Öz
Kelam ekolleri tarafından ortaya konulan görüşlerin tutarlı bir bütünlük
içinde sunulması gerekir. Buna göre herhangi bir konuda belirtilen kanaat,
başka bir konuda ifade edilen kanaat ile uyumlu olmalıdır. Kelam ilminin konu
edindiği üç ana başlık olan ilahiyyat, nübüvvet ve semiyyat bahisleri, mezhebî
prensipler çerçevesinde ele alınırken bu uyumun ne kadar sağlanabildiği göz
önünde bulundurulmalıdır. Çünkü bu durum, ilgili mezhep görüşünün işlevselliği
ve kabul edilebilirliğine doğrudan etki etmektedir. Husün-kubuh konusu
ilahiyyat bahislerinde yer alan bir alt başlıktır. Nübüvvetin hükmü konusu ise
nübüvvet bahislerinde yer alan bir alt başlıktır. Kelam mezheplerinden
beklenen, bu konularda ifade edilen görüşlerin birbirlerini tamamlayıcı tarzda
ortaya konulmasıdır. Nitekim bu konuların ilki peygamberin işlevini ortaya
koyarken ikincisi ise peygamberin gönderilmesinin gerekli olup olmadığı hususunu
açığa çıkarmaktadır. Ancak üç büyük kelam mezhebi olan Mutezile, Eş’ariyye ve Mâtüridiyye’nin
bu konular arasındaki bağlantıyı gereğince tutarlı bir süreç eşliğinde sunabildiğini
ifade etmek güçtür. Bu bağlantıyı da içerecek mahiyette ilgili mezhep
görüşlerinin tutarsızlıklarının veya uyumsuzluklarının giderilmesi suretiyle ilgili
konularda güncel bir bakışın geliştirilmesi gerekli görülmektedir. Bu güncel
bakışta ortaya konulacak olan ilah tasavvuru, Allah’ın ilkeli bir varlık olduğu
düşüncesine dayanmalıdır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdülcebbâr, el-Kâdî Ebû’l-Hasan. el-Muğnî fî Ebvâbi’t-Tevhîd ve’l-Adl. nşr. Hudr Muhammed Nebha. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiye, 2012.
- Bağdâdî, Ebû Mansûr Abdülkâhir b. Tâhir b. Muhammed et-Temîmî. Şerhu’l-Usûli’l-Hamse, thk. Abdülkerim Osman. Kahire: Mektebetü Vehbe, 1996.
- Bağdâdî, Ebû Mansûr Abdülkâhir b. Tâhir b. Muhammed et-Temîmî. “el-Muhtasar fî Usûli’d-Dîn”-Rasâilu’l-Adl ve’t-Tevhîd, thk. Muhammed Imâra. Kahire ve Beyrut: Dâru’ş-Şurûk, 1988.
- Bağdâdî, Ebû Mansûr Abdülkâhir b. Tâhir b. Muhammed et-Temîmî. Kitâbü Usûli'd-Dîn. İstanbul: Matbaatu'd-Devlet, 1346/1928.
- Bâkıllânî, el-Kâdî Ebî Bekr Muhammed b. et-Tayyib. Kitâbü Temhîdü’l-Evâil ve Telhîsü’d-Delâil. nşr. İmadüddin Ahmed Haydar. Beyrut: Müessesetü’l- Kütübü’s-Sekâfiyye, 1987.
- Cüveynî, İmâmü’l-Harameyn. el-İnsâf fîmâ Yecibü İ’tikâdühü ve lâ Yecûzü’l-Cehlü bihî. nşr. Mektebetü’l-Ezheriyyetü li’t-Türâs. yy.: Dâru’t-Tevfîkın’n-Nemûzeciyye, 2000.
- Cüveynî, İmâmü’l-Harameyn. el-Burhân fî Usûli’l-Fıkh, Kahire: Dâru’l-Ensâr, t.y.
- Eş’ari, Ebû’l-Hasan. Kitâbu’l-Luma’ Fi’r-Reddi alâ Ehli’z-Zeyğ ve’l-Bida’. Kahire: Mektebetü’l-Hanci, 1955.
- Gazzali, Ebû Hâmid. el-İktisad fi’l-İ’tikad. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983.
- Glynn, Patrick. God: The Evidence, The Reconciliation of Faith and Reason in a Postsecular World. California: Prima Publishing, 1997.
- İbn Fûrek, Ebû Bekr Muhammed b. El-Hasan. Mücerradü Makâlâti’ş-Şeyh Ebî’l-Hasan el-Eş’arî. thk. Daniel Gımaret. Beyrut: Dâru’l-Maşrık, 1987.
- Margenau, Henry ve Roy Abraham Vargesse. Cosmos, Bios, Theos. California and La Salle, Illionis: Open Court Publishing, 1992.
- Mâtüridî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmud. Kitâbu’t-Tevhîd. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
- Paine, Thomas. The Age of Reason. Londan: Free Thought Publishing Company, 1880.
- Pezdevî, Ebû’l-Yüsr Muhammed b. Muhammed b. Abdilkerim. Kitâbu Usûli’d-Dîn. Kahire: Darü İhyai’l Kütübi’l-Arabi, 1963.
- Sâbûnî, Nûreddin. el-Bidaye fi Usuli’d-Din. Dımaşk: yny, 1979.
Ayrıntılar
| Konular | Din Araştırmaları |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2017 |
| Gönderilme Tarihi | 10 Aralık 2017 |
| Kabul Tarihi | 20 Aralık 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017Cilt: 10 Sayı: 2 |
Cited By
Kur’ân Ayetleri Bağlamında Kelâm Ekollerinin İlah Tasavvurlarına Dair Bir İnceleme
Tefsir Araştırmaları Dergisi
Faruk Özdemir
https://doi.org/10.31121/tader.403927
_____________________________________ ISSN 1309-5803 e-Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi _______________________________