International Journal of Theological and Islamic Studies

Abstract

İslâm tarihinde önemli gelişmelerin yaşandığı Memlükler döneminde (648-923/1250-1517) yetişen pek çok âlim, tefsir, hadis, fıkıh, kelâm gibi dinî ilimlerin yanı sıra lügat ilimleri, tarih, coğrafya ve tabakât gibi beşerî ilimler sahasında da çokça eser kaleme almıştır. Bu dönemde en fazla eser verilen bilim dalı ise tarihtir. Bu çerçevede telif edilen siyasi, idari, kurumsal, mahallî tarih eserleri, şehir tarihleri, ansiklopediler, siyer ve biyografi kitapları sonradan kendi sahalarının vazgeçilmez kaynakları hâline gelmiştir. Yine bu dönemde ilmiye sınıfına mensup olan tarihçiler dışında, büyük emirler, rütbesiz memlükler, küçük memurlar ve ticaret erbabı gibi farklı toplumsal kesimlerden insanlar da tarih kitapları yazmışlardır. Ulusal ve uluslararası literatürde Memlükler dönemi tarih yazıcılığına dair çok sayıda çalışma vardır. Bunlardan D.P. Little’ın An Introduction to Mamluk Historiography: An Analysis of Arabic Annalistic and Biographical Sources for the Reign of Al-Malik-An-Nāṣir Muḥammad Ibn Qalā’ūn (Wiesbaden: Franz Steiner Verlag GmbH, 1970) ve F.Y. Ayaz’ın Memlükler’de Tarih ve Tarihçiler (Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2020) adlı eserleri ile bu dönem tarihçiliğini bir bütün olarak inceleyen bazı çalışmalar istisna edilirse konuyu bir eser yahut bir tarihçi üzerinden ele alan çalışmalar dönemin genel özelliklerini yansıtma ve kapsamlı veriler sunma bakımından yetersizdir. Bununla birlikte dönemin önemli tarihçi ve eserlerini konu edinen bu çalışmalar Memlük tarih yazıcılığını bir bütün olarak görmeyi sağlayacak veriler sunar. Fozia Bora’nın Writing History in the Medieval Islamic World -The Value of Chronicles as Archives- adlı eseri de son dönemdeki Memlük çalışmaları arasında dikkat çekmektedir.