadi. el-Vâzıh fî usuli’l-fıkh. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1420/1999.
  • İbn Ebû Ya'la, Ebü'l-Hüseyin İbnü'l-Ferra Muhammed b. Muhammed b. Hüseyin. Tabakatü'l-Hanabile. thk. Abdurrahman b. Süleyman el-Useymin. Riyad: el-Emanetü’l-Amme li’l-İhtifal, 1419.
  • İbn Furek, Ebû Bekr Muhammed b. Hasan b. Furek el-Ensârî. Makalatü'ş-şeyh Ebi'l-Hasan el-Eş'ari. thk. Ahmed Abdürrahim es-Sâyih. Kahire: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Diniyye, 1425/2005.
  • İbn Teymiyye, Ebü'l-Berekat Mecdüddin Abdüsselam b. Abdullah. Der'ü te’âruzi'l-akl ve'n-nakl. thk. Muhammed Reşad Salim. Riyad: Câmiatü’l-İmam Muhammed b. Suud el-İslâmiyye, 1411/1991.
  • İbn Teymiyye, Ebü'l-Berekat Mecdüddin Abdüsselam b. Abdullah. el-Müsevvede fî usuli'l-fıkh. thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid. Beyrut: Darü’l-Kitabi’l-Arabi, tsz.
  • İzmirli, İsmail Hakkı. “Ebû Bekir Bakıllâni”. Darülfünun İlahiyat Fakültesi Mecmuası 2, sy. 5-6 (1927): 137-172.
  • Kadi Abdülcebbar, Ebü'l-Hasan Abdülcebbar b. Ahmed. Şerhu’l-usuli’l-hamse. tlk. Ahmed b. el-Hüseyn, thk. Abdülkerim Osman. Kahire: Mektebetü Vehbe, 1996/1416.
  • Kallek, Cengiz. “Ebû Ya‘lâ el-Ferrâ”. DİA. 10: 253-255. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
  • en-Nesefî, Ebü'l-Muin. Tebsıratü’l-edille fî usûli’d-dîn, thk. Hüseyin Atay ve Şaban Ali Düzgün. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2003.
  • Özcan, Hanifi. Mâtüridî’de Bilgi Problemi. İstanbul: İfav Yayınları, 2015.
  • Özervarlı, M. Sait. “Selefiyye”. DİA. 36: 399-402. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
  • Pezdevi, Ebü'l-Yüsr Muhammed b. Muhammed b. Hüseyin. Usulü'd-din. thk. Hans Peter Linss. Kahire: el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türas, 1424/2003.
  • es-Sâbûnî, Ebû Muhammed Nuruddin. Kitabü’l-bidâye mine’l-kifâye fi’l-hidâye fi usuli’d-din. thk. Fethullah Huleyf. Kahire: Dâru’l-Maarif, 1969.
  • Sem'ani, Ebû Sa'd Abdülkerim b. Muhammed b. Mansur el-Mervezi. el-Ensâb, tlk. Abdullah Ömer el-Bârûdî. Beyrut: Dârü'l-Cinan, 1408/1988.
  • Taylan, Necip. “Bilgi”. DİA. 6: 157-161. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
  • Yavuz, Yusuf Şevki. “Akıl (Kelâm)”. DİA. 2: 242-246. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
  • Yavuz, Yusuf Şevki. “Haber”. DİA. 14: 346-349. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
  • Yavuz, Yusuf Şevki. “Ebû Ya‘lâ el-Ferrâ (Kelâm)”. DİA. 10: 256-258. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
  • Yurdagür, Metin. “Ehl-i Nazar”. DİA. 10: 519. Ankara: TDV Yayınları, 1989.

Ebu Ya'la el-Ferrâ'nın Bilgi Teorisi

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 2, 233 - 269, 31.12.2016

İbrahim Bayram

https://doi.org/10.18403/emakalat.282131
Cited By: 2

Öz

Selefiyye mezhebinin önemli temsilcilerinden olan Ebû Ya‘lâ el-Ferrâ,
bağlı olduğu ilmi anlayış ile kelam yöntemini birleştirmenin öncülüğünü yapmış
bir âlim olarak tanınmaktadır. Kelam eserine diğer mütekellimin gibi ilim
nazariyesiyle başlayan müellif, bilginin tarifi, kısımları, kaynakları, imkânı
ve marifetullah gibi konular hakkında fikir beyan etmiştir. Bu meselede Eş‘arî
bilgi teorisini, özellikle de Bâkıllânî’nin ilim anlayışını takip ederken daha
çok Mu‘tezilî yaklaşımı eleştirmiştir. Kullandığı kelam metodunun etkisiyle
konuların izahında aklî delillere de yer vermiş, özellikle mütevatir haberin
sağladığı bilgi hususunda ortaya atılan şüphelerin giderilmesine özel önem
atfetmiştir. Genel anlamda bilgi teorisinde çok özgün fikirler ürettiğini
söylemek mümkün değilse de onun bu mesele hakkındaki görüşleri Selefiyye
anlayışını kelam metoduyla imtizaç ettiren ilk zat olması itibariyle önem arzetmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ebû Ya‘lâ el-Ferrâ bilgi nazariyesi ilim akıl mütevatir haber

