Research Article
Year 2021,
Volume: 14 Issue: 2, 754 - 779, 31.12.2021
Abstract
Bu makalede, İmâmiyye Şîası’nın önemli âlimlerinden biri olan, İmâmiyye kelâmına aklı dâhil eden ve Usûlî geleneği başlatan Şeyh Müfîd’in Îmânu Ebî Tâlib adlı eseri bağlamında –mezhepler arası bir tartışma konusu olan- Ebû Tâlib’in dinî konumu ele alınmıştır. İlk olarak söz konusu risalenin müellifi olan Şeyh Müfîd’in hayatı, ilmî şahsiyeti ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci olarak çalışmanın ana konusunu oluşturan Ebû Tâlib’in hayatı ve kişiliğine yer verilmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise, siyasî çekişmelerin bir vasıtası olarak ortaya çıkan ve hakkında birçok eserin yazılmasına sebep olan Ebû Tâlib’in imanı meselesi ele alınmıştır. Makalenin boyutlarını aşacağından karşıt görüş sahiplerinin delillerine yer verilmemiş; sadece Şeyh Müfîd’in ilgili eseri bağlamında Ebû Tâlib’in iman üzere öldüğünü iddia edenlerin delillerine yer verilmiştir.
References
- Akçay, Mustafa. Hz. Peygamber’in Anne ve Babasının Dinî Konumu. Ankara: Araştırma Yayınları, 2012.
- Ali b. Ebî Tâlib, Ebü'l-Hasan. Dîvânu Ebî Tâlib ammü'n-nebi. nşr. Muhammed Altunci. Beyrut 1994.
- Altun, Bekir. “Ebû Cafer et-Tûsî”, Erken Dönem Şii Düşünürler. ed. Halil İbrahim Bulut. s.243-280. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2017.
- Apak, Adem. Ana Hatlarıyla İslam Tarihi. 4 Cilt. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2014.
- Bağdâdî, Abdulkâhir. el-Farḳ beyne’l-fıraḳ. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1434/2013.
- Bozan, Metin. İmâmiyye Şîası’nın Oluşumu-Masum Oniki İmam İnancının Ortaya Çıkışı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları-İSAM, 2018.
- Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail el-. el-Câmi‘u’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Halil b. Me’mûn Şeyha. Beyrut: Dârü’l- Ma‘rife, 1431/2010.
- Bulut, Halil İbrahim. “Osmanlı Müelliflerinden Maraşlı Saçaklızade ve Ebeveyn-i Resul Konusundaki Görüşleri”. I. Kahramanmaraş Sempozyumu. haz. Said Öztürk vdğr. 1/69-79. Kahramanmaraş, 2005.
- Bulut, Halil İbrahim. “Şeyh Müfîd Hayatı ve Görüşleri”. Erken Dönem Şii Düşünürler. ed. Halil İbrahim Bulut. 161- 188. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2017.
- Bulut, Halil İbrahim. “Şeyh Müfid ve İmamiyye Ekolünde Gaybet İnancının Aklileşmesi”. Cumhuriyet Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (Haziran 2005), 175-202.
- Bulut, Halil İbrahim. Şiî-Sünnî Polemiğinde Ebû Tâlib ve Dinî Konumu. Ankara: Araştırma Yayınları, 2011.
- Eş‘arî, Ebü’l-Hasan. Maḳālâtü’l-İslâmiyyîn ve’ḫtilâfü’l-muṣallîn. thk. Ahmed Câd. Kahire: Dârü’l-Hadîs, 1430/2009.
- Fığlalı, Ethem Ruhi. “Ebû Tâlib”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/237-238. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
- Hamidullah, Muhammed. İslam Peygamberi. çev. Mehmet Yazgan. İstanbul: Beyan Yayınları, 2012.
- Hillî, Ebû Mansûr el-Hasan b. Yûsuf. Ḫulâṣatü’l-aḳvâl fî maʿrifeti’r-ricâl. thk. Cevâd Kayyûmî. Kum: Neşru’l- Fekâhe, 1388.
- İbn Ebü’l-Hadîd. Şerḥu Nehci’l-belâġa. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm. Dâr-u İhyâi’l-Kütübi’l-Arabî. trs.
- İbn Hişâm, Abdülmelik b. Hişâm el-Meâfirî. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Taha Abdurraûf Sa’d. Beyrut: Dârü’l-Cîl, 1411.
- İbn Nedîm, Ebü’l-Ferec Muhammed b. İshâk. el-Fihrist. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1398/1978.