Kaynakça

  • Âmidî, Ebü'l-Hasan Seyfeddin. Ebkâru’l-efkâr fî usuli’d-din. thk. Ahmed Ferîd el-Mezîdî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
  • Arslan, Ahmet. Felsefeye Giriş. Ankara: Adres Yayınları, 2011.
  • Aslan, İbrahim. “Mutezile Kelamında Düşünce (Nazar)-Bilgi İlişkisi –Kadı Abdulcebbar Örneği-“, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi LI, sy. 1 (2010): 151-176.
  • el-Bağdâdî, Abdülkâhir. el-Fark beyne'l-fırak ve beyânü'l-fırkati'n-naciye minhum. thk. Muhammed Osman el-Huşt. Kahire: Mektebetü İbn Sina, tsz.
  • el-Bağdâdî, Abdülkâhir. Usulü'd-din. İstanbul: Matbaatü’d-Devle, 1928.
  • el-Bağdadi, Ebû Bekr el-Hatîb Ahmed b. Ali b. Sabit Hatîb. Târîhu Medineti’s-Selâm, thk. Beşşar Avvad Ma’ruf. Beyrut: Dâru'l-Garbi'l-İslâmî, tsz.
  • Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib b. Muhammed Basri. el-İnsaf fima yecibu i'tikaduhu ve la yecuzü'l-cehlu bih. thk. Muhammed Zahid el-Kevseri. Kahire: Mektebetü’l-Ezher li’t-Türâs, 1421/2000.
  • Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib b. Muhammed Basri. Kitâbü’t-temhîd. thk. Richard Yusuf Mekarisi Yesui. Beyrut: el-Mektebetü’ş-Şarkiyye, 1957.
  • Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib b. Muhammed Basri. et-Takrib ve'l-irşad: es-sagir. thk. Abdülhamid b. Ali Ebû Zenid. Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 1998/1418.
  • Cârullah, Zühdî. el-Mutezile. Beyrut: el-Ehliyye li’n-Neşr ve’t-Tevzî, 1974.
  • el-Cürcânî, Seyyid Şerif. Kitâbü’t-ta‘rîfât, y.y., tsz.
  • el-Cürcânî, Seyyid Şerif. Şerhu’l-Mevâkıf. thk. Abdurrahman Umeyre. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1417/1997.
  • Cüveynî, Ebü'l-Meâlî. Kitâbü'l-İrşad ilâ kavâtıi’l-edilleti fi usûli’l-i’tikad. thk. Muhammed Yusuf Musa ve Ali Abdülmünim Abdülhamid. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1369/1950.
  • Çelebi, İlyas. İslâm İnanç Sisteminde Akılcılık ve Kadı Abdülcebbar. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2002.
  • Çüçen, Abdülkadir. Bilgi Felsefesi. Bursa: Sentez Yayıncılık, 2012.
  • Dağ, Mehmet. “Eş’arî Kelâmında Bilgi Problemi”. İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi [Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi]. sy. 4 (1980): 97-114.
  • Demir, Osman. “Tevlîd”. DİA. 41: 38-39. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
  • Ebû Ya'la el-Ferrâ, İbnü'l-Ferra Muhammed b. Hüseyin. Kitabu’l-mu’temed fî usûli’d-din. thk. Vedî Zeydan Haddâd. Beyrut: Dâru’l-Meşrik 1974.
  • Ebû Ya'la el-Ferrâ, İbnü'l-Ferra Muhammed b. Hüseyin. Mesailü'l-iman diraseten ve tahkiken. thk. Suud b. Abdülaziz el-Halef. Riyad: Dâru’l-Asıme, 1410.
  • Ebû Ya'la el-Ferrâ, İbnü'l-Ferra Muhammed b. Hüseyin. el-Udde fî usuli'l-fıkh. thk. Ahmed b. Ali Seyr Mübareki. Riyad: y.y., 1993.
  • el-Eş'ari, Ebü'l-Hasan. Makalatü'l-İslâmiyyin ve ihtilafü'l-musallin. thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid. Kahire: Mektebetü'n-Nehda’l-Mısriyye, 1950.
  • Gazzali, Ebû Hamid Huccetülislam Muhammed b. Muhammed. el-Mustasfa min ilmi’l-usul. thk. Hamza b. Züheyr Hafız. Cidde: eş-Şeriketü’l-Medineti’l-Münevvere li’t-Tıbaa ve’n-Neşr, tsz.
  • el-Hayyat, Ebü’l-Hüseyn Abdürrahim b. Muhammed b. Osman. Kitabü’l-İntisar ve'r-red ala İbni'r-Ravendi el-mülhid. thk. H.S.. Nyberg. Kahire: Mektebetü’d-Dâri’l-Arabiyye li’l-Kitâb, 1993.
  • İbn Akîl, Ebü'l-Vefa Ali b. Akil b. Muhammed el-Bağdadi. el-Vâzıh fî usuli’l-fıkh. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1420/1999.