- İlhan, Avni. “İmâmet Nazariyesinde Seçim ve Nass Münakaşası”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 1 (1983), 137-148.
- İlhan, Avni. “Müfîd, Şeyh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/502-503. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
- Kartaloğlu, Habib. “İmamiyye’de Ahbârî-Usûlî Farklılaşması: Şeyh Saduk ve Şeyh Müfîd Örneği”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/24 (Aralık 2011), 193-216.
- Kartaloğlu, Habib. Şerîf el-Murtazâ (ö. 436/1044) ve Şiî-Usûlî Gelenekteki Yeri. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
- Kartaloğlu, Habib. Şiî-İmamiyye’de Aklî Düşünce ve Şerîf el-Murtazâ. Ankara: Gece Kitaplığı, 2020.
- Kartaloğlu, Habib. “Şiî-Usûlî Düşüncenin Ortaya Çıkış Sebepleri Üzerine Mülahazalar”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/33 (Haziran 2016), 75-90.
- Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmi‘u’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâḳī. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, ts.
- Onat, Hasan. “Şiî İmâmet Nazariyesi (Kuleynî, Kummî ve Tûsî’nin Görüşleri Çerçevesinde)”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi cilt: 32 (1992), 89-110.
- Onat, Hasan. Emeviler Devri Şiî Hareketleri ve Günümüz Şiîliği. İstanbul: Endülüs Yayınları, 4. Basım, 2019.
- Öz, Mustafa & İlhan, Avni. “İmamet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/201-203. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
- Öz, Mustafa. “Nâsıbe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/393-394. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
- Öz, Mustafa. “Şerîf el-Murtazâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/586-588. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
- Öz, Mustafa. “Tûsî, Ebû Ca‘fer”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/433-435. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
- Özel, Mustafa. “Şerîf er-Radî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/4-5. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
- Şehristânî, Ebü’l-Feth Muhammed b. Abdilkerîm. el-Milel ve’n-niḥal. thk. Kisrâ Sâlih el-Alî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâleti en-Nâşirûn, 1436/2015.
- Şeyh Müfîd. el-İfsâh fi’l-İmâme. thk. Müessesetü’l-Bi’se. Mehr: el-Mü’temerü’l-‘Âlemî li-Elfiyyeti’ş-Şeyh el- Müfîd, 1413.
- Şeyh Müfîd. Îmânu Ebî Tâlib. thk. Müessesetü’l-Bi’se. Mehr: el-Mü’temerü’l-‘Âlemî li-Elfiyyeti’ş-Şeyh el-Müfîd, 1413.
- Uyar, Mazlum. “Akla Dayalı Şiî Kelâmının Oluşmasında Mu’tezile’nin Rolü ve Şeyh Müfîd”. İslami Araştırmalar Dergisi 13/1 (2000), 101-112.
- Ünal, Ömer. “Ebû Tâlib: Hayatı ve Edebî Kişiliği”. EKEV Akademi Dergisi 7/17 (Güz 2003), 113-132.
- Ya‘kub b. Abdüllatif, İslam Mezhepleri ve Kelamı, Haz. Halil İbrahim Bulut, Nurettin Gemici, Ramazan Tarik. Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, İstanbul 2019.
- Yavuz, Lütfullah. “Ebû Tâlib b. Abdulmuttalib’in ‘Kaside-i Şi‘biyye’si Üzerine”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 9/1 (2009), 305-326.
- Zehebî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Mîzânü’l-iʿtidâl fî naḳdi’r-ricâl. thk. Ali Muhammed Muavvız & Âdil Ahmed Abdülmevcûd. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-'İlmiyye, 1995.
- Zehebî. Siyeru aʿlâmi’n-nübelâ. thk. Şuayb el-Arnaût vd.. 25 Cilt. Müessesetü’r-Risâle, 1405/1985.
- Zehebî. Tarîhu'l-İslâm ve vefeyâtü'l-meşâhîr ve'l-a'lâm. thk. Ömer Abdüsselam Tedmürî. Beyrut: Dâru'l- Kitâbi’l-Arabî, 1407/1987.