  • İbn Ebû Ya'la, Ebü'l-Hüseyin İbnü'l-Ferra Muhammed b. Muhammed b. Hüseyin. Tabakatü'l-Hanabile. thk. Abdurrahman b. Süleyman el-Useymin. Riyad: el-Emanetü’l-Amme li’l-İhtifal, 1419.
  • İbn Furek, Ebû Bekr Muhammed b. Hasan b. Furek el-Ensârî. Makalatü'ş-şeyh Ebi'l-Hasan el-Eş'ari. thk. Ahmed Abdürrahim es-Sâyih. Kahire: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Diniyye, 1425/2005.
  • İbn Teymiyye, Ebü'l-Berekat Mecdüddin Abdüsselam b. Abdullah. Der'ü te’âruzi'l-akl ve'n-nakl. thk. Muhammed Reşad Salim. Riyad: Câmiatü’l-İmam Muhammed b. Suud el-İslâmiyye, 1411/1991.
  • İbn Teymiyye, Ebü'l-Berekat Mecdüddin Abdüsselam b. Abdullah. el-Müsevvede fî usuli'l-fıkh. thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid. Beyrut: Darü’l-Kitabi’l-Arabi, tsz.
  • İzmirli, İsmail Hakkı. “Ebû Bekir Bakıllâni”. Darülfünun İlahiyat Fakültesi Mecmuası 2, sy. 5-6 (1927): 137-172.
  • Kadi Abdülcebbar, Ebü'l-Hasan Abdülcebbar b. Ahmed. Şerhu’l-usuli’l-hamse. tlk. Ahmed b. el-Hüseyn, thk. Abdülkerim Osman. Kahire: Mektebetü Vehbe, 1996/1416.
  • Kallek, Cengiz. “Ebû Ya‘lâ el-Ferrâ”. DİA. 10: 253-255. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
  • en-Nesefî, Ebü'l-Muin. Tebsıratü’l-edille fî usûli’d-dîn, thk. Hüseyin Atay ve Şaban Ali Düzgün. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2003.
  • Özcan, Hanifi. Mâtüridî’de Bilgi Problemi. İstanbul: İfav Yayınları, 2015.
  • Özervarlı, M. Sait. “Selefiyye”. DİA. 36: 399-402. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
  • Pezdevi, Ebü'l-Yüsr Muhammed b. Muhammed b. Hüseyin. Usulü'd-din. thk. Hans Peter Linss. Kahire: el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türas, 1424/2003.
  • es-Sâbûnî, Ebû Muhammed Nuruddin. Kitabü’l-bidâye mine’l-kifâye fi’l-hidâye fi usuli’d-din. thk. Fethullah Huleyf. Kahire: Dâru’l-Maarif, 1969.
  • Sem'ani, Ebû Sa'd Abdülkerim b. Muhammed b. Mansur el-Mervezi. el-Ensâb, tlk. Abdullah Ömer el-Bârûdî. Beyrut: Dârü'l-Cinan, 1408/1988.
  • Taylan, Necip. “Bilgi”. DİA. 6: 157-161. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
  • Yavuz, Yusuf Şevki. “Akıl (Kelâm)”. DİA. 2: 242-246. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
  • Yavuz, Yusuf Şevki. “Haber”. DİA. 14: 346-349. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
  • Yavuz, Yusuf Şevki. “Ebû Ya‘lâ el-Ferrâ (Kelâm)”. DİA. 10: 256-258. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
  • Yurdagür, Metin. “Ehl-i Nazar”. DİA. 10: 519. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
Toplam 42 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Bölüm Makaleler
Yazarlar

İbrahim Bayram

Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2016
Gönderilme Tarihi 8 Ağustos 2016
Kabul Tarihi 20 Ekim 2016
Yayımlandığı Sayı Yıl 2016Cilt: 9 Sayı: 2

Kaynak Göster

ISNAD Bayram, İbrahim. “Ebu Ya’la El-Ferrâ’nın Bilgi Teorisi”. e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 9/2 (Aralık 2016), 233-269. https://doi.org/10.18403/emakalat.282131.

Cited By

Haber Naklinin Aklen Temellendirilmesi Bağlamında İcmâ’ Rivayetleri Üzerine Bir İnceleme
Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
https://doi.org/10.35415/sirnakifd.607880
Tasavvuf ve Hanbelî Gelenek: Kādî Ebū Yaʿlâ el-Ferrâ’nın Tasavvufa Yaklaşımı Bağlamında Bir Değerlendirme
Tasavvur / Tekirdağ İlahiyat Dergisi
Hacı Bayram BAŞER
https://doi.org/10.47424/tasavvur.905285

_____________________________________  ISSN 1309-5803 e-Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi  _______________________________