Year 2021,
Volume: 14 Issue: 2, 754 - 779, 31.12.2021
Abstract
This article aims to reveal the opinions of Sheikh Mufīd who is a well-known scholar of Imāmiyyah, regarding Abu Tālib’s religious situation in the context of his book “Imānu Ebî Tālib”. Sheikh Mufīd stands out because of his contributions to Imāmiyyah theology. He was the first person to assert the use of ration in Imāmiyyah theology and start the methodological tradition. In the first part, the life of Sheikh Mufīd, his scholarly stance, and his works are introduced. The second part investigates Abu Tālib’s life and character, which is the main topic of the article. For the last part, the political background of the issue of Abu Tālib’s belief which surfaced as a result of political events is tackled and then later the subject is evaluated within the ideas in Sheikh Mufīd’s book on this topic.
Keywords
History of Islamic Sects Sheikh Mufīd Abu Tālib Imānu Abu Tālib Inter-denominational Polemic
References
- Akçay, Mustafa. Hz. Peygamber’in Anne ve Babasının Dinî Konumu. Ankara: Araştırma Yayınları, 2012.
- Ali b. Ebî Tâlib, Ebü'l-Hasan. Dîvânu Ebî Tâlib ammü'n-nebi. nşr. Muhammed Altunci. Beyrut 1994.
- Altun, Bekir. “Ebû Cafer et-Tûsî”, Erken Dönem Şii Düşünürler. ed. Halil İbrahim Bulut. s.243-280. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2017.
- Apak, Adem. Ana Hatlarıyla İslam Tarihi. 4 Cilt. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2014.
- Bağdâdî, Abdulkâhir. el-Farḳ beyne’l-fıraḳ. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1434/2013.
- Bozan, Metin. İmâmiyye Şîası’nın Oluşumu-Masum Oniki İmam İnancının Ortaya Çıkışı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları-İSAM, 2018.
- Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail el-. el-Câmi‘u’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Halil b. Me’mûn Şeyha. Beyrut: Dârü’l- Ma‘rife, 1431/2010.
- Bulut, Halil İbrahim. “Osmanlı Müelliflerinden Maraşlı Saçaklızade ve Ebeveyn-i Resul Konusundaki Görüşleri”. I. Kahramanmaraş Sempozyumu. haz. Said Öztürk vdğr. 1/69-79. Kahramanmaraş, 2005.
- Bulut, Halil İbrahim. “Şeyh Müfîd Hayatı ve Görüşleri”. Erken Dönem Şii Düşünürler. ed. Halil İbrahim Bulut. 161- 188. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2017.
- Bulut, Halil İbrahim. “Şeyh Müfid ve İmamiyye Ekolünde Gaybet İnancının Aklileşmesi”. Cumhuriyet Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (Haziran 2005), 175-202.
- Bulut, Halil İbrahim. Şiî-Sünnî Polemiğinde Ebû Tâlib ve Dinî Konumu. Ankara: Araştırma Yayınları, 2011.
- Eş‘arî, Ebü’l-Hasan. Maḳālâtü’l-İslâmiyyîn ve’ḫtilâfü’l-muṣallîn. thk. Ahmed Câd. Kahire: Dârü’l-Hadîs, 1430/2009.
- Fığlalı, Ethem Ruhi. “Ebû Tâlib”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/237-238. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
- Hamidullah, Muhammed. İslam Peygamberi. çev. Mehmet Yazgan. İstanbul: Beyan Yayınları, 2012.
- Hillî, Ebû Mansûr el-Hasan b. Yûsuf. Ḫulâṣatü’l-aḳvâl fî maʿrifeti’r-ricâl. thk. Cevâd Kayyûmî. Kum: Neşru’l- Fekâhe, 1388.
- İbn Ebü’l-Hadîd. Şerḥu Nehci’l-belâġa. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm. Dâr-u İhyâi’l-Kütübi’l-Arabî. trs.
- İbn Hişâm, Abdülmelik b. Hişâm el-Meâfirî. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Taha Abdurraûf Sa’d. Beyrut: Dârü’l-Cîl, 1411.
- İbn Nedîm, Ebü’l-Ferec Muhammed b. İshâk. el-Fihrist. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1398/1978.
- İlhan, Avni. “İmâmet Nazariyesinde Seçim ve Nass Münakaşası”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 1 (1983), 137-148.
- İlhan, Avni. “Müfîd, Şeyh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/502-503. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
- Kartaloğlu, Habib. “İmamiyye’de Ahbârî-Usûlî Farklılaşması: Şeyh Saduk ve Şeyh Müfîd Örneği”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/24 (Aralık 2011), 193-216.
- Kartaloğlu, Habib. Şerîf el-Murtazâ (ö. 436/1044) ve Şiî-Usûlî Gelenekteki Yeri. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
- Kartaloğlu, Habib. Şiî-İmamiyye’de Aklî Düşünce ve Şerîf el-Murtazâ. Ankara: Gece Kitaplığı, 2020.
- Kartaloğlu, Habib. “Şiî-Usûlî Düşüncenin Ortaya Çıkış Sebepleri Üzerine Mülahazalar”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/33 (Haziran 2016), 75-90.
- Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmi‘u’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâḳī. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, ts.
- Onat, Hasan. “Şiî İmâmet Nazariyesi (Kuleynî, Kummî ve Tûsî’nin Görüşleri Çerçevesinde)”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi cilt: 32 (1992), 89-110.
- Onat, Hasan. Emeviler Devri Şiî Hareketleri ve Günümüz Şiîliği. İstanbul: Endülüs Yayınları, 4. Basım, 2019.
- Öz, Mustafa & İlhan, Avni. “İmamet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/201-203. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
- Öz, Mustafa. “Nâsıbe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/393-394. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
- Öz, Mustafa. “Şerîf el-Murtazâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/586-588. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
- Öz, Mustafa. “Tûsî, Ebû Ca‘fer”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/433-435. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
- Özel, Mustafa. “Şerîf er-Radî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/4-5. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
- Şehristânî, Ebü’l-Feth Muhammed b. Abdilkerîm. el-Milel ve’n-niḥal. thk. Kisrâ Sâlih el-Alî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâleti en-Nâşirûn, 1436/2015.
- Şeyh Müfîd. el-İfsâh fi’l-İmâme. thk. Müessesetü’l-Bi’se. Mehr: el-Mü’temerü’l-‘Âlemî li-Elfiyyeti’ş-Şeyh el- Müfîd, 1413.
- Şeyh Müfîd. Îmânu Ebî Tâlib. thk. Müessesetü’l-Bi’se. Mehr: el-Mü’temerü’l-‘Âlemî li-Elfiyyeti’ş-Şeyh el-Müfîd, 1413.
- Uyar, Mazlum. “Akla Dayalı Şiî Kelâmının Oluşmasında Mu’tezile’nin Rolü ve Şeyh Müfîd”. İslami Araştırmalar Dergisi 13/1 (2000), 101-112.
- Ünal, Ömer. “Ebû Tâlib: Hayatı ve Edebî Kişiliği”. EKEV Akademi Dergisi 7/17 (Güz 2003), 113-132.
- Ya‘kub b. Abdüllatif, İslam Mezhepleri ve Kelamı, Haz. Halil İbrahim Bulut, Nurettin Gemici, Ramazan Tarik. Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, İstanbul 2019.
- Yavuz, Lütfullah. “Ebû Tâlib b. Abdulmuttalib’in ‘Kaside-i Şi‘biyye’si Üzerine”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 9/1 (2009), 305-326.
- Zehebî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Mîzânü’l-iʿtidâl fî naḳdi’r-ricâl. thk. Ali Muhammed Muavvız & Âdil Ahmed Abdülmevcûd. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-'İlmiyye, 1995.
- Zehebî. Siyeru aʿlâmi’n-nübelâ. thk. Şuayb el-Arnaût vd.. 25 Cilt. Müessesetü’r-Risâle, 1405/1985.
- Zehebî. Tarîhu'l-İslâm ve vefeyâtü'l-meşâhîr ve'l-a'lâm. thk. Ömer Abdüsselam Tedmürî. Beyrut: Dâru'l- Kitâbi’l-Arabî, 1407/1987.
There are 42 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Religious Studies |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | December 31, 2021 |
| Submission Date | March 21, 2021 |
| Acceptance Date | December 8, 2021 |
| Published in Issue | Year 2021Volume: 14 Issue: 2 |
Cited By
İMÂMİYYE ŞÎASININ ÖNDE GELEN TEMSİLCİLERİNDEN ŞEYH MÜFÎD’İN TEFSİR YÖNÜ ÜZERİNE
Universal Journal of Theology
https://doi.org/10.56108/ujte.1210318
Osmanlı Ebeveyn-i Resûl Risâleleri Geleneğinin İlk Halkası: İbnü’l-Hatîb el-Amâsî’nin (ö. 940/1534) İnbâʾü’l-ıṣṭıfâʾ fî ḥaḳḳı âbâʾi’l-Muṣṭafâ’sı
Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
https://doi.org/10.51447/uluifd.1163133
_____________________________________ ISSN 1309-5803 e-Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi _______________________